Қызықты математика бағдарламасы 3 сынып

Оңтүстік Қазақстан облысы

Мақтаарал ауданы

Жетісай қаласы

«Ш.Уәлиханов атындағы №2 жалпы орта мектебі» мемлекеттік мекемесінің бастауыш сынып мұғалімі Дүйсенбиева Гүлсім

      Мазмұны:

1. Түсініктеме 1 бет

2.Қызықты математика курсын

меңгерудегі мақсаты мен міндеттері     2 бет

3.Оқушылардың біліктілігіне

 қойылатын талаптар                              3 бет

4. Қызықты математика

 3 сынып (жоспары)                                4 бет

5. Пайдаланған әдебиеттер 7 бет

                                        -8-

             Түсініктеме

   Жаңа бағдарламаның мазмұны мен құрылымы оқушылардың  математика пәнін жете меңгеріп, логикалық ойлау қабілетін қалыптастыруға ықпал етеді.

   Бағдарлама белгілі бір оқу жылына сәйкестендірілген және тақырыптар бойынша жүйеленген.

  Бағдарламада  мектеп оқулығындағы орыналуы міндетті болып саналмайтын дамытуға бағытталған стандартты емес жаттығулар келтірілген.

  Бағдарламалық материал оқушылардың өз білімін тереңдетуге әсер етеді, оқушылар қабілетінің мейлінше кемелдене түсуіне мүмкіндік береді.

 Курстық оқу жоспарындағы 3 сыныпқа жалпы-34 сағат (жыл бойы) бөлінген.

                                          -1-

 Қызықты  математика курсын меңгерудегі  мақсаты мен міндеттері

-Оқушылардың математикаға деген ынтасын арттыру

-Логикалық ойлау қабілеттерін  дамыту

-Шығармашылық дағдыларын қалыптастыру

-Өз бетінше есеп шығаруға машықтандыру

-Оқушылардың математикалық қабілетін анықтап, оны дамыту

-Оқушылардың математикалық білімін тереңдету

                                   -2-

Пайдаланған әдебиеттер:

1.Наурызбайқызы Ә.,Әубәкірқызы Қ.,Мұқамбетқызы С.

Математикадан дидактикалық материалдар мен ойындар және қызықты тапсырмалар

2.Т.П.Кучер.,Ә.С.Акрамова.,А.Қ.Әділбекова

Математика 3 сынып

3.С.Омарханов.,А.Ауелбекова

Оқушылардың логикалық танымдық әрекеттерін дамытуда қызықты есептерді пайдалану

4. «Кенгуру» Халықаралық математикалық ойын-

     сайысы

                             -6-

   Оқушылардың біліктілігіне қойылатын   талаптар

-Әр түрлі математикалық білім көздерінен мағлұмат ала білу

-Математикалық есептеудің бастапқы дағдыларын үйрену

-Математикалық білімді күнделікті өмірде пайдалана білу

-Интеллектуалдық ойындар, конкурстар, жарыстар, олимпиадаларда жетістіктерге жетуге ұмтылу

-Өз бетінше есептерді талдау арқылы математикаға қызығушылығын арттыру

  Қызықты математика

  (аптасына 1сағат)

   Барлығы 34 сағат

                                               -4

                              -5-

«№2 Ш.Уәлиханов атындағы №2 жалпы орта мектебі» мемлекеттік мекемесі

Қызықты математика бағдарламасы

                 3 сынып

                   Жетісай

Мақтарал ауданының білім бөлімі

«Ш.Уәлиханов атындағы №2 жалпы орта мектебі» мемлекеттік мекемесі

3 сыныпқа арналған бағдарлама

МАББ-нің ӘК инновациялық әдіскері

___________________________

Бағдарлама авторы: Дүйсенбиева Г

Әістемелік кеңесте талқыланды

Хаттама №

Әдістемелік кеңестің төрайымы

Жинақтаған: Дүйсенбиева Г.

                          Жетісай

Жинақтаған:  Дүйсенбиева Г

Қызықты математика

(3 сыныптар үшін)

Пікір жазғандар:

МАББ-нің ӘК инновациялық әдіскері:

_____________________________Ақылбаева Д

Аудандық білім бөлімінің бастауыш сыныптар бойынша әдіскері:_____________Райханова.Ұ

«Ш.Уәлиханов атындағы  №2 жалпы орта мектебі» мемлекеттік мекемесінің әдістемелік кеңесінің төрайымы:_________________Болатова Г

   Жалпы  білім  беретін  мектептің 3 сыныбына арналған  математика оқулығы беттеріндегі оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытуға бағытталған стандартты емес жаттығулар алынып, шешудің тиімді тәсілдері көрсетілген және сабақ  жүргізу барысында ойын элементтері пайдаланып, өткізу жоспарларын түзуге мысал-бағыттар берілген.

                         -2-

4.Кестені  толтыр:

5.Кім жылдам есептейді?

6. Бөшкеде 200 л бензин бар еді. Одан бірнеше литр бензин құйып алғанда, онда құйып алғаннан 4 есе артық бензин қалды. Бөшкеде неше литр бензин қалды?

7. Үш жәшікте 90 кг шеге бар. Бірінші және екінші жәшікте 66 кг, ал екінші және үшінші жәшікте 54 кг. Әр жәшікте неше кг шеге бар?

1. Бір қорапта 69 дәптер, ал екінші қорапта одан 3 есе кем дәптер бар едді. Екі қораптағы дәптерлердің саны бірдей болу үшін неше дәптерді бірінші қораптан екінші қорапқа салу керек?
2. Автобусқа 4 адам мінді, ал түскендер одан 2 есе артық болды.Аялдамадан жүріп кеткенде автобуста 42 жолаушы болды. Аялдамаға дейін автобуста неше адам болған еді?

                                   -39-

4. Сандарды 15 шығатындай етіп сызықшамен қос

Жыл бойы өткенді қайталау.

1. Соңғы қоңырауға 238 төменгі сынып оқушысы және 2 есе артық жоғары сынып оқушылары қатысты. Соңғы қоңырауға барлығы неше оқушы қатысты?

1. Амалдарды орында:

3.Теңдеулерді шеш:

Х-220=136*2            400-х=98*3

                                       -38-

                         I тоқсан

         Өз бетінше орындауға арналған тапсырмалар мен жаттығулар

Тақырыбы: Өрнек құру

1. Өрнек құрып, оның мәндерін тап:

А) 650 мен 350 санарының қосындысынан 90-ы азайт;

Ә) 326 мен 99 сандарының айырмасын 157-ге арттыр;

Б) 56 мен 14 сандарының қосындысынан 90 мен 46 сандарының айырмасын азайт;

В) 73-ке 52 мен 48 сандарының айырмасын қосып, шыққан нәтижеден 26-ны азайт;

2. Өрнектердің мәндерін салыстыр:

А) 60:6+25*100:20+30

Ә) 650-(186+354)*(906-812)+136

Б) (298+76)+2*564+(36+29)

В)(272+156)-56*596+23+4+47

3.Өрнектерден тура теңдіктер құрастыр:

9*6                   21:3                    8*4

16-63:7            45+3*3               8+8+8+8

4.Өрнектердің мәндерін тап:

50*7+50-(32-26)*5                   30*3+12*(800:80)

80*5+30+(73-68)*6                  (74-38):4*11-54

                                -3-

Тақырыбы:   Күрделі теңдеу  

1. Теңдеулерді шеш:

Х-26=85:5                132*3=300+Х

900-Х=241*2           Х+166=322*3

2. Теңдеулерді шеш:

Х+278=600+329             900-Х=574-196

Х+(230-25)=450             280+Х=100*6

3.Теңдеу құр және оны шеш:

1) а және 23 сандарының бөліндісі 4 және 2 сандарының бөліндісіне тең;

2) 32 мен а-ның көбейтіндісі 70 және 6 сандарының айырмасына тең.

4.Теңдеу құр және оны шеш:

А)   Х пен 276-ның қосындысы 187 мен 3-тің көбейтіндісіне тең;

Б) 881 мен х-тің айырмасы 158 бен 4-тің көбейтіндісіне тең;

-4-

Тақырыбы: Қызықты шаршылар мен үшбұрыштар

1.Суреттегі шаршылардың және үшбұрыштардың  бос торкөздеріне сандарды таңдап қою керек. Мұнда кез келген бағытта орналасқан үш санның қосындысы қандай да бір алдын ала белгіленген сан болуы керек.

1. 39 саны

2. 60 саны

3. 18 саны

-37-

6.Динараның жасы Гүлданадан 1 жыл 1 күн үлкен. Динара 2002 жылдың 1 қаңтарында туылса, Гүлдана қашан  туылған?

7. Динара , Гүлдана, Мерей, Аяулым, және Гүлназ бірінің соңынан бірі тұр. Динара Мерейден кейін, Гүлдана Динараның алдында, Аяулымнан кейін тұр. Аяулым Мерейдің алдында, бірақ бірінші емес. Гүлназдың орнын табыңыз.

8.Үш ағашқа 60 құс қонды. Бірінші ағаштан 6 құс, екінші ағаштан  8 құс, ал үшіншіден 4 құс ұшып кетіп еді, қалған үш ағаштағы құстардың саны теңесті. Алғашқыда екінші ағашқа қанша құс қонып еді?

