Мұқағали Мақатаев өлеңдері -үш тұғырлы тілде

Мұқағали Мақатаев өлеңдері -үш тұғырлы тілде

Мұқағали Мақатаевтың 83 жасқа толуына байланысты
«Мұқағали Мақатаев – үш тұғырлы тілде!» атты кештің сценарийі

Өтілген күні:11.02.2014ж
Мақсаты:
Қазақ жырының қара бурасы атанған Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы деректер келтіріп, ақын өлеңдерінің мазмұнын ұғындыру, жатқа оқыту.
1. Білімділік – оқушыларды қазақ ақыны, біртуар тұлғасының бірі – Мұқағали Мақатаевтың бай шығармашылық дүниесімен таныстыра отырып, ақиық ақын Мұқағалиды шексіз сүюге, жас буынды поэзия нәрімен сусындату, ақынның өлеңдеріне деген сүйіспеншіліктерін ояту.
2. Дамытушылық – оқушылард   өздігінен іздену арқылы деректермен жұмыс істеуге баулу және қазақша сөйлеуге тілін дамыту, өлең оқуға, логикалық ойлау қабілетін, сана — сезімін дамыту.
3. Тәрбиелік – Отанды, туған жерді сүюге, ақын жырларынан үлгі алуға, оқушыларды поэзияны сүйе отырып, сұлулық пен махаббатты тануға, адамгершілік пен мейірімділік қасиеттерін өз бойларына сіңіре білуге тәрбиелеу.

1-жүргізуші:Құрметті жиналған қауым! Біз бүгін сіздермен Ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтің туғанына 83 жыл толуына байланысты «Мұқағали Мақатаев –өлеңдері үш тұғырлы тілде!» атты кеште бас қосып отырмыз.

Қарасаз, Қара шалғын өлеңде өстім
Жақсы жыр жазсам, халқым елеңдестің
Өлсе өлер Мұқағали Мақатаев
Өлтіре алмас алайда өлеңді ешкім!
2 жүргізуші: Дорогие друзья! Мы рады приветствовать Вас в этом зале! Мы хотим рассказать Вам о жизни и творчестве неповторимого, выдающегося поэта

М. Макатаева. Это поэт современник поэтому нам кажется, что те кто сегодня к нам пришли на праздник чуточку знает, кто такой поэт М. Макатаев, что представляет его творчество.

3 жүргізуші;

Dear students  and  teachers. Welcome to the culture-musical party on the theme  “Makataiev is our proud» Mukagaly Makataiev Suleimenuly  was born on the Ninth of February in 1931, in Almaty region, Raimbek district, Karasaz  village. His born name was  Mukhametkaly.

1 жүргізуші: Қазақ поэзия әлеміне шетсіз — шексіз кеңестік пен көз сүрінген биіктік әкелген ақын. Кәусар сезім мен тояттамас көңіл, шалқыған шаттық пен мұңға тұнған махаббат, буырқанған шабыт пен сабырға көнбес сағыныш сыйлаған ақын. Ұлы ақын Мұқағали Мақатаевтың туғанына биыл 83 жыл толып отыр. Ендеше, бүгінгі поэзия кешіміз атынан танылып тұрғандай, Хан тәңірінің мұзбалағы атанып, өлең өлкесінде шашасына шаң жұқтырмаған дарын иесі, ақын Мұқағали Мақатаевқа арналмақшы.

2 жүргізуші:  Макатаев родился 9 февраля 1931 года в селе Карасаз Алма — Атинской области. Красота родного, счастливого края стала источником его поэтического дара. Полное имя поэта — Мухаметкали, но его с детства ласково называли Мукагали, считая, что бремя ответственностөи (нелегко носить имя Пророка) может осложнить жизнь маленького ребенка. У молодых родителей Макатаевых, Сулеймена и Нагиман, он был первым из троих детей. Отец поэта, скромный и работящий человек, за год до войны стал председателем колхоза. В 1941 году началась ВОВ и его отец Сулеймен ушел на войну. Тогда 10 летний Мукагали скучая по отцу написал стихи Из — за тяжелой жизни Мукагали быстро повзрослел. Мукагали закончил среднюю школу — интернат, работал секретарем сельсовета, заведующим красной избой, комсомольским работником, учителем семилетней школы.
3 жүргізуші: Mukagaly Makataiev  was a popular,kazakh liric poet and he wasn’t marked in his period but now his creation is very high and was given State prize after dead.

