«Домбыра халық даналығы»
Тақырыбы: «Домбыра халық даналығы»
Мақсаты:1)Қазақ халқының негізі музыкалық аспабы домбыра туралы түсінік
беру.
2)Домбыраның пайда болуы жайлы аңыздар,тақпақ,айтыс түрлерін
айту.
3)Домбыраның құрылысымен таныстыру.
4)Балалардың танымдық қабілетін арттыру.
5)Ұлттық өнерді қастерлеуге өнер адамдарына сүйіспеншілігін арттыру
Оларды құрметтеуге тәрбиелеу.
Білімділік:Домбыра біздің ұлттық аспабымыз екенін,оны әрбір қазақ баласы және
қазақ шаңырағында қастерлеп,төрге іліп ұрпаққа жалғастырушы
ретінде сақтап келген өнер киесі екенін білдіру.
Тәрбиелік:Балаларды қазақтың ұлттық аспабы домбыра арқылы орындалатын
күй,әнді осы өнерлерді тыңдай отырып, қазақтың ұлттық өнеріне
ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
Көрнекілігі:Домбыра суреттері,күйші компазиторлардың суреттері.
| Іс-әрекет этаптары | Ән-әуез жетекшісінің Іс-әрекеті | Балалардың іс-әрекеті |
| Мотивациялық қозғаушы:
Іздену ұйымдастырушы:
Ән тыңдау:
Мақсаты: Дауыс жаттығуы:
Мақсаты:
Ән айту: Мақсаты:
Тақпақ:
Гүлсая
Нұрсұлтан
Гүлфайруз
Бағдәулет
Аяжан
Даналы:
Жандос
Ән жетекшісі:
Ертуған: Гүлсезім: Рамазан:
Әлшер:
Азалия:
Әлшер:
Азалия:
Ойын: Мақсаты:
Әуенді ырғақты қимыл би:
Рефлексивті коррекциялау: | Балалар музыка әуенімен залға кіреді,жартылай шеңбер бойына тұрады. Саламатсыңдар ма балалар ?!Бүгін біздің сабағымызға апайлар қатысқалы отыр,олай болса барлығымыз апайлармен амандасайық.
Жарайсыңдар балалар бәрің жайғасып отырыңдар.
«Домбыра-халық даналығы» -Қазір жылдың қай мезгілі? -Қыс айларын атап беріңдерші? -Сонымен неше ай бар екен? -Табиғатта қандай өзгерістер бар?
Қазір мен сендерге жұмбақ жасырамын сол жұмбақтың жауабын шешсеңдер ғана бүгінгі оқу-іс әрекетіміздің тақырыбы ашылады. Жұмбақ. 1)Құлағын бұрап тартқаным не?
Дұрыс айтасыңдар балалар! Бүгінгі біздің -шығармашылық саласы бойынша оқу іс-әрекетіміздің тақырыбы «Домбыра халық даналағы»деп аталады. Кіріспе сөз Екі ішектің бірін қатты Бірін сәл-сәл кем бұра Нағыз қазақ,қазақ емес домбыра Нағыз қазақ домбыра
Біз бүгін ең жетілген әрі нағыз табиғи ұлттық аспабымыз-домбыраның құрылысымен және оның шығу тарихымен танысамыз. Бұрынғы уақытта көшіп қонып жүрген қазақтың қай-қайсысы да домбыраны шаңырағында қастерлеп төрге іліп,ұрпаққа жалғастырушы ретінде сақтап келген өнер киесі. Кең даланы мекен еткен қазақ жұртының ең аяулы қасиетті аспабы-домбыра депті.Оның сымдай тартылған қос ішегінде сан ғасырлардың ақыл ойы,көңіл-күйі жатыр. Домбыра елдің көне көз шежіресі,көпті көреген қарияның көңіл-күйі екен депті. Домбыра туралы аңыз. Ұзақ жолдан шаршап-шалдығып келе жатқан батыр жолда кездескен ауылға тоқтап,демалмақшы болады.Жар жағасындағы көлеңкеге отырған батыр ағаштың бөлігін кесіп алып,оған аттың қылын тартып өзі жасаған аспаптан шығармақшы болады.Бірақ аспап дыбыс бермейді. Оны батыр қасына қояды да,ұйықтап қалады Бір кезде оянса аспаптан өздігінен дыбыс шығып жатыр екен дейді.Аспапты қолына алып қараса домбыраның басына,шектің астына салынған ағаш кертпені көреді де,мұны шайтанның ісі деп шешеді.Сонан бері, халық арасында бұл «шайтан тиек»деп аталып келеді. Балалар біз бүгін қазақ халқының ұлттық аспабы домбыраның құрылысымен танысамыз.
Домбыра халық даналығы. Домбырадан төгілген күйлер халқымыздың тынысын,табиғаттың ғажайып үнін бейнелейді.Күйлер ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келеді.