Тақырыбы: Қызықты есептер.

1. Екі адам тоғызқұмалақты екі сағат ойнады. Әрқайсысы неше сағаттан ойнады?
2. Қосарлап жегілген ат-арбамен Бекзат 25 шақырым жол жүрді. Оның әр аты неше шақырым жүрді?
3. Шыңғыстың төрт ұлы, олардың әрқайсысының туған қарындасы бар. Шыңғыстың неше баласы бар?
4. Түнгі сағат 10-да жауын жауып тұрса, 24 сағаттан кейін күннің жарқырап тұруы мүмкін бе?

-36-

Тақырыбы:  Амалдарды  орындау

1.Амалдарды орында:      

47*8            126*6           308*5

168:4           912:8            875:7

2.Амалдарды орында:

172м*4        544см:4+64см

206кг*2       875тг:7+88тг

244л*3         329сағ*2-60сағ

3.Амалдарды орында:

778:2-89                  900-268*2-120

768:3+55                 320+668:4-180

860-936:3+240        526+628:2

620+693:3+156        400-462:2

4.Есепте:

1т-369кг:3            (219см+229см):2

1км-428м:2          (800г+163т):3

1кг-848г:4            (700л-58л):2

-5-

Тақырыбы: Сыйымдылықтарды салыстыру

1. Сыйымдылығы үлкен затты ата.

2.Есепті шығар.

Бірінші ыдыста екінші ыдысқа қарағанда  240 литр  артық су бар. Әр ыдыстағы су тең болу үшін бірінші ыдыстан екінші ыдысқа қанша литр су құю керек?

3.Есепті шығар.

9 литрлік және 4 литрлік екі ыдысты пайдаланып, 6 литр бензинді қалай құйып алуға болады?

4.Есепті шығар.

Кастрюльдегі 8 литр сүтті 3 литрлік және 5 литрлік  банкалар арқылы  қалайша теңдей етіп екіге бөлуге болады?

Тақырыбы: Қосындыны санға бөлу

1.Қосындыны санға бөлу ережесін пайдаланып, өрнектердің мәндерін тап.

(500+15):5                  (320+480):8

(52+11):9                    (420+240):6

-6-

Зерттеу өзгешелігі бар жаттығулар

Тақырыбы: Логикалық жаттығулар

1.Азамат, Ержан,. Тоқтар бақылау жұмысынан қандай баға алғанын мұғалімнен сұрағанда ол: «Ешкім 2 алған жоқ, бірақ бағаларың әр түрлі. Тоқтар 3 алған жоқ, Ержанның бағасы 3 те 5 те емес,»-деді.Балалардың әрқайсысы қандай баға алған?

2. 1,2,3,….99 сандарында 5 цифры неше рет кездеседі?
3. 5 литрлік және 3 литрлік екі ыдысты пайдаланып 7 литрлік суды қалай құйып алуға болады?
4. Салтанат, Ләззат, назерке, Гүлнардың туған күндері-2 ақпан, 10 қазан, 2 маусым, 28 ақпан. Ләззат пен Назерке бір айда туған. Ал Салтанат пен Ләззаттың туған күндері бірдей сандар. Балалардың  әрқайсысының қай айда, қай күнде туғанын анықта.
5. Бір жалғыз қаздың қасына бір топ қаз ұшып келіпті.

-Сәлем    жүз қаз!-депті жалғыз қаз.

Сонда ұшып келген қаздар:

-Біз    тіпті де жүз емеспіз.Бізге тағы біздей, тағы оның жартысындай  және сол      жартысының  жартысындай және  сен келіп қосылсаң, сонда  жүз  боламыз,-депті . Сонда ұшып келген қаздар    қанша?

-35-

4.Мерекелік торт тең 8 бөлікке бөлінді.   Егер бір бөліктің массасы  108 г болса, торттың массасы қанша?

Тақырыбы: Есептерді теңдеу арқылы шығару

1.Есепті теңдеу құру арқылы шеш:

Мерекелік салют кезінде бірнеше зеңбірек 2 реттен ату жасады. Егер барлығы  348 рет ату жасалса, неше зеңбірек салют берген?

2. Шыңғыс саяжайда алма жинады. Барлық жиналған алманың үштен бір бөлігін, яғни 12 алманы Динараға, ал қалғанының үштен бір бөлігін  және    бір алманы Гүлданаға берді. Шыңғыстың өзінде 15 алма қалды. Шыңғыс неше алма жинаған еді?

