ОҚУШЫЛАРДЫ ӨЗДІГІНЕН ЖҰМЫС ІСТЕУГЕ БАУЛУ
ОҚУШЫЛАРДЫ ӨЗДІГІНЕН ЖҰМЫС ІСТЕУГЕ БАУЛУ
Қазіргі кезде егемен елімізде білімді берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Осыған орай, соңғы кезде оқытудың әр түрлі педагогикалық технологиялары жасалып мектеп практикасына енгізілуде. Әрбір мұғалімнің алдында оқушылардың үлгерімін жоғарлату мақсаты қойылады. Бірақ мұғалімнің сабақта таңдаған жұмыстың орташа ырғағы оқушылардың бірілеріне ыңғайлы, екіншілері үшін жылдам, қалғандарына тіпті баяу болуы мүмкін. Сондықтан мұғалім сабақта жаңа технологияларды қолданып, оқыту сапасын арттыруы қажет.
Жаңаша оқытудың мақсаты оқушылардың өздігінен үйренуін талап етеді.
Оқушыларды өздігінен жұмыс істеуіне баулу негізінде ғылыми жұмыстармен айналасуы негіз бола алады.
Ғылым – іс-ірекеттің ең бір қиын да, күрделі, көп ақпараттық білімді, білік дағдыны талап ететін бір саласы болып есептеледі.
Ғылыми жұмыстың тиімділігі оқушы өрісінің кеңдігіне, білімдігіне, ақпараттық мәдениетіне байланысты.
Оқушылар арасынан таңдалып алынған ғылыми жұмыспен айналысатын жас зерттеуші сауатты, көп салалы білімді болу керек.
Зерттеу жұмысы-шығармашылық үрдіс. Зерттеу жұмысын бастамас бұрын тақырыптаңдау қажет. Бұл үшін «бұл кімге қажет?» деген сұрақтар қойылады. Негізгі мақсат-жаңалық ашу, әрі бұл жаңалық адамға қажет болуы керек.
Ғылыми жұмыстың маңызды бөлігінің бірі – жаңа ой-пайым (идея) және болжам (гипотеза). Қиялсыз, тапқырлықсыз, жаңа ой-пайым табу қабілетінсіз зерттеуші табысқа жетуі мүмкін емес. Гипотеза – ғылыми болжау, зерттеуші жұмысының айрылмас серігі.
Жұмысты бастар алдында жоспар жасап алу қажет. Жұмыс жоспары «не істеу керек, қандай жолдары бар, қандай әдістер дұрыс?» деген сұрақтарды қамтиды.
Жұмыс жоспары мынадай құрылымнан тұрады:
- Жоба тақырыбы мен мақсатты айқындау;
- Зерттеу тақырыбы бойынша әдебиеттер тізімін жасау;
- Ғалымдардан, ғылыми жобалармен айналысатын адамдардан ақыл – кеңес сұрау;
- Интернетке жүгіну;
- Байқау, іздеу, жинақтау жұмыстарын жүргізу;
- Тәжірибе жүргізу. Оны жүйелі түрде талдау;
- Тәжірибенің нәтижесін шығару;
- Қорытынды жасау;
- Презентация жасау;
- Жұмысты қорғауға дайындалу.
