Мектептегі конструктивті геометрия элементтері

Мектептегі конструктивті геометрия элементтері

Жалпы білім беруді ұйымдастыруда жеке тұлғаға бағытталған оқыту жүзеге асуда.Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыруда математика ерекше роль атқарады.Математиканың негізгі мақсаты-ойлауды,абстрактілі ойлауды қалыптастыру.Оқу үрдісінде ең алдымен логикалық ойлау, алгоритмдік ойлау, конструктивтілік, сын тұрғысынан ойлау және тағы басқа ойлