Екпін, оның түрлері

Қазақ тілінен ашық сабақтар

 ОҚО    Төлеби   ауданы  Леңгер қаласы «№6  жалпы орта білім беретін мектебі» коммуналдық мемлекеттік    мекемесінің      қазақ тілі мен әдебиеті  пәнінің   мұғалімі  Байтемирова Жанаттың     5 -сыныпқа арналған   қысқа мерзімді жоспары

 

5-сынып                             қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы:   Екпін, оның түрлері
Жалпы мақсаты: Екпіннің өзіндік ерекшелігін түсіндіре отырып, оның оқу, сөйлеу нормасына тән құбылыс екеніне білдірту, екпін түрлерін ажырата білгізу. Фонетикалық білім дағдыларын қалыптастыру.
Күтілетін нәтижелер: Оқушылардың фонетикадан алған білімдерін дамыту, үндестік заңына сай орфографиялық, орфоэпиялық сауаттылықтарын жетілдіру, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.
Модульдер:»Сын тұрғысынан ойлау», «Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер», «Оқушыларды жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту »
Сабақтың стратегиялары: «Блиц турнир», «Конверттегі сұрақ», «Адасқан ақпараттар»

Бағалау: Түрлі стикерлер, бағалау парақтары.

Ресурстар:Оқулық, проектор, флипчарт, маркер, түсті бояулар, қарындаш.
Кіріспе бөлімі: Оқушыларды психологиялық дайындау. Өзін -өзі реттеу.
Мұғалім іс-әрекеті:
Оқушыларды психологиялық дайындау. «Ыстық алақан» тренингін ұйымдастыру.
Орындарынан тұрып сәлемдеседі жылы қабақты сезеді.Ортада шеңбер құрып бір-бірінің алақанын ұстап жылы лебіздерін білдіреді

Гүлдер арқылы 3  топқа бөлу.
Оқушының іс –әрекеті:
Оқушылар бір- біріне сәттілік тілейді. Оқушылар берілген суреттерді алып, топтарға бөлінеді.
І.Қызығушылықты ояту. «Миға шабуыл»
Мұғалімнің іс-әрекеті:
Үй тапсырмасы
Тақырыпқа байланысты топтарға «Блиц- турнир» сұрақтарын беру:
1.Қазақ әліпбиінде қанша әріп бар?
2.Дыбыстар нешеге бөлінеді?
3.Дауысты дыбыстардың саны қанша?
4.Фонетикада неше дыбыс, неше әріп бар?
5.Бірде дауысты, бірде дауыссыз дыбыс қай  қандай?.
6.Тілдің қатысына қарай дауыстылар қалай бөлінеді?
7.Жақтың қатысына қарай дауыстылар қалай бөлінеді?
8. Буын деген не? Қандай түрлері бар?

  1. Үндестік заңы деген не?
  2. Буын үндестігіне мысал келтір
  3. Дыбыс үндестігіне мысал келтір
  4. Орфография дегеніміз не?
    13.Орфоэпия дегеніміз не?

Сабақтың тақырыбы , мақсатымен таныстыру.
Дыбыстық талдау. Топтық тапсырма.
Оқушының іс –әрекеті:
Сабақтың тақырыбы, мақсатымен танысады
Ережені жинақтап, тірек — сызба жасайық…
……………………………….бір сөздің
……………………………….бір буынның
Екпін……………………….бір дыбыстың ……………………………………….көтеріңкі , күшті айтылуы
……………………………….бір тіркестің
Сөйлеп тұрғанда, бір сөз басқа сөздерге, бір буын басқа буындарға, бір дыбыс басқа дыбыстарға қарағанда күшті, көтеріңкі айтылуын екпін дейміз.
Екпін
Сөз екпіні
Дыбыс екпіні
Ой екпіні
Тіркес екпіні
Екі немесе одан да көп буынды бір сөздің ішіндегі бір буынның көтеріңкі айтылуы сөз екпіні деп аталады.Қазақ тіліндегі сөз екпінінің орны тұрақты болады: Екпін сөздің ең соңғы буынына түседі.

Үндестік заңына бағынбайтын қосымшалар сияқты екпін түспейтін сөздің соңғы буынында тұратын қосымшалар болады. Олар : жіктік жалғауы, болымсыз етістік жасайтын жұрнақтар : (- ма ,- ме, -ба,- бе,-па,- пе; -тай, -тей, -дай,- дей, — лай,-лей)
«Бақыттың кілті -білімде» (үш топ үш сөзге дыбыстық талдау жасайды және екпін түсіріп айтады.)
ІІ.Мағынаны ашу
1тапсырма
І топ. Екпін.ІІ топ.Сөз екпіні.ІІІ топ.Ой екпіні
Оқушылар жеке-жеке мәтін мазмұнын оқып, танысады, содан соң жұпта, топта бірлесіп талқылап жұмыс жасап, талқылайды. Постерге ойларын түсіреді.
2 тапсырма
339 – жаттығу.

Шеңбердегі сөздерде  екпін  қай буынға түскен?

Екпін түспей   тұрған   ұқсас  қосымшаларды табыңдар.

3 тапсырма
«Адасқан ақпараттар»
1 Сөз екпіні сөздің бастапқы буынына түседі.
2.Ой екпіні бастауыштың алдында тұрады.
3.Екпін екіге бөлінеді.

  1. Буын үндестігі дауыссыз дыбыстарға қатысты
  2. Буын дауыссыз дыбыстан басталады
  3. Үндестік заңының екі түрі бар
  4. Тест жұмысы
    ІІІ.Рефлексия
    Бағалау. Оқушылар бағалау парақтарын толтырады.