Poet «Өмір сүрейік алмасып» ағылшынша, орысша аудармасымен

Жансая:

A heart like little birch tree

Let me exchange my life with thee

Become  a man instead of me

Do you agree the little tree

It sounds  ridiculous doesn’t it

Give that luck once please give it

Become a man instead of me

My bustling world to view and see

Шырын:

I would become a  tree like you

Obserbe your woodland as you do
Then find my trace in timberland

Among those birch trees if I  could

Толқын:

You grow and bossom on the land

I grow persive all from the land

Made of spirit the both of us

You utter nothing,  but Ican

with soul you are  though no tongue

A solib difference I am- a Man

I was granted a lonely heart

Yoy were granted plenty lives

Your leaves resembling many souls

Prolong your lifelong existence

1 жүргізуші: Мұқағалидың анасы Нағиман Батанқызы және әкесі Сүлеймен Мұқағали, Тоқтарбай, Көрпеш есімді үш ұл тәрбиелеп өсірген шаруа адамдары, Мұқағалидің 10 жасында әкесі майданға аттанады. Он жасар болашақ ақын майданға кеткен әкесін аңсап:

Ол жерде Сырымбеттей тау бар ма екен,
Жайдақтың шөбі шүйгін қаулар ма екен,
Мінеки көп ай болды хабары жоқ,
Әкем кеп көңілімізді аулар ма екен,
Әкеміз бір әкеден жалғыз еді,
Судағы жаңа біткен жалбыз еді,
Мінеки, көп ай болды хабары жоқ,
Біз дағы әкемізге зармыз енді.

Өлең «Соғыстың соңғы көктемі» қазақша, ағылшынша
Марғұлан:Жасылмен бояп қойған ба?

Жап-жасыл таудың бөктері.

Қырлар да, мынау ойлар да,

Жап-жасыл болып көктед

Соғыстың соңғы көктемі.

Қайсар: Көп болды жасыл тауларға,

Жап-жасыл бұлттар шөккелі

Әкелді шуақ бар маңға,

Соғыстың соңғы көктемі.

Айгүлім:Соғыстың соңғы көктемі

Көп болды нұрын төккелі,

Жап-жасыл анау аспанда

Аспан да,сірә көктеді,

Бойына таудың асылып,

Шұғыла тұрды,көк меңі,

Қызғанып,гүлін жасырып,

Қылтанақтар да көктеді,

Соғыстың  соңғы көктемі,

Нұрбол:Жап-жасыл шыбық талдағы,

Орманның жасыл шекпені.

Қуанта бірақ алмадыб

Сонау бір үйді шеттегі,

Соғыстың соңғы көктемі.

The Last spring of war

As if painted in green

Those hills, those mountains

Is it painted in green

By the last year of war,

Nineteen forty-five spring?

As if clouds  in blossom

Jumping ator the rocks,

Blue sky in peace

Like a pearl’s bliss.

As if that old forest

Woke and bloomed to glow

Merrily singing flowers

Jealously hide their prickles.

Thus You had come

Giftiing freedom and joy

The last spring of war

Folk had longed so for!

2-жүргізуші: Родной аул Мұқағали у подножья горы Хан тегри, где много родников и луг. Увидев красивую картину природы невозможно не быть поэтом. Мукагали все эти картины природы описывал в своих стихах. Мукагали хорошо знал русский, немецкий языки. Он находясь в ауле через почту выписывал книги. Мукагали поэт, который читал мировую классику и перевел на казахский язык Данте, сонеты Шекспира, песни Уолта Уитмена.

3-жүргізуші: He had began to write  poems since  second grade.He  saw many difficulties in his life and felt it with his soul.So he showed this hardness of the life in his poems.

— I’m thinking  very deep

— About not receiving the letter

From my father

-So painfull in my heart

-May be dear father

-You will take this letter

From this period his talant of the poet had  been opened.
 

1 жүргізуші: Еңбек еткен жылдары: 1948 жылы Алматыда шет тілдер институтында оқып жүріп отбасының тұрмысы ауыр болғандықтан, оқуды еріксіз тастап ауылға оралады. Мұқағали Мақатаев Киров атындағы колхозда кеңес хатшысы болып жұмыс істейді. Ол өте көп керемет өлеңдер жазған. Жастардың елді, табиғатты сүюге үйретеді. Оның өлең – жырлары: «Отан», «Поэзия», «Жас қайын», «Аққулар ұйықтағанда» көптеген шығармалары бар.

«Атамекен» поэмадан үзінді  Нұрғиса
Ән «Саржайлау» Орындайтындар. Бағжан мен Айгүлсім

1-жүргізуші «Мен таулықпын» ағылшынша, орысша  аудармасымен

Мақсат:

Мен таулықпын,

Мен таулықпын

Таудан мен жаратылған

Бұлт бүркеніп жай отын ала тұрам

Күн алғашқы сәулесін  маған шашып

Маған келіп түнейді қара тұман
Тау ұлымын

Тау- менің дәу бесігім

Мен оның әуресімін,сәулесімін

Асқар шыңдар желпиді бесігімді,

Бір орамын ағытып сәлдесінің

Қыран:I’m A HIHGLANDER

I’m a highlander

Born in mountains

Thundering & covered with clouds

For me the sun  first shines.