3.Сыныпта  бірнеше ер бала және 16 қыз бала бар. Дене шынықтыру сабағында олар әр қатарда 9-дан 3 қатарға сапқа тұрғызылды. Сыныпта қанша ер бала бар?

4.Сенің жасыңды 3 есе арттырса, менің жасымдай болады. Ал менің жасымнан сенің жасыңды алып тастаса, 20 қалады. Мен нешедемін? Сенің жасың нешеде?

-34-

2.Есептерді әр түрлі тәсілдермен шығар.

1) 14 кг қияр мен 16 кг қызанақ банклкрға 3 кг-нан бөліп тұздалды. Неше банка қажет болды?

2) Дүкенге 42 ақ және 49 қызыл раушан гүлдері әкелінді. Барлық гүлдерден 7 раушаннан гүлшоқтар жасалды. Неше гүлшоқ жасалды?

3) Шыңғыс 20 ақ кептер және 16 көк кептер өсірді. Барлық кептерлерді торға отырғызғанда, әрбір тордда 4 кептерден отырды. Кептерлер неше торға отырғызылды?

Тақырыбы: Екі амалмен шығарылатын есептер.

1.Есепті  шығар

Тұрлыбек  63 жұлдызшаны әрқайсысына   7жұлдызшадан  балаларға таратты.

Содан соң  әр балаға 2 галстуктан

берді. Балалар нешеу?

Галстуктың саны қанша?

2.Есепті шығар

Тебіндегі 27 жылқының үштен бірі  және 2-еуі алынды. Бұдан соң қалған жылқының жартысы қораға қамалды. Тебінде неше жылқы қалды?

-7-

      3.Есепті шығар:

Екі балада 10 алма бар. Егер екінші бала біріншісіне 3 алма берсе, онда екіншісінде біріншісіне қарағанда 4 есе кем алма қалады. Бастапқыда әр балада неше алма болған?

4.Есепті шығар.

Екі құмырада 13 гүл бар. Егер құмыралардың біреуінен 1 гүл алса, онда сол құмырада 3 есе артық гүл қалады. Әр құмырада қанша гүл болған?

Тақырыбы:   Үш амалмен шығарылатын есептер.

1.Есепті шығар.

Үш алма ғашының әрқайсысының  9 кг-нан алма жиналды, ал бір алма ағашынан 8 кг алма жиналды.Жиналған алмаларды қораптарға әрқайсысына 5 кг-нан салу керек. Ол үшін неше қорап қажет болады?

-8-

3.Амалдарды салыстыр:

(18+12):6+5*120-(49+32):9

(608-125)+(547-398)*812-(437+256)+164

78:6+560:8-8*88:8+640:8-7

507+138-236*236-168+306

896-345-204*328+136+234

418-(170+90:30)*400:2:5+314

4. Салыстыр:

221-189*347-135         421-247*443-267

507-188*543-257         543+457*147+564

(430+170):100*(570+430):1000

(695-95):100*100-(67+28)+5

200-80:2+60*300-90:3+70

400+60:4+85*410+30:2+125

Тақырыбы: Есептер шығару.

1. Хауызға түске ейін 260 л, түстен кейін 2 есе артық су құйылды.Хауызға барлығы неше литр су құйылды?
2. 360 теңгеге 3 м мата сатып алынды. Егер матаның бағасын 3 есе арттырса, дәл сол ақшаға неше метр мата сатып алуға болады?
3. Әлемде барлығы 150 суматралық мүйізтұмсық қалды.Ол явалықтарға қарағанда 3 есе көп. Барлығы неше явалық мүйізтұмсық қалды?

-33-

8.Гүлдананың әкесі-альпинист. Ол Хан Тәңірі, Бесбақан, Сауыр, Оқжетпес биіктіктеріне шыққан. Ол ең аласасына бірінші, ең биігіне соңынан шықты. Оқжетпес Сауырдан   аласа, Бесбақан Сауырдан биік, бірақ  Хан Тәңірінен аласа екені белгілі. Әкесі қай биіктікке бірінші, қайсысына соңынан  көтерілді?

IV тоқсан

Жұптық жұмысқа арналған тапсырмалар мен жаттығулар.

Тақырыбы:  Салыстыру

1.Салыстыр:

(20+60):2*20:2+60:2

180+360:6-40*(220+200:5)+40

350+200:4-280*(456+444):3:300

(506-127)-600:10*800:400:2+670

2.Өрнектерді салыстыр

566+234*980-135      532-384*700-267

709-134*564-235       290+346*457+120

-32-

2.Есепті шығар.

