Механизмнің пайдалы әрекет коэффициенті

Физика пәнінен ашық сабақтар

Тақырыбы:   Механизмнің пайдалы әрекет коэффициенті

                       I  кезең .Ұйымдастыру кезеңі  
 

Көпір

тапсырмалары

                          Сұраққа  жауап  бер.

1.Көлбеу жазықтықтың формуласы қалай жазылады?

А) =            ә) =          б)  F =          В)   L =

2.Механиканың алтын ережесі қалай аталады?.

А)Күштен қанша есе ұтсақ, жолдан сонша есе ұтамыз

Ә) Жолдан қанша есе ұтсақ, күштен сонша есе ұтамыз

Б) Күштен қанша есе ұтсақ, жолдан сонша есе ұтыламыз   

ІІ кезең.(топтық жұмыс)

 Жаңа тақырыпты өз бетімен меңгерту тапсырмалары. 

Теориясы: “Білу”

(Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? )

                    Берілген сұраққа  жауап  бер.

1.Механизмдердің өздерін қозғалысқа келтіретін жұмыс не деп аталады?

  Жауабы: Жалпы  немесе  толық жұмыс делінеді

2.Механизмдердің басқа денелерді қозғалысқа келтіретін жұмысы не деп аталады?

Жауабы:  Пайдалы жұмыс

3. Пайдалы  әрекет  коэффициенті (ПӘК) дегеніміз не?

Жауабы: Пайдалы жұмыстың  толық  жұмысқа  қатынасын  айтады.

Теориясы:

“Түсіну”

(Неге? Себебі? Неліктен?)

Сұраққа жауап бере отырып, бос нүктенің орнына тиісті сөздерді қой.

1.Жүкті h-биіктікке көтергенде істелген жұмыс неге тең?

 Жауабы: А=F·h

2.Пайдалы әрекет коэффициенті (ПӘК) неге тең?

Жауабы:  =   ;      =    ;

Теориясы: “Талдау”

(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)

   Бос нүктенің орнынына тиісті шаманы қой.

Ат= Ғ·h
Ап=P·h

                        

П.Ә.К

η

                                                       

 

η=

                                                                                                                                                 

                           

                                                                               

                                                                                       

 Жұмыс пен қуат арасындағы байланысты салыстыр.

Қуат дегеніміз уақыт бірлігі ішінде істелген жұмыс.

     N =
Ап = Ғ·h
Ат= N·t

 

 
                                                                                             

       

Ап = mg·h
η=

                                                                                                          

 

     

                                                        

Теориясы:

“Жинақтау”

(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)

                                      Кестені  толтыр.

 

П.Ә.Кη= ·100%
Ап-пайдалы жұмыс,ДжАп= F·h
Ат-толық жұмысАт= P·h
Машиналар мен механизмдердің (П.Ә.К)η ‹1

η‹100%

Практикасы

“Қолдану”

(қарапайым тапсырмалар беру)

Есепті шығар.

Денені h биіктікке  көтергендегі  пайдалы  жұмысты  табыңдар,бұл үшін қандай толық жұмыс жасауға тура келеді?. Қондырғының  ПӘК-ін есептеңдер.

Бер :                   шешуі:                  есептелуі:

h=0,5 м                Ап=Fа·h                Fа = 5кг·9,8 н/кг = 43 H

m=5 кг                 Fа=mg                  Ап = 49H·0,5 м = 24,5 Дж

F=35 Н                Ат=F·2h               Ат = 35H·2·0,5 м = 35 Дж

Т/к: Ап:Ат:η-?      η =  ·100%        η= · 100% = ·100% = 0,7·100% = 70%

Практикасы

“Баға беру”

(Сен қалай ойлайсын?             Не істер едің?)

  Сұраққа жауап бер.

Машиналар мен механизмдердің пайдалы әсер коэффициенттері неге тең деп ойлайсың?

Жауабы: 1—ден  немесе 100% -дан кем болады.