| № | Жұмыс мазмұны | Сағат саны |
| 1 2 | Кіріспе. Ғылыми жұмыстар әдістемесімен таныстыру. Мақсатымен таныстыру | 2 |
| 3 | Тақырып таңдау. Өзектілігі. Үйге: тақырып таңдау | 2 |
| 4 | Мақсаты мен міндеттерін анықтау. Берілген сұрақтармен танысу, талқылау. Үйге: басқа ғылыми жұмыстармен танысу | 4 |
| 5 | Жұмыс құрылымы. Үйге: басқа ғылыми жұмыстармен танысу | 2 |
| 6 | Жұмыс жоспары. Жұмыстың әр түрлі мысалдарын көрсету | 2 |
| 7 | Жеке жұмыс жоспарын құру. Ақпарат көздерін, материалдар таңдау. «Ақпарат көздері» бөлімінің шарттары | 4 |
| 8 | Ақпаратты жинауды ұйымдастыру | 4 |
| 9 | Практикалық тапсырма. Кітапханамен жұмыс істеу ережелері | 2 |
| 10 | Материалды жеткізу стилі. Әр түрлі стильдермен танысу | 4 |
| 11 | Жұмыс қорытындысы. Нәтижені дұрыс көркемдеу Үйге: ғылыми жұмыстардың қорытынды бөлімімен танысу | 4 |
| 12 | Өлкетану жұмысының әдістері. Интервью, әңгіме, еске алу Үйге: туыстардың, достарларының естеліктерін жазып алу | 4 |
| 13 | Архивтер, фотографиялармен жұмыс стей алу. Архивтегі өтініштерді дұрыс толтыру Үйге: архивке өтініш жазу | 2 |
| 14 | Практикалық сабақ (архив) | 4 |
| 15 | Мұражайға саяхат | 2 |
| 16 | Ғылыми жұмыстар композициясы. Сыртқы бет Үйге: ғылыми жұмыстың сыртқы бетін жасау | 2 |
| 17 | Кіріспе. Қолданылған әдебиеттер тізімінің анализі Үйге: өз жұмысының анализін жасау | 3 |
| 18 | Жұмыс құрылымы Үйге: өз жұмысының құрылымы | 5 |
| 19 | Негізгі бөліммен жұмыс. Жеке консультациялар | 8 |
| 20 | Ақпарат көздері. Қосымша әдебиеттерді толтыру | 3 |
| 21 | Тезис жасау | 3 |
| 22 | Жобаларды қорғау | 2 |
Дұрыс нәтижеге жету үшін оқушы жұмыс жоспары бойынша жұмыс жасау керек. Зерттеу жұмысына көп уақыт қажет. Қазіргі уақыттағы өзекті мәселесін білу, зерттеу нысанын таңдау үшін 7-8 күн, ақпарат көздерінің тізімдемесін жасап, оны анализдеу үшін 15-20 күн, жұмыстың мазмұнын талдау үшін 20-25 күн, оның тәжірибелік кезеңін жүзеге асыруға сондай бірнеше күн, тіпті бірнеше ай қажет. Соңғы кезең қағаз бетіне түсіріп, оны көркемдеп, презентация жасау үшін 10 күн қажет. Жұмыстың көркемделуі зерттеу жұмысында алатын орны бөлек. Кіріспе бөлімі 2-3 бет, зерттеу процесі мен оның нәтижелері 1-2 беттен кем болмауы, зерттеу жұмысының қорытындысы 3-4 бет болуы қажет.
Әр оқушы ғылыми жұмысты жазу барысында күнделік жүргізгені дұрыс.
Ғылыми жұмыстың құрылымы мынадай:
Ғылыми жұмысты жазу, іздену тер төгетін еңбекті қажет етеді. Сондықтан зерттеу, ізденісте әрқашан балаға ақылшы-кеңесші ретінде мұғалім жетекшілік етуі тиіс.
Мектепте ғылыми жұмысты ұйымдастыру жоспарын ұсынып отырмын. Аптасына 2 сағаттан, барлығы 68 сағатқа арналған.
Елбасымыз Н.Назарбаев 2010 жылғы жолдауында «Біз толайым табыстарға қол жеткізіп, биік белестерді бағындырдық, алайда алар асуымыз әлі де алда» деп ой айта келіп, мұғалімдерге де үлкен міндеттерді жүктегені мәлім. Ендеше келешекте Қазақстанның қарыштап дамуына өз үлесін қосатын бүгінгі оқушы – ертеңгі азамат болғандықтан, оқу үрдісін жаңартып, білім сапасын арттыру мұғалім құзырындағы жауапты іс.
Солтүстік Қазақстан облысы, Уәлиханов ауданы,
Көктерек ауылы