Сымбат    140 кг қызанақ және баклажан жинады.Ол 20 кг қызанақ және 32 кг баклажан сатқаннан кейін   қызанақ  пен баклажанның массалары бірдей  болды. Сымбатта  неше   кг  қызанақ  және неше  кг  баклажан  болған?

3.Есепті  шығар.

Кітап  сөресіндегі  кітаптар саны 100-ден көп, 150-ден аз. Сөредегі   барлық кітаптарды  әрбір бумаға  7 кітаптан буса, 2 кітап, ал әрбір бумаға 12 кітаптан  буса, 3 кітап артық қалады. Егер 9 кітаптан  бір  бума  жасаса, барлық кітап  буылады. Оқушының  кітап  сөресінде   неше кітап  бар?

4.Есепті шығар.

Тиін  жаңғақтары  үш ағаштың  қуысына   жасырды. Бірінші  және  екінші  ағаштың  қуысына  156  жаңғақ, ал  бірінші   және  үшінші  ағаштың  қуысына  132  жаңғақ  жасырды.  Тиін  әрбір  ағаштың  қуысына  қанша  жаңғақтан   жасырды?

-9-

Тақырыбы:  Фигураның  ауданы. Периметр.

1. Есепті шығар.

Тік  төртбұрыштың   ауданын   екі  тәсілмен  есепте.

6 дм                                    2 дм

2. Есепті шығар.

Буратиноға  фигураның  ауданын  табуға   көмектес.

4  см

2 см

-10-

6. Құстардың ішіндегі ең ұзақ өмір сүретіндері құтан, қарға, аққу, үкі және бүркіт. Осы құстардың біреуі 60 жыл, екіншісі-70 жыл, үшіншісі-71 жыл, төртіншісі-104 жыл және бесіншісі-120 жыл өмір сүреді. Бүркіт қарғаға қарағанда аз, бірақ үкіден көп өмір сүреді. Құтан аққудан аз,ал үкі аққудан көп өмір сүреді. Әр құс қанша өмір сүретінін және қайсысы ең ұзақ жасайтынын тап.

7.Телімге гүлдер отырғызылды. Раушан гүлі, бақытгүл, жұлдызгүл, қалампыр гүлі, лалагүл, қызғалдақ, құртқашаш. Қызғалдақтар жұлдызгүлге қарағанда аз, бірақ  құртқашашқа қарағанда көп. Қалампыр гүлі лалагүлге қарағанда аз, бірақ бақытгүлге қарағанда көп.Раушан гүлі лалагүлге қарағанда көп, бірақ құртқашашқа қарағанда аз отырғызылған. Қай гүл басқасына қарағанда көбірек отырғызылды?

-31-

2. 8 наурыз мерекесіне балалар өздерінің аналарына сыйлықтар дайындады. Біреулері қобдишалар, басқалары құмыралар жасады және олар бір-бірінен үйреніп отырды. Асан Ленадан, Самат Ирадан, Ал Сәуле Саматтан үйренді. Әлия Әсетті үйретті, ал Серік Беріктен үйренді. Асан Ираны үйретті. Оля Әлияны үйретті және Серіктен үйренді. Ең жақсы қобдишаны Берік жасады. Ең жақсы құмыраны кім жасады? Әр бала немен айналысты? Кім қобдиша жасады? Кім құмыра жасады?

3.Қой мен ешкінің саны бірінші жылы екінші жылға қарағанда аз, бесінші жылы төртінші жылға қарағанда артық.Бірақ алтынш жылға қарағанда кем, үшінші жылы төртіншіге қарағанда кем, бірақ екіншіге қарағанда артық болды. Осы алты жыл ішінде қой мен ешкі саны көбейді ме, әлде азайды ма?

4.Мектепте  шахмат пен дойбыдан сайыс өткізілді. Марат дойбыдан Серікті жеңді.Кәрім шахматтан Оляны жеңді. Толқын Людадан жеңілді, ал Ира Маратты жеңді. Люда Кәрім мен Олядан жеңілді. Марат Нағимадан әлсіз екен. Нағима Ираны жеңді. Орындар қалай бөлінді?

5.Шаңғы тебу жарысына Женя, Рүстем, Олег және Әсет қатысты. Женя дистанцияны  Әсеттен тезірек, бірақ Олегтен  ақырын өтті және Рүстемнен аз уақыт жұмсады. Ал Рүстем Әсеттен  тезірек  жүгірді. Кім бірінші келді? Кім екінші? Кім үшінші?Кім төртінші келді?

-30-

3.Есепті шығар.

Гүлзар  150га. осы  жердің екіден бір бөлігіне  қызғалдақ. 50 га жеріне сарғалдақ , ал қалған жерге раушан гүлдері егілді.  Қанша жерге қызғалдақ, неше гектар жерге сарғалдақ және раушан гүлдері егілді?

