Күш моменті. Айналатын дененің тепе-теңдігі. Иінді таразылар. Жай механизмдер.

тапсырмалары

1. Дененің  потенциалдық  және  кинетикалық   энергияларының   қосындысы қандай  энергияны  береді ?

А)  Ішкі       Б)   механикалық        В) жылулық

2. Биіктіктің кез — келген   деңгейіндегі  механикалық   энергияның   сақталу  заңы орындала   ма ?

А)   Ия         Б)   Жоқ       В)    белгісіз       Г)   орындалмайды

3.Механикалық    энергияның    формуласын     көрсет.

А)    W=Е_к           Б)      W=Е_п       В)      W= Е_к+ Е_п            Г)     W= Е_к— Е_п  

(Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? )

1.Айналу    осі   бар    денелердің    тепе-теңдік    шартын    анықтау    үшін қандай ұғым   енгізіледі  ?

Жауабы:   Күш  моменті

2. Иіндік дегеніміз не?

Жауабы:Қозғалмайтын   тіреудің   немесе   біліктің  (осьтің)  төңірегінде айнала алатын   кез-келген    дене   иіндік   (рычаг)  деп аталады.

3. Күш   моменті   дегеніміз  не?

Жауабы: Түсетін    күштің    өз   күш    иініне    көбейтіндісі   күш моменті    деп аталады.                  М =  F*d

4.Күш    моментінің бірлігі қандай?     Жауабы:    Н*м

5.Дененің    массасын    өлшеу    үшін    не  қолданылады?

Жауабы:    Иінді таразылар

6.Механизмдер    деп    нені    айтамыз ?

 Жауабы:   Күшті  өзгертіп,   қозғалыс    бағытын    өзгерту  үшін  қолданылатын   құралдар   механизмдер   деп   аталады.

7.Жай    механизмдерге    нелер   жатады?

Жауабы:    Иіндік,  блок,   шығыр,   көлбеу   жазықтық.

“Түсіну”

(Неге? Себебі? Неліктен?)

1.Египетте    пирамидалар   салғанда   қандай    жай    механизм   қолданылған ?

Жауабы:   Пирамидалар  салғанда,   рычагтарды     пайдаланған,    себебі:  ауыр  тасты   биіктікке   көтеру   өте   қиын    болды.

2. Рычаг    не  себепті   тепе-теңдікте   тұрады.

Жауабы:     Рычагқа    әсер   ететін   күштер    осы   күштердің    иіндеріне   кері пропорционал    болғандықтан.

(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)

“Жинақтау”

(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)

 Тірек сызбаны толықтыр

Кестені толықтырып жаз.

“Қолдану”

(қарапайым тапсырмалар беру)

 
2.Дененің массасын өлшеу үшін не қолданылады?

Жауабы: Иінді таразылар

“Баға беру”

(Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)

1.Сен  қалай  ойлайсың, күнделікті  өмірде , техникада  жай  механизмдер түрлерін  қандай  мақсаттарда  пайдалана  алар едің?  Қаншалықты  маңызы бар.

Менің  ойымша:  біріншіден  үй  тұрмысында, техникада  ауыр  заттарды  жоғары  көтеру  барысында  көлбеу  жазықтықты, блокты, иін  ағашты  т.б  мақсаттарда  пайдалана  аламыз.

“Білу” (Кім? Не? Қашан?          Не істеді?)

1.Күш  моментінің  формуласын  көрсет.

А) М=S·L      Б)  М= F·d           В) М=P·d         Г) М= F·S

2.Күш   моментінің өлшем бірлігі :

А) Н · м           Б) м/с        В)     Н/кг

3.Айналатын    дененің   тепе-теңдік   шарты қандай?

А)  F₁d₁= F₂ d₂         Б)   F₁d₂=  S₂ d₂         В)     F₁d₁

“Қолдану” (жоғарыдағы қарапайым тапсырмалар үлгісінде болу керек)

1.Иіндік (рычаг) тепе-теңдік қалыпта  тұр. Егер оның қысқа иіні 20 см болса, онда ұзын   иіні   неге  тең?

L₂                                                                                                                   L₁

F₂ =5H                                  F₁ =2,5H

Бер:                               шешуі:                    есептелуі :

L₂= 20см =0,2м             F₁ L₁= F₂ L₂                L₁=

F₂ =5H                           L₁=

F₁ =2,5H

Т/к:     L₁-?

(Неге? Себебі. Неліктен?)

1.Оқулықтағы 175-суретті қолданып, қайшы  мен   тізтеуіктің әрекетін түсіндіріңдер. Олар неге күштен ұтыс береді?

Жауабы:  Аталған  тұрмыстық  құралдарды  иіндіктер ретінде қарастыруға болады. Олардың жұмыс жасайтын   (қиятын,тістейтін)  иіндері,  тұтқа иінінен бірнеше есе қысқа болады, яғни  құрал сонша есе күштен ұтыс береді.

Теориясы: “Талдау”

(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)

1.Айналу осі бар  денелердің  тепе-теңдік  шартын  анықтау  үшін күш моменті ұғымы  енгізілді.

2.Иіндіктің  айналу  осі  өтетін  О  нүктесін  тіреу  нүктесі  деп  атайды.

3.Блок дегеніміз — өз осінің  төңірегінен  айнала  алатын, шетінде  науасы бар доңғалақ  тегіршік.

“Қолдану”

(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар)

Иіндік (рычаг) тепе-теңдікте болу үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек.

L₂=4 см                    L₁=1 см

А

                                 F₂-?                                                    F₁=4 Н

Бер :                              Шешуі :               Есептелуі:

F₁=4 н                                                F₂=  = 1 Н

L₁= 1 см =0,01м

L₂=4 см  =0,04  м        F₂=

Т/к:  Ғ₂  = ?

“Жинақтау”

(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)

 
1.Қозғалмайтын    біліктің төңірегінде айнала алатын кез-келген дене не деп аталады?

Жауабы:иіндік

2.Тіреу нүктесінен күштер орналасқан түзулерге түсірілген перпендикулярдың ұзындығы не деп аталады?

Жауабы: Күш иіні

3.Түсетін күштің өз күш иініне көбейтіндісі не деп аталады?

Жауабы: Күш моменті

4.Жай механизмді ата?

Жауабы:Бұранда

5.Иіндіктің  айналу осі өтетін О нүктесі қалай аталады?

Жауабы: Тіреу нүктесі

6.Өз  осінің төңірегінен  айнала алатын, шетінде науасы бар тегершік?

Жауабы: Блок

“Баға беру”                      (Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)

Иіндіктің кіші иініне 300 Н,ал үлкен иініне 20 Н күш әсер етеді. Кіші иінінің ұзындығы 5 см.Үлкен иінінің ұзындығы қандай?

Бер :                                 шешуі:

м

Т/к:   L₂