Құстар – біздің досымыз
Тақырыбы: Құстар – біздің досымыз
Мақсаты: Оқушыларғажалпықұстардыңпайдасытуралы, оларжөніндемағлұмат беру. Негізіненоларғақамқорболуға, құстардыаялауғабейімдеу. Әлемқұстарыментаныстыру. Мінемынаукөңілдікөктемдеқұстардыңоралуын, олардыңазайыпкеткенінхабардарету. Оқушылардыңқұстартуралы ой өрістерін, түсініктеріндамыту. Отанын, жерін, орманын, көлін, табиғатын сүюге баулу.
Көрнекіліктер: Альбомдар, суреттер, плакаттар,
Барысы:
- Ұйымдастыру
- Келгенқонақтарментанысу
- Тәрбиесағатынашу
- Қорытындылау
Мұғалім:
Біздіңхалқымызкеңдалада, табиғатқұстары бай даладаөскен. Бүгінгі «Құстар – біздіңдосымыз» аттытәрбиесағатынбастауғарұқсат етіңіздер.
1-сәуір десе , ойымызғаКүлкікүніоралатыныанық. СоныменбіргебұлкүніәлемжұртшылығыҚұстаркүнін де атап өтеді.1906 жылдың 1сәуірінде құстардықорғаутуралыХалықаралық конвенция қабылданғанболатын.Қазіраталғанқұжаттыәлемелдерініңбарлығыдерлікқолдады.
1-оқушы: Сәуіркелді,
Тірліккежанкірді.
Кең дала жасарып, жаңғырды,
Бар өңірқұлпырабастады,
Төсінеқұйып ап жаңбырды.
Тірліккежанкірдікөктемкеп,
Айнала, сай-сала көкпеңбек,
Диқанныңарқасыбосады.
Қытымырқысымызөттідеп.
2-оқушы: Жылқұстарыкелдідеп,
Балдырғандармәзболды.
Қосқанатыжелпілдеп,
Көлге үйрек-қаз қонды.
3-оқушы: Қызыл тал, қызыл тал,
Қызылталдабүршік бар,
Бүршігінсолжарғаны,
Көктемкеліпқалғаны.
Ұшыпкелгенеңалғаш,
Қараторғай қырағы.
Ұяларға қонақтап,
Дейді «менің» тұрағым.
1-жүргізуші: Балалар, біздержылсайынкөктемайындақанаттыдостарымызқұстармерекесінтойлаймыз. Мінесолкүн, солмерекебиыл да келіпжетті. Өлкеміз, өзен мен көлдеріміз, тау мен бақшаларымызқұстардыңқиқуынабөленді.
2-жүргізуші: Табиғаттықұрайтынтіршіліктіңбірі – құстар.Халықежелден –аққұстарғаәуес,оларғадегенсүйіспеншілігішексіз ,еңжақсыкөретінадамныңқұсқатеңеуарқылыықыласынбілдіріпотырады.
1-ж: Қазақстандақанаттылардың 481 түрімекенетеді. Ал бүкілжершарындатоғызмыңғажуықтүрі бар.Әр құстың өз «кәсібі» бар. Біреулеріәнайтса ,екіншілері –құрылысшы. Құстарсоныменбірге «дала дәрігері» деп те аталадыекен. Құстардыңкелтіретінпайдасыкөпекен.
3-ж: Ендешеқанаттыдостарымыздықарсы алайық.
1-оқушы: Құстартойынқұттықтап,
Қуанамыз, қолдаймыз.
Ұяжасапқұттықтап,
Бізолардықорғаймыз.
2-оқушы: Жылышуағыменгүлөсіріп,
Жылқұстарынілестіріп,
Көріктікөктемкелді.
Самалынанұресіп.
Сахнаға вальс биінбилеп «Көктем» шығады.
3-оқушы: Сағынышпенжеткен,
Қуанаберкөктем.
Жайнапнұрлыгүлің,
Басқар құстар күнін.
Көктем: (Залғақарап бас иіп)
Сәлем, достараманба?
Мынаубейбітзаманда.
Шатшадыманкөктеммін,
Шаттықболсынәманда.
Ән құрадым үніммен,
Сән құрадым гүліммен.
Қуантамын бәріңді,
Құт-береке күніммен.
(Сахнағақұстыңұясынкөтергенбір топ қызшығады. Көктемгесәлембереді.)
Хор: Сәлем елдің көктемі,
Әлемендікөктеді.
Құрметпенен бас идік,
Құстарыңа көктемгі.