4.Есепті шығар.

Тақырыбы:  Белгісіз сандарды табу

1.Тиісті санды тауып, орнына қой.

                             -11-

2м 4см = …см                 3ц 56 кг=….кг

3м 2 дм 8 см=…см         2 ц 3 кг=….кг

2 сағ 50 мин=…мин       8 сағ 15 мин=…мин

2.Қалып қойған сандарды орнына қой.

3.Есептеңдер:

99-97—+95-93+91-89+……+7-5+3-1

4.Мына «сандық кілемдегі» тор көздегі торлардың бос орындарына барлық теңдігі дұрыс болатындай етіп сандарды қойып шығыңдар.

-12-

7. Бірнеше апельсиндді пакеттерге екі-екіден салса, бір апельсин қалып қояды. Оларды төрт-төрттен салса да, бір апельсин қалып қояды. Егер оларды бес-бестен салса, артық апельсин қалмайды. Олардың саны 10-нан артық, бірақ 40-тан кем болса, барлығы неше апельсинді пакеттерге салу керек болды?

Үш бала 14 балық аулады. Тұрлыбек ең аз балық аулады. Бекзат Шыңғысқа қарағанда 3 есе артық балық аулады. Әр бала неше балықтан аулады?

Граф арқылы орындалатын қызықты есептер.

1.Балалар спорт мектебінде жеңіл атлетикадан және гимнастикадан олимпиадаға дайындық өтті. Әлфия Болатқа  шпагатка отыруға көмектесті. Лена Юляны 100  метрге жүгіруге  дайындады.Гүлнәрмен Болат айналысты. Ал Юля  Жаннаға көмектесті. Шпагатты дұрыс жасауды Әлфияға Нұржан үйретті, ал Ленамен Олеся айналысты.Балалардың ішінен гимнастикаға ең мықтысы кім, ал жеңіл атлетикадан әлсізі кім?

-29-

4.Далада күшіктер мен  балалар ойнап жүрді. Күшіктердің аяқтарының саны балалардың аяқтарының санына тең. Күшіктер көп пе, әлде балалар ма?

5. Үш торда 28 қоян бар. Бірінші және үшінші торда қояндардың саны бірдей және екінші тордағы қояндардың жартысындай. Әр торда неше қоян бар?
6. Сурет бойынша өзің логикалық есеп құрастыр.

-28-

II тоқсан

Тест түрінде берілген бақылауға және өзін-өзі бақылауға арналған жаттығулар

Тақырыбы: Көбейту мен бөлу

1. Өрнектің мәнін тап.

50:5*2:10*7:2*8:7*8:64=

7*5:5*10:2*3:5=

2. 136*3 588:4 207*2

     127*5       540:6               315*3

     94*4         492:6               321*9

3.Тиімді тәсілмен есепте:

90*(2*5)       150*(2*9)         240:(10*3)

560: (10*7)    31*(3*100)      (300+50): 7

4.Өрнектердің мәндерін тап.

90:5+62:2                (42-26)*(64-58)

78:3-85:5                 (27+15):(60:20)

84:6+16*4               (57+27):(61-58)

Тақырыбы:  Бірнеше есе арттыруға  берілген есептер.

1.Есептерді шығар:

 1) Үйірмеде 17 қыз бар, ал ұлдар олардан  2 есе көп. Үйірмеде____________ұл бала бар.

2)  Қарбыздың массасы 4 кг, ал асқабақтың массасы одан  2 есе артық. Асқабақтың___________кг.

                                   -13-

2.Екі жылдан кейін ұл  бала екі жылдан бұрынғысына қарағанда екі есе үлкен болады. Ал қыз бала үш жылан кейін үш жылдан бұрынғысына қарағанда үш есе үлкен болады. Қайсысы үлкен? Қыз бала ма, ұл бала ма?

3.Әкесі баласынан 7 есе үлкен. Ал 10 жылдан кейін баласына қарағанда үш есе үлкен болады. Олардың әрқайсысы нешеде?

4.Үш металдың бөліктерінен қорытып қоспа жасаған. Бірінші металдың массасы екінші металдың  массасына қарағанда 6 кг артық. Екіншісінің массасы үшіншісінің массасына қарағанда екі есе үлкен. Ал үшіншісінің массасы біріншісінің массасына қарағанда 3 есе кіші. Металдың әрбір бөліктерінің массасын анықтаңдар.

