Әдеби тілдің лексикалық нормалары
Сабақтың тақырыбы: Әдеби тілдің лексикалық нормалары
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Тіліміздегі сөздердің лексикалық нормасы жайлы, әдеби нормаға жататын сөздер мен жатпайтын сөздер жайлы білім қалыптастыру
Тәрбиелік: оқушыларды ұқыптылыққа, жинақылыққа, еңбексүйгіштікке, аңғарымпаздыққа тәрбиелеу
Дамытушылық: оқушылардың сөздердің мағыналарын, жасалу жолдарын ажырата білу дағдыларын қалыптастыру, ойын, тілін, сөздік қорын дамыту
Сабақтың типі: Жаңа білімді игерту сабағы
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Түсіндірмелі, талдау, дәптермен жұмыс, ойтолғау
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Жаңа сабақ
Тіліміздегі сөздердің жасалу аясы бірдей емес. Олардың көпшілігі әдебиетте жиі қолданылады, ал көпшілігі қолданудан шығып қалған.
Лексикалық нормаға жатпайтын сөздер:
- диалектизмдер
- дөрекі, былапыт, жаргон сөздер
- қазақ тілінде баламасы бар термин сөздер
Кез-келген термин сөздердің баламасы бола бермейді.
ІІІ. Жаңа сабақты бекіту жаттығулары
4-жаттығу Ауызша
Берілген сөздердің жасалу жолдарын түсіндіру, лексикалық нормаға жататын, жатпайтынын анықтау
Үлгі:
Қоғамдық мал – тіркесу арқылы
Совхоз, колхоз — қысқару арқылы
Руль – кірме сөз т.б.
5-жаттығу Дәптермен жұмыс
- Синонимдерін табу
Етегін баспа- кедергі келтірме
Жолын қу – ізін бас
Бетін қақпа – қарсы келме
Белін бу – күш бер, көмектес
Тірілерге санама – бар-жоғы бірдей
- Лексикалық нормаға жататын-жатпайтынын анықтау
6-жаттығу
- Мәтінді оқу
- Мағынасын ажырату
- Сөз екпінін түсіру
Ой толғау
«Шалқыған Арал теңізі неге тартылды?»
ІҮ. Қорытынды
Ү.Бағалау
ҮІ. Үйге тапсырма: 6-жаттығу 2-бөлім