Практикалық жұмыс. «Денелердің соқтығысу кезіндегі импульстің сақталу заңын зерделеу.»

Сабақтың тақырыбы: №5 Практикалық жұмыс.

«Денелердің соқтығысу кезіндегі импульстің сақталу заңын зерделеу.»

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік мақсаты: Денелердің соқтығысу кезіндегі импульстің сақталу заңын анықтау, жұмысты орындап, есептеулерді реттеп жазып, жұмыстан шыққан қорытындыны тұжырымдау.
2. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.
3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.

Сабақтың түрі: практикалық

Сабақтың әдіс-тәсілдері: кітаппен жұмыс, демонстрация, жаттығулар орындау

Сабақтың көрнекіліктері:плакаттар, суреттер, үлестірме қағаздар,

Сабақтың барысы:

І. ДК. Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, отырғызу, түгендеу.

ІІ. ДК. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

ІІІ. ДК.Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу.

1. Практикалық жұмыс жасауға дайындық. (әңгіме)
2. Техника қауіпсіздігі жөнінде нұсқау.
3. Практикалық  жұмысты оқулықтағы нұсқау бойынша орындау.
4. Жұмысты қорытындылау, жұмыс орнын тазалау.

1. ДК. Үй тапсырмасын беру: қайталау

Соқтығыс кезіндегі  импульс

Мақсат және міндеттер

Тәлімгерлер келесіні істей  алады…

• Екі арбаның әр түрлі соқтығысындағы қозғалысын өлшеу үшін Қозғалыс қондырғысын пайдалану.
• Xplorer GLX-ті тіркеу және әр бір арбаның жылдамдығын көрсету үшін қолдану қажет.
• Жылдамдық сызбаларын уақытқа салыстырмалы және Xplorer GLX ке ендірілген саймандарды әр арбаның соқтығысының басындағы мен соңындағы жылдамдықтарын анықтау үшін пайдалану керек.
• Әр соқтығыстың басындағы мен соңындағы жалпы импульсті есептеп шығару.
• Әр соқтығыстың басындағы мен соңындағы импульсті салыстыру.

Ескертпе

Тәлімгерлер он әр түрлі соқтығыстарда импульсті қалай өлшейтіні туралы сұрай алады. Оларға әр арбаның салмағын, жылдамдығын өзгерте алатындығы туралы, арбалардың бір біріне ‘соғылатынын’ немесе ‘тартылытынын’ тексере алатындығы туралы ескертіңіз.

Мәліметтер үлгісі

Суреттер бір соғылыстың уақытқы салыстырмалы Жылдамдық сызбасын көрсетеді.

Зертханалық жұмыс бойынша есеп беру – Тапсырма 14: Соқтығыс кезіндегі импульс

Жауаптар және Мәліметтер үлгісі

Алдын ала сұрақтар

Сіздер, соғылатын екі арбаның жалпы импульсін қалай өлшейсіз?

Жауаптар әр түрлі болады. Кәзір соғылатын екі арбаның жалпы импульсін есептеп шығару үшін,әр арбаның импульсін есептеп шығарыңыз да оларды қосыңыз. Назар аударыңыз, арбалар қарма қарсы бағытта қозғалып бара жатса,онда бір арбаның жылдамдығы теріс болады.

Екі арбаның соқтығысқанға дейінгі және одан кейінгі импульсы қалай болмақ?

Жауап әртүрлі болады. Екі арбаның жалпы импульсы соқтығыстан кейін соқтығыстың алдындағы шабытына тең (егер сыртқы тепе—теңдік күші о тең болса).

Мәліметтер

Бір өткізу кезіндегі уақытқа қатысты жылдамдық сызбасын сызыңыз. Өздеріңнің біліктеріңе өлшем бірліктерін және белгілерін қойыңыз. (Мәліметтер үлгілерін қараңыз.)
Мәліметтер кестесі 1

Есептеп шығару

Әр соқтығыс алдында және соңындағы шабытын импульсын шығарыңыз.

Сұрақтар

Соқтығыс алдындағы импульс соқтығыстан кейін қалай болады?

Жауаптар әр-түрлі болады. Соқтығыстан кейінгі импульс мән жағынан жақын болғанымен,соқтығыс алдындағы импульстан аз болады.

Қай соқтығыстың түрінде импульстың соқтығысқа дейінгі және кейінгіде соқтығыс айырмасы кіші болады?

Жауаптар әр –түрлі болады.

Соқтығысқа дейнгі импульс қосындысы соқтығыстан кейінгі импульспен тең болмауына қандай ықпалдар әсерін тіигізеді?

Үйкеліс ,арбаның соқтығыс кезінде дұрыс орналаспауы, салмақты дұрыс есептемеу және басқа ықпалдар импульстың соқтығыстан кейінгі импульсына тең болмауна  әсер етеді.

Теоретикалық тұрғыда бетпе-бет салмағы және жылдамдығы бір екі арбаның соқтығысына дейінгі импульстер қосындысы қандай болады?

Соқтығыстқа дейінгі импульс қосындысы нольге тең болады.

Фейрверктің тыныш жағдайдағы шабытын жарылғаннан кейінгі шабытын талқылаңыз.

Фейерверктің тыныштықтағы импульсы нольге тең. Фейерверктің жарылғыннан кейінгі импульсы кез келген жағдайда  нольге тең болады.

Елестетіңіз арба біреуінің салмағы екіншісінен екі есе артық және олар бетпе-бет соқтығысады. Соқтығыстан кейін екі арба тоқтауы үшін аз жүгі бар арба ауыр жүгі бар арбаға қарағанда қаншалыты қатты жүруі керек?

Екі арба соқтығысқаннан кейін тоқтауы үшін соқтығыс алдындағы импульсы нөлге тең болуы керек. Себебі бір арбаның салмағы екіншісіне қарағанда екі есе төмен және ол екі есе жылдамдықпен тез қозғалуы кажет.