Passing the dark fog in nights

I’m a son of highland

And it is my  cradle

Swung by big peaлы

I am its Ray and Trouble

I’m a highlander

Born in mountains.

Highland is my mohter & destiny.

Gone there, May be

I would fly

Holding the wing of an eagle

In the sky.

Жансая:

Я горец

Я горец

Создан я горой

Над которой плывут облака

И гром гремит порой

Светит солнце лучами мне

И черный туман ночет со мной

Я сын горы

Гора моя колыбель огромная

А я его луч и беда

Пики высокие качают колыбель мою

Как будто сына как родного

Вспоминая матерью мою

Я горец

Гора моя мать и судьба

Поднимаясь туда может быть я полечу

Схватив крыля орла по небу.
1 жүргізуші: Мұқағали – халқын, ана тілін, Отанын қадыр тұтқан азамат ақын. Ол «Үш бақытым» атты өлеңінде кейінгі жас буынды халқын, тілін, туған жерін шексіз сүюге шақырады.
Өлең «Үш бақытым» Айбар
Өлең «Отан» Бағжан
Өлең «Санаулы күн» Шырын
Өлең «Дос боламын десең» Толқын

Қайсар:

Таудай болғым келеді

Өлмесін деп берген ғой тауды маған,

Мен күрсінем күңіреніп тау жылаған.

Көңілімде бір құйын көтерілсе,

Тауларымда тұрады  қарлы боран.

Мен-таулықпын-

Қыранның балапаны.

Маған-дағы тауымның таңы атады.

Карапайым қалтқысыз жырларымды

Қызметіне өз халқым жаратады .

Ән: «Еңсем менің» орындайтын Нұрғиса

2- жүргізуші: О дне раждение Мукагали макатаева есть две версии. Но по документом празднуется 9 февралья.

Вторые сведения,мать Мукагали Нагимам- она говарит, что Мукагали родился 8марта, ошипки быть не может, так как через некаторое время мы праздновами Наурыз. А лауреат литературой премили имени  М.Макатаева Оразакын Аскар говарит о втором  дне рождении такую версию : «По  документом  М.Макатаева  родился 9 февралья об этом свидетельствует взятая  им свидетельство во время выборов .»

1-жүргізуші М.Мақатаевтың өмір жолын өзі жазып кеткен «Менің анкетам» атты өлеңімен таныстыру үшін оқушыларға кезек берейік.

Екі оқушы көрініс ретінде айтып шығады

My guestionnaire

M.Makataev

1. The place of birth:

-i’m the son of Karasaz village

2. The date of birth:

-In 1931. I’m of the same age with Shamil.

3. Are you a member of party?

-No,I’m not but I have a look of a communist.
4. Origіn:

-Presant That is worthy for me.

5. Education:

-Secondary but I mark it as high

6. Your native language

Kazakh and When difficult I can speak Russian $ German.

7.-Your Occupation

You can find it in my labour-book

If you don’t say than I have no diploma.

8. –Your property of soldier.

I’m a son              of a soldier, who had been perished for Moscow.

Сахналық қойылым: «Мұқағалидың емханадағы күндері»

2 жүргізуші: Мукагали Макатаев своими произведениями обогатил казахскую поэзию новым содержанием, поднял ее на небывалую высоту. Произведения Мукагали волнуют, вызывают душевный трепет у современных молодых людей также, как когда — то у их отцов. С песнями Мукагали люди укладывают детей в колыбели, стихи, песни Мукагали сопровождают людей на празднествах и торжествах. Произведения выдающегося, талантливого поэта Мукагали Макатаева будут вечно с народом.

Ән «Бала ғашық» орындайтын Нұрғиса

1 жүргізуші:
Мұқағалидың да аяғын көп шалдырғаны рас. «Артына өлмейтұғын сөз қалдырғаны да ақиқат». Қазір ол ең көп оқылатын ақын. Мұқағали мұрасы мәңгілік. Нағыз халық жазушысы осындай ақ болар.
Абай сөзімен айтқанда:
Көп адам дүниеге бой алдырған,
Бой алдырып, аяғын көп шалдырған.
Өлді деуге сия ма, ойлаңдаршы,
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған.

1 жүргізуші: Әже баласы болған соң анасын Нақа деп атаған. Анасы мен әжесінің тәрбиесінде өсті. 1948 жылы орта мектепті интернатта оқып бітіреді. 1976 жылы 27 наурызда өмірден өтті. Топырақ бұйырған жері Алматы.
Осымен М. Мақатаевтың туған күніне арналған кешіміз соңына жетті. Келесі жүздескенше күн жақсы болсын! Тілім, елім деп жүрегі соққан жастар көп болсын!
2 жүргізуші: До скорых встреч!

3 жүогізуші:  So the party of Mukagaly Makataiev’s burthday is over. Meet you soon!