«Шешендік өнер» бағдарламасы
«Шешендік өнер» бағдарламасы
Түсінік хат
Оқушыларды «Шешендік өнерге» баулудың маңызы зор.Қазақ халқы
шешендік өнерді аса құрметпен бағалағандықтан,бастауыш сынып
оқушыларын ата-баба ізімен шебер сөйлеу,тілдерін дамыта түсу ,олардың үлгі-
өнегесін бойларына дарыту – басты мақсат.
Бұл бағдарлама бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктеріне сай
құрылған.
1-4 сынып оқушылары ана тілі пәніне негіздей отырып,көрген – білгенді
көкейге тоқып, көп үйреніп ізденудің арқасында шебер сөйлеуге жаттығады.
Би – шешендердің сөздерін жаттап өсіп,жаңа ұғымдармен танысады.Мақалдың
немесе өлең ұйқастарын таба отырып,берілген қысқаша мәтінді өз ойымен
жалғастара білуді үйренеді.
Бұл жинақ ана – тілі пәніне де көмекші құрал ретінде пайдаланылады.
Бағдарламаның көздеген мақсатының бірі – тілдің рухы.Тілдің рухы деген өте
бір құдіретті ұғым.Ол біздің салт-санамыз,дәстүріміз,ұлттық
психологиямыз,дүниетанымымыз.
1-4 қазақ сыныптарына арналған,барлығы 34 сағаттан,аптасына 1 сағат.
Бағдарламаның мақсаты:
Бастауыш сыныптардағы шешендік өнер сабақтарының түбегейлі мақсаты,
оқушылардың жеке басын қалыптастыра отырып,әдеби мұраларға деген
талғамын тәрбиелеу,рухани дүниесін кеңейту,ақыл-ойыы мен ұлттық сана-сезімін дамытуға ықпал ету,кітап оқуға деген қызығушылықтарын қалыптастыру.
Осы мақсатты орындауға келгенде оқу бағдарламасының алдына мынандай
міндеттер жүктеледі.
Міндеттері:
— оқушылардың оқу дағдысын қалыптастыру және жетілдіру;
— көркем шығармаларды оқуға деген қызығушылығын дамыту;
— шығарманың түпкі мазмұн – мәнін түсінуін ,эмоциялық қабылдауын (кейіп-
керлердің көңіл күйіне ортақтасу,күйіну,сүйсіну т.б.)қамтамасыз ету;
— шығармадағы көркем бейнелердің ерекшеліктерін аша білуге бағыттау.
— ауызекі және жазба тілде байланыстырып сөйлеуін (ойын еркін жеткізу,сауатты да мәнді жаза білу) дамыту;
— өзіндік ой-пікірін айта білуге баулу;
— оқушылардың бойына ізгілік пен имандылық,адалдық пен мейірімділік сияқты адамгершілік қасиеттерді дарыту;
-көркем мәтіндерді мәнерлеп,сазына келтіріп оқуға баулу;
— жақсы қасиеттерді бойларына сіңіруге тәрбиелеу;
Бағдаламанының мақсаты осы міндеттерді орындауға бағытталады.
Күтілетін нәтиже
— сөздік қорын толықтырады
— оқу материалдары бойынша курста ( диалог,рөльмен инсцинировка жасау,әңгіме,пікіралмасу т.б.) дағдыларын меңгереді.
— сөздерді мақсатқа негізгі ойға,мазмұнға сәйкес өз бетінше талдап қолдана алады.
-шығармашылығын шыңдайды,танымдық қабілеттері дамиды,өзіндік ой қорытуға ,ойын әдеби тілмен өрнектей білуге дағдыланады.
-халықтың қанатты сөздерінің мәнін ,мағынасын түсініп,одан тәрбие алады.