Көктем: Рахмет, балалар,
Сендердеой-сана бар.
Бау-бақшаның дұшпанын,
Бастырмадықұстарым.
Кербезқұстарәні мен,
Келдімінесәнімен.
1-жүргізуші:Халық « көкеккелді-көктемкелді » — дейді. Қадірі мен қасиетіоншаемес, осы бірқұстыңатынеліктенеңтамаша ай атынатеңеуболадыекен.
2-жүргізуші:Бұлкездеқареріп, ағыл-тегілбұлақтарағады. Жербетіжасылкөрпе жамылып,көзге ыстық , көңілгежарқынжауқазындаргүлдепалқатағады.Осыкездекөкеккеледі .Не дегенғажап «кө-кек,кө- кек» депәнсалады.Сондықтан да «сәуір» айы «көкек» айыдепаталады.
Көкек: Жаршысыкөктемнің
«Көкек» дейдіменіжұрт
Өзатынайтарқұсменмін
Көктемдікүтсеңменікүт
1-жүргізуші:Өз ұрпағынаұқыпсызболса да көкекпайдалықұстыңбірінесаналады.Көкектіңбалапаныбіркүнде 39 шегіртке,43 жұлдызқұрт,4 өрмекші және басқа жәнебасқажәндіктердіңжұмыртқаларықорекетеді.
Көктем: Елдің сәні ,көлдің сәні –аққуы,
Келдіжұппенкөптенкүткен
Сахнағааққумаскасынкиіп, ақкөйлеккигенекіқызшығады.
Біріншіаққу: Құссұлуы аққу мен,
Табиғат көркін сыйлаған.
Мылтығынкезіпешмерген,
Атуға көзін қимаған.
Екіншіаққу: Сұлулыққапашетіп,
Жырлағанталайақындар.
Нәзік үнді көл көркі,
Құспатшасыатым бар.
(сахнаға бала шығады)
Бала: Армысың көктем! Көліне аққу –қазы қонған қуаныш думаның
ұзағынанболсын!Мынауқайтаоралғанқұстарынаарнап «Аққу» биін
орындауғарұқсатет.
Көктем:Ән – бигеқандайшекболсын! Қыздарымызаққубиін
орындапберсің.
Би : «Аққу» биі
Көктем: Құстарым,меніңқұстарым,ұнайдыбиікұшқаның.Мерекелікшеруіндіжалғастырабер
(түрліқұстардың бас киімінкигеноқушыларбір – бірлепшығыпөздерінтаныстырады)
Қарлығаш: Қарлығашпын
Мен адамның тұрағын
Мекенетіптұрамын.
Тазалаймынүй –ішін
Санитармынтөселген
1-жүргізуші:Бірқарлығашбүкілжазбойы 1 миллион құртжейдідепғалымдарзерттеген:
Қараторғай: Мен қараторғаймын.
Шегірткеденжұртыңды
Қырғиболыпқорғаймын.
Егістіккежайылымға
Қорғаушыбоптұрамын.
Жәндіктердізиянды
Құртатұғынбатырмын.
Дайындайтынұямды
Достарғакележатырмын.
2-жүргізуші:Пайдалықұстардыңбірі – қараторғай.Бір топ қараторғайбүкілбалапандарыменбірге 22 тонна шегірткеніазықетеді.Қараторғай –орман қорғаушылары.
Торғай: Мен торғаймын,торғаймын
Көкаспандашарлаймын
Жергебетерқонбаймын
Суықтан да тоңбаймын.
Құрт –құмырсқа,шіркейден
Бау-бақшаны қорғаймын.
1-жүргізуші:Үйіміздіңқасындағыкіп-кішкентайторғайбіржылдабірөзіғана 4 миллионғажуықзияндықұрттардыжейді.
Тоқылдақ:Құрттыіздепінінен
Қарағайды үңгіген.
Тоқылдақ құс дәрігер
Қашандаоләбігер
2-жүргізуші: Тоқылдақ – орманқұсы. Олөзтұмсығыменағашқабығыныңастынаноңайтабады. Біртәулікте 200-ден астамзиянкестіңкөзінжояды.
Көгершін:Бейбітшілікқұсы — менмінкөгершін,
Жержүзіндебейбітеңбек көгерсін,
Аспантұнық ,шаткөңілді болайық,
Ақниеттіадалжандаркөбейсін.
1-жүргізуші: Көгершін-дүниежүзініңкөптегенхалықтарыүшінбейбітшілік
белгісі.