Олай болса балалар біз XIXғасырдың аса көренекті компазиторы,күй атасы Құрманғазы Сағырбайұлының «Балбырауын»күйін тыңдайық. Күй немен орындалды? Балалардың тыңдау қабілеттерін ояту. До-ми-соль-до жоғары До-соль-ми-до төмен Көмей жолдарын ашуға баулу.
«Домбыра сазы»әні. Әннің әр сөзін анық таза айтуға баулу.Әнді нақышына келтіріп айтуға үйрету.
Балалар сендер домбыра туралы тақпақ білесіңдер ме? Домбырай мұраны Қастерлеуге тұрады Сонда жатыр даланың Үні менен ұраны
Дыбысы оның мың сырлы Бал бұлақтай күмбірлі Ынта қойсаң рахат-ақ Ол аспаптың бір түрі.
Домбыра екі ішекті тоғыз перне Жарасар әшекейлеп айтсаң терме Домбыра іші қуыс сырты тақтай Бірақта сөйлемейді қолмен қақпай.
Домбыраны қолға алып Ән айтамыз толғанып Өнерді сүйген жасынан Біз осындай жас ұлан
Қолыма домбыраны мен алайын Қосылып домбырамен ән салайын Достасып домбырамен би билейін Сиқырлы домбырамен күй ойнайын
Қомбыраның құлағын Мәнерімен бұраған Достарыңды ертіп кел Содан кейін шертіп көр
Домбырам,жүрегіммен үндес едің Сенімен сырласымдай тілдесемін Баламнан қалған мұрам,сен болмасаң Өнердің не екенін білмес едім.
Өнер туралы мақал-мәтел білесіңдерме?
Өнер алды қызыл тіл Өнерлінің өзегі талмас Өнерлі өрге жүзеді
Балалар халқымыз айтыс өнеріне ерекше мән берген.Қазір біз айтыскерлерімізді ортаға шақырып, өнерін тамашалайық. Ортаға Әлшер мен Азалияны шақырайық.
Ойыншыққа бұрын мен Қызыққанда шығармын Қазір міне өсіп ем Домбыраға құмарттым
Қолың жетпей мойыныңа Қиналмайсың тентегім Алып жатып қойыныңа Түсіңде де шертесің
Сарыарқаға күй теңбе Тартсам кетем желпініп «Айгөлекті» икемге Жүрмін енді келтіріп
Үкі тағып басына Күнде қолға аласың Әкеңнің домбырасына Қашан ие боласың.
«Домбыраны құрастыр» Балаларды аңғарымпаздылыққа баулу. Дұрыс құрастыра білуге үйрету.
Балалар сендер домбыраны жақсы құрастырдыңдар,мен сендерге сондықтан да бір-бір домбырадан тарту етемін.Балалар енді домбырамызды оң қолымызға ұстап саппен жүріп төртеуден тұра қалайық.
Балалар бәріміз «Ата толғауы»күйімен әуенді ырғақты қимыл биін жасап жіберейік.
Балалар шеңбер бойына тұрайық.
1.Апайлармен не қылдық? 2.Не жасырдым? 3.Домбыра туралы не айттық?
4.Ненің құрылысымен таныстық? 5.Магнитофоннан не тыңдадық? 6.Дауысымызға не жасадық? 7.Қандай ән жаттадыңдар? 8.Домбыра туралы не айттыңдар?
9.Қандай ойын ойнадыңдар? 10.Қандай күймен қимыл жасадыңдар?
| Балалар сәлемдаседі. Сәлем деәмін күнге мен Сәлем деймін мен саған Сәлем дейміз апайларға Қонақтарға балаларға.
Еркем еркем ерекемай Еркелеген еркем ай Жақсы көрем өмірді мен Жақсы көрем мен сені Саламатсыздар ма апайлар.
Қыс мезгілі Желтоқсан,Қаңтар,Ақпан 3ай Қар жауды,күн суытты. Дала аппақ болды
«Домбыра»
Балалар әнді жақсы тыңдады.
Домбырамен
Балалар дауыстарына жаттығу жасады.
Балалар әннің бір шумағын жаттап алды.
Азалия мен Әлшер жақсы айтысты.
Жақсы әрі тез құрастыра білді.
Сәлемдестік Жұмбақ Түсінік аңыздар тыңдадық Домбыраның «Балбырауын»күйін Жаттығу «Домбыра сазы» Тақпақ,мақал-мәтел,айтыс Домбыра құрастыру Ата толғауы.
|
Күтілетін нәтиже:
Білді:Домбыра қазақ халқының ұлттық аспабы екенін білді.Аңыз әңгімелерді
тыңдай білді.
Меңгеруі:Домбыраны құрастыруды меңгерді.Би қимылдарын меңгерді.
Тақпақ ,айтыс,ән айтуды меңгерді.