«Шешендік өнер» бағдарламасы 1- сынып 34 сағат.
| № | Тақырыбы | сағат саны
|
| 1 | Түсінік хат.Сөйлеуді дамыту. | 1 (1) |
| 2 | Суретті әліппе: «Суреттер сыр шертеді» | 2 (2-3) |
| 3 | Қима суреттер құрастыру. | 2 (4-5) |
| 4 | Әріптерден буындар құрау | 1 (6) |
| 5 | Сөз тіркестері арқылы сөздер құрастыру | 1 (7) |
| 6 | «Кітап-білім бұлағы», «Кел,балалар ,оқылық!» Ы.Алтынсарин шығармалары. | 2 (8-9) |
| 7 | «Ертегі – тәрбие құралы» | 1 (10) |
| 8 | «Адам болам десеңіз» А.Құнанбаев | 1 (11) |
| 9 | Би,шешендер туралы ұғым | 1 (12) |
| 10 | Төле би. | 1 (13) |
| 11 | Қызыбек би | 1 (14) |
| 12 | Әйтеке би | 1 (15) |
| 13 | Шешендік сөздер | 1 (16) |
| 14 | Мақал — сөздің мәйегі | 2 (17-18) |
| 15 | Жұмбақтар | 2 (19-20) |
| 16 | Санамақтар | 2 (21-22) |
| 17 | Жаңылтпаштар | 2 (23-24) |
| 18 | Өтірік өлеңдер | 1 (25) |
| 19 | Өзара әдепті болу.Сөз тыңдау және сөзде тұру. | 1 (26) |
| 20 | Төрт түлік төлдерінің атаулары | 1 (27) |
| 21 | Төрт түліктің пайдасы | 1 (28) |
| 22 | Жан-жануарлар,аң-құстар қалай дыбыстайды? | 2 (29-30) |
| 23 | Шығармашылық жұмыс .Сурет бойынша мәтін құрау. | 1 (31) |
| 24 | Қазақша ай аттары | 1 (32) |
| 25 | Аталы сөз – бата,өсиет,өнеге | 1 (33) |
| 26 | Тест жұмыстары. | 1 (34) |
«Шешендік өнер» бағдарламасы 2 – сынып 34 — сағат.
| № | Тақырыбы | Сағат саны |
| 1 | Жалпы түсінік | 1 |
| 2 | Жеті ата туралы түсінік. | 1 |
| 3 | Имандылық,мейірімділік,қайырымдылық дәстүрлері. | 2 |
| 4 | Туыстық атаулары. | 2 |
| 5 | Апта аттары | 1 |
| 6 | Сөзжұмбақтар | 1 |
| 7 | Ребустар | 1 |
| 8 | Мақал-сөздің мәйегі. | 2 |
| 9 | Шешендікті қастерлеу дәстүрі. | 1 |
| 10 | Ертегіні аяқта … | 2 |
| 11 | Ы.Алтынсарин шығармалары. | 2 |
| 12 | А.Құнанбаев «Жақсыдан үйрен-жаманнан жирен» | 2 |
| 13 | Нақыл сөздер | 1 |
| 14 | Сурет бойынша әңгіме құрастыру. | 1 |
| 15 | Жұмбақтар . | 1 |
| 16 | Жаңылтпаштар. | 1 |
| 17 | Қазақша өлшем атаулары. | 1 |
| 18 | Аңыз әңгімелер. | 1 |
| 19 | Өлең-жырлар. | 1 |
| 20 | Қазақ халқының айтыс өнері және әдеп. | 2 |
| 21 | Халқын сүйген салтын сүйеді. | 2 |
| 22 | Кітап – білім бұлағы. | 1 |
| 23 | Қазақ батырлары. | 2 |
| 24 | Тест жұмыстары | 1 |
| 25 | Қорытындылау. | 1 |
«Шешендік өнер» бағдарламасы 3 — сынып 34- сынып.