Себебі: ПӘК-і  1 немесе 100% тең болатын мәңгі қозғалтқыштарды жасау мүмкін емес деген қорытынды ғылыми  түрде дәлелденген.

             ІІІ бағалау кезеңі (жеке жұмысы)
Теориясы:

“Білу” (Кім? Не? Қашан? Не істеді?)

Тест сұрақтарына жауап бер.

1. ПӘК –тің формуласы неге тең?

А) η =  ;      ә)    η =  ;        б)  η =  ;

2. Машиналар  мен механизмдердің  пайдалы әсер коэффиценті неге тең болады?

А) η       ә)    η        б)  η       в)   η

3. ПӘК-тің белгіленуі қандай?

А)  Ап           ә)    Ат        б)   η      в)   γ

Практикасы “Қолдану” (жоғарыдағы қарапайым тапсырмалар үлгісінде болу керек)Есепті шығар.

Көлбеу жазықтықтың биіктігі 1,2м , ал ұзындығы 10,8 м . Массасы 180 кг  жүкті осы жазықтықтың бойымен көтеру үшін 250 Н  күш керек болады. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-ін анықтаңдар.

Бер:                         шешуі:                              есептелуі:

h =1,2м                An  = mgh                         η =

L= 10,8м              AT = F*L

m= 180кг             η =  ·100%

F= 250Н               η =

g= 10Н/кг

Т/к:  η-?

2 – деңгей (5балл+4балл=9 балл)
Теориясы: “Түсіну”

(Неге? Себебі. Неліктен?)

Сұраққа жауап бер.

1.Мәңгі қозғалтқыштар жасау мүмкін бе?

Жауабы: ПӘК-і  1 немесе 100 %  ең жоғары механизмдер қатарына жатады. Оның ПӘК-і  100%  бірнеше  пайызға  кем.

 

Теориясы: “Талдау”

(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)

 

η=   ПӘК  η=

 

 

 

АТ – толық жұмыс

АТ  = F*h

АТ = N*t

    Жалғасын тап.                                                                                                                                        

Ап = пайдалы жұмыс

Ап = Р*һ

Ап = mgh

 

 

 

 

Практикасы

“Қолдану”

(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар)

Есепті шығар.

Қуатын 25 кВт-қа дейін арттыра отырып, насостың қозғалтқышы 100м3  мұнайды 6м биіктікке 8 мин ішінде көтереді. Қондырғының ПӘК-ін табыңдар.

Бер:                                       шешуі:                              есептелуі:

N= 25 кВт                            η =            η =

V= 100 м 3                                       An  = mgh

h= 6м                                     m = p*V

t= 8мин = 8*60с = 480 с     An  = p*V*h

g =10 Н/кг                                         АТ = N*t

Т/к: η-?                                η =

 

3 деңгей (9балл+3балл=12балл)
Теориясы:

“Жинақтау”

(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)

 

Бос нүктенің орнына тиісті сөздерді қой.                                                     Механизмнің  немесе  машинаның пайдалы әрекет коэффициенті деп пайдалы жұмыстың  толық   жұмысқа  қатынасын  айтады.                                         Кестені толтыр.

ПӘК-тің  белгіленуіη
формуласыη =  ·100%
AnАп = Р*һ
АТАТ  = F*h
Механизмнің ПӘК-іη       
Практикасы

“Баға беру”                      (Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)

 

Есепті шығар.

Домкрат   бұрандасының  қадамы  0,8см, тұтқа иіні 50 см, 80 Н күш түсіре отырып, 25 кН жүкті көтеруге  болады. Домкраттың  ПӘК-ін табыңдар. S = 2 r

Бер:                                      шешуі:                                               есептелуі:                                                    h=  0,8см = 0,8*10 -2м                           An  = mgh           η= *100%

R= 50см = 0,5м                           A= F*L

F= 80Н                                           L= 2πR

P= 25кН=25 000 Н                  η= *100%

Т/к:  η -?                                    η= *100%