Тақырыбы: Бірнеше есе кемітуге берілген есептер

1.Үш жәшікте 300 алма бар.   Бірінші жәшіктегі алмалардың саны         екінші жәшіктегі алмалардың екіден бір бөлігін, ал үшінші жәшіктегі алмалардың үштен бір бөлігін құрады. Әрбір жәшікте қанша алма бар?

-14-

Тақырыбы:  Сурет бойынша логикалық есептер құрастыру.

1. Ағаштың ұзындығы 4 м. Бір минутта ағаштың 1 метрі кесілді. Ағаш неше минутта кесіліп бітеді?

2. Бірінші қатарға бір-бірінен 2 м қашықтықта 112 ағаш отырғызылды. Екінші қатарға бір-бірінен 1 м қашықтықта 222 ағаш отырғызылды. Қай қатар ұзынырақ?

3. Ауланы қоршау үшін бір қатарға бір-бірінен 2 м қашықтықта 20 баған қойылды. Қоршаудың ұзындығы неше метр?

-27-

2.Сурет бойынша есеп құрастыр.

Жолбарыстың массасы-272кг

Арыстанның массасы-227кг

Ақ аюдың массасы-? Жолбарыс пен арыстанның массасы қанша болса, одан 501 кг артық.

3.Сурет бойынша есеп құрастыр.

2000м           ? 100 м артық    ? екеуінен 1000м кем

4.Сурет бойынша есеп құрастыр.

-26-

2. Кәрзеңкеде 100 алмадан кем алма жатыр. Осы алмаларды тең етіп, 2,3 және 5 балаға бөліп беруге болады. Ал 4 балаға тең  етіп бөлуге келмейді. Кәрзеңкеде қанша алма бар?
3. Төрт гирдің массасы 40г. Бірінші гирдің массасы екіншісіне қарағанда 3 есе жеңіл.Екіншісінікі үшіншісінен 3 есе, ал үшіншісінікі төртіншісінен 3 есе жеңіл.Әр гирдің массасы қандай? 37г-ды осындай гирлерарқылықалайша өлшеуге болады?
4. Соңғы цифрын сызғанда 14 есе азаятын барлық екі таңбалы сандарды анықтаңдар.

Тақырыбы: Белгісіз амал таңбаларын табу.

1. 999=9999.Қажет болса жақшаны пайдаланып, тоғыздықтардың арасына қажетті арифметикалықамалдарды теңдіктің екі жағында тұрған өрнектердің мәні ең үлкен болатындай етіп қойып шығыңдар.
2. 7777 =77777. Қосу амалы мен жақшаны пайдаланбай, жетіліктердің арасына арифметикалық амалдарды теңдік дұрыс болатындай етіп қойып шығыңдар.
3. 5 5 5 5 5=550 теңдік тура болатындай етіп, жақшалар мен амалдар таңбаларын қой.
4. Тиісті амал таңбаларын қой.

96  10   40=1000                 87  4   2=174

580   58   10=100                315   5   4=204

                                  -15-

Тақырыбы: Белгісіз амал таңбаларын табу.

1. Теңдік тура болатындай етіп амал таңбаларын қой. Қажет болса жақшаларды қолдануға болады.

600    40    20    8 =18           600    40    20    8=612          600   40    20    8=7200         600     40   20    8=292

600    40    20    8=24028       600    40    20   8=548

600    40    20    8=23840       600    40    20   8=308

2 .Теңдік тура болатындай етіп, амал таңбаларын қой. Жақшаларды пайдалануға болады.

5555=3           5555=4        5555=5     5555=6

5555=7           5555=30      5555=50   5555=120

• Амал таңбаларын  теңдік  дұрыс болатындай етіп, қойып шық. Жақшаларды пайдалануға болады.

4444=4           4444=2      4444=3    4444=4

4444=5           4444=6       4444=7    4444=8

4444=9           4444=10

• Цифрлардың арасына амал таңбаларын теңдік дұрыс болатынай етіп, қой. Жақша қолдануға болады.

1 2 3=5                     1 2 3 4 5=5

1 2 3 4 =5                  1 2 3 4 5 6=5

-16-

Тақырыбы: Амалдар тізбегін орындау.

1.Амалдар тізбегін орында:

123*2-46:10*30+400

37*59+41*37+63*59+41*63

2.Қалай тез есептеуге болады?

99-97+95-93+91-89+….+7-5+3-1

3.1-ден 100-ге дейінгі тақ сандарды қос:

1+3+5+7+……+97+99

4.1-ден 100-ге дейінгі жұп сандард қос:

2+4+6+……+98+100

5. 1-ден 100-ге дейін 5 цифры неше рет кездеседі?

Барлық 5 цифрларын қос.

1.Сурет бойынша есептер құрастыру.