| № | Тақырыбы | Сағат саны |
| 1 | Кіріспе | 1 |
| 2 | Қазақ тілі-мемлекеттік тіл | 1 |
| 3 | Үш жүз туралы түсінік | 1 |
| 4 | Бірлік- елдің салты. | 1 |
| 5 | Сиқырлы сөздер сыры. | 1 |
| 6 | Жирен жаман әдеттен,үйрен жақсы әдеттен. | 2 |
| 7 | Қазақтың ырым- тыйым сөздері. | 1 |
| 8 | Шешендік сөздер. | 2 |
| 9 | Туған жер- алтын бесік (өлең,әңгіме құрастыру) | 2 |
| 10 | Мақалдардың ерекшелілігі. | 1 |
| 11 | Тіл-туралы мақал – мәтелдер. | 1 |
| 12 | Туған жер,Отан туралы мақал – мәтелдер. | 1 |
| 13 | Жұмбақтар құрастыру. | 1 |
| 14 | Өтірік өлеңдер. | 1 |
| 15 | Атақты шешендер. | 2 |
| 16 | Қазақтың үш бәйтерегі. | 1 |
| 17 | Қазақтың бес арысы. | 1 |
| 18 | Әңгімені аяқта … | 1 |
| 19 | Ертегілер | 1 |
| 20 | Қиял-ғажайып ертегілер | 2 |
| 21 | Ұлттық саз аспаптары. | 2 |
| 22 | Обал,сауап,ысырап,үнем туралы түсінік. | 2 |
| 23 | Ел белгілері,ел ұраны, көк байрақ – Туымыз. | 2 |
| 24 | Тірек сөздер арқылы өлең құрастыру. | 1 |
| 25 | Тест жұмыстары | 1 |
| 26 | Қорытынды | 1 |
«Шешендік өнер» бағдарламасы 4- сынып 34- сағат.
| № | Тақырыбы | Сағат саны |
| 1 | Қазақ мемлекеті (хандығы) | 1 |
| 2 | Егеменді қазақ елі. | 1 |
| 3 | Қазақ халқының ақын-жыраулары мен күйшілері | 2 |
| 4 | Шешендік арнау. | 1 |
| 5 | Шешендік толғау. | 1 |
| 6 | Шешендік дау. | 1 |
| 7 | Шешендік сөздер | 2 |
| 8 | Жиренше шешен,Асан қайғы (ХІҮ-ХҮ ғғ.) | 2 |
| 9 | Сырым Датұлы. | 1 |
| 10 | Махамбет,Исатай шешендіктері. | 1 |
| 11 | Шалкиіз,Бұқар (ХҮ-ХҮІІІғғ.) | 1 |
| 12 | Майқы би,Аяз би. | 1 |
| 13 | Шортанбай,Дулат шешендер | 1 |
| 14 | Мақалдар ұйқасы. | 1 |
| 15 | Тірек сөздер арқылы өлең құрастыру. | 2 |
| 16 | Жұмбақ,жаңылтпаштар айтайық. | 1 |
| 17 | Қазақша той — думандар | 2 |
| 18 | Ертегілер елінде | 2 |
| 19 | Абайдың қара сөздері. | 2 |
| 20 | Наурыз тойы. | 1 |
| 21 | Инабаттылық дәстүрлері. | 1 |
| 22 | Аңшылық туралы әңгіме | 1 |
| 23 | Әңгімелер өз мүмкіндігіңше жалғастыр | 1 |
| 24 | Ұлттық ойындар. | 2 |
| 25 | Тест жұмыстар | 1 |
| 26 | Қорытынды. | 1 |
Пайдаланған әдебиеттер:
- «Алаштың ардағы»Е.Тілешов.Г.Әріпбекова. «Зерде»2008ж.Астана.
- «Жыл он екі» журналы №4 2010ж,№1 2009ж.
- «777 жұмбақ»Әли Ысқабай. «Ана тілі»2004ж. Алматы.
- «Ұлттық дүниетаным» Аюбай Құралұлы «Өнер»2002ж. Алматы.
- «Қазақтың мақал-мәтелдері» Аян Нысаналин. «Қазақпарат»2004ж.Алматы.
- «Жаттамақ» Ермек Өтетілеуов. «Балауса»1994ж. Алматы.
- «Балдырған» журналы №7 2008,№82008,№12 2008ж.