2-жүргізуші:Міне ,достар,өлкемізгекөптенкүткенқұстар да келіпжетті.
Оларкөлдерменөзендерді ,шөлдалалар мен қалыңормандарды, биік-биіктаулардыбасыпұшты.
Оқушы: Айтсақ-әніміз,
Ардақтасақ – сәніміз.
Көңілдіңхошы,
Табиғаттыңдосы,
Сәлемсендерге ,қанаттылар!
Оқушы:Құсанасынатпаймыз,
Қыстажемдепбаптаймыз
Бауырмалбопбәріңе,
Қорғау заңын сақтаймыз .
Оқушы:Ауылдыңшығыпалыпқырбетіне,
Аймақтыңкөзжібершікелбетіне.
Сансызқұсалуанырғақ, алуанүнімен
Сайрайдыгүлдікөктемқұрметіне.
1-Жүргізуші: Халқымызтабиғаттылсымынертезаманнан-ақтүсініп,оны
тұрмыстіршілігінеарқауетіпқолдана да білген.
1-Жүргізуші: Ел арасындаауарайынболжағандаақбастырнаныңкелу-
қайтуынақараған .Тырналартымтөменұшса,ұзамайкүнсуытады, ал
жоғарысамғап бара жатса ,күнұзақболадыделінеді.Кешқайтса ,қыс
жылыболады.
Оқушы:Бозторғайәнсалса,күнашықболады.
Оқушы:Торғайшаңғааунаса,жаңбыржауады.
Оқушы: Сары шымшықысқырса, шыныменкүзболады.
Оқушы:Үйрекбіраяғыментұрыпбасынқанатыныңастынатықса,аяз
болады.
Ән: «Ақ көгершін»
Мұғалім: Құстартуралыбіразмағлұматжинадық.Ендіекіншібөліміміздібастауғарұсатетіңіздер.
1-сайыс:Сұрақ –жауапсайысы(Әрдұрыс жауапқа 10 ұпай)
- Адам қайқұстыаңаулауғапайдаланады? (Бүркіт)
- Қандайқұс хат тасушыатанған? (Көгершін)
- Торғайдыңжүрегіминутынақаншаретсоғады? (260)
- Құстыңнегізгібаспанасы? (Ұя)
- Қайқұстамүлдеұяболмайды? (Көкек)
- Қазақстандақұстардыңнешетүрі бар? (481 түрі)
2-сайыс :Тіл –өнерсайысы (Әр дұрыс жауапқа 20 ұпай )
- 1. Тал басында
Түндіксізотау (ұя-гнездо)
2.Көңілдіңкөркісәніекен,
Ұшқандасаздыәнекен.
Айқындар оны байқаған,
Адамдарқорғапсақтаған.
Бұл қандай құс?
(Аққу-лебедь)
- Ауылда, қаладамекені,
Жолаушыжүрсекшығарыпсалады.
Алдыңнан шығады,
Жаныңдыеркелетеді.
(Қарлығаш-ласточка)
- Күндізтіптіұшпайды,
Түнде тышұан ұстайды. (жапалақ –сова)
- 5. Ақсарайынталқандап,
Шықтыбіреуталтандап. (Балапан-цыпленок).
- 6. Қоныпалыпжарға,
Қарқылдайды (қарға-варона)
3-сайыс: Жұмбақтарәлемісайысы (әрдұрысжауапқа 20 ұпай)
Көктемде құстар қайтқанда,
Еңалдыменкелетін.
Өзімізкүтіпалатын,
Ұяжасапберетін,
Бұлқандайқұс, балалар?
(Қараторғай)
Маң-маң басқан жүрісі,
Барлыққұстыңірісі.
Қашқанда құстай ұшпайды,
Қуғанын бірақ ұстайды.
(Түйеқұс)
Өзі сақ, өзі ұсақ,
Шықылықтап тұрмайды.
Құйрығы ұзын, өзі ала,
Бұл қандай құс?
(Сауысқан)
Дамылсызбарабанқағады
Солжердентамағынтабады
(Тоқылдақ)
Ұясалып ,балапанбаспайды
Өзатынатапқақсайды
(Көкек)
Ұшқандатізіліпжұбынбөлмейді,
Қонсакөлсуысирақтанкелмейді
(Тырна)
Сайысжеңімпаздарынанықтап,сыйлықтар беру.
Мұғалім: Міне, құрметтікөрермендеросыменқұстарғаарналған
«Құстар – біздіңдосымыз» аттытәрбиесағатымызаяқталды.