Африкада 246 жолбарыс, одан 3 есе кем зебра келді.

Сонда барлығы неше жануарлар келді?

-25-

Схема бойынша есептер құрастыр:

I      640 км

II    ? км

I , II    980 км

3.Схема бойынша есеп құрастыр және оны шығар.

Киіз үйден өзенге дейін-38 км

Өзеннен гүлзарға дейін-?, 2 есе кем

Киіз үй, өзен, гүлзар-? Км

4.Суретке қарап есеп құрастыр.

-24-

1 2 3 4 5 6 7=5

1 2 3 4 5 6 7 8=5

Тексеріп, қатесін табуға арналған тапсырмалар.

Тақырыбы:  Үш таңбалы санды  бір таңбалы санға жазбаша көбейту.

1.Кестелерді толтыр.

2. Амалдар тізбегін орында.

6*124+256:50*5*2

208*2+24:4*3*2

234*3-189*2

120*4+246*3415

-17-

3. 3 есе арттыр

4. 5 есе арттыр.

-18-

2.Қалдықпен бөлуді орындап, кестені толтыр.

3.Қалдықпен бөлуді орында және оны тексер:

12738:5               14308:3           84543:2     45703:4

4.Қалып қойған сандарды орнына қой

?  ?  :  ? = 8 (қалд. 5)

4 ?  :  ? =  6 (қалд. ?)

700 :  ?  =  100 (қалд. ?)

330 : 4  =  ?  (қалд. ? )

Күрделілігі жоғары жаттығулар.

Тақырыбы:  Схема бойынша есептер құрастыру

1. Схема бойынша есептер құрастыр.

I   ? км, 40 км

           артық

II    280 км

I ,  II   —  ? км

                           -23-

2. Өрнектің мәнін тап.

6дм-25см              (27дм+37дм):4

3м5см-183см        (1т-789кг)*4

2ц30кг+165кг      (1ц+44кг)*2

3.Өрнектің мәнін тап.

5м48см-3м79см                  48т57кг-18т869кг

1т608кг-987кг                    4т769кг*3

15ц80кг+7ц28кг                (900кг-276кг):6

8км508м+7км497м            (1т-136кг):8

4. Өрнектің мәнін тап.

8мин23с+5мин6с      5тәул.8сағ+2тәул.23сағ

15сағ47мин-11сағ32мин

24мин6с+19мин59с

12тәул.5сағ-6тәул.13сағ

31сағ24мин-12сағ50мин

3тәул.15сағ+22сағ

3тәул.3сағ-19сағ

Тақырыбы:  Қалдықпен  бөлу

1.Тексер.

48:9=5 (қалд. 2)         400:6 =  65 (қалд.4)

121:3 = 40 (қалд. 3)     3:10 = 0 (қалд.10)

                                -22-

Тақырыбы: Үш таңбалы санды бір таңбалы санға жазбаша бөлу.

1. Кестені толтыр.

2. Қателерін тап және оны түзе

                                -19-

3.Есепті шығар

Бір аптаның ішінде әлемдегі 637 жануар мен өсімдік түрлері жоғалып кетеді. Күн сайын барлығы неше жануар мен өсімдік түрлері жоғалып кетеді?

4.Зауыттың маңайына тік төртбұрыш пішінді қоршау ретінде ағаштар өсірілген. Оның ұзындығы 432 м, ал ені одан 4 есе кем. Қоршаудың ені неге тең?

III  тоқсан

          Тақырыбы:  Есептер шығару

1. Сыныптағы оқушылар саны 30-дан аз. Математикадан бақылау жұмысын алғанда оқушылардың бестен бір бөлігі бес, төрттен бір бөлігі –үштіктер, ал жартысы- төрттіктер алды. Қалғандары екілік баға алды. Сыныпта неше

                          -20-

  оқушы болды? Олардың нешеуі қандай баға   алды?

2.Бірдей бірнеше кітап үшін 582 тг төленді. Егер сатып алынған кітаптар саны 3-тен артық, бірақ 7-ден кем болса, бір кітаптың бағасы қанша?

3.Бұзау сиырдан 5 есе жеңіл. Ал олардың жалпы массасы 480 кг. Бұзау мен сиырдың әрқайсысының массасы қанша?

4.Белгісіз санның  жазылуында (1-ден 28-ге дейін)  1,5 және  7 цифрлары жоқ. Ол тақ сан және 3-ке бөлінбейді.Осы санды тап.

Тақырыбы:  Өрнектердің мәнін табу.

1.Өрнектердің мәнін тап.

12*4+36:6                  284-(160:2)+6

690+(100:10)-200      824:4-206:1

1000-(30*20)+50       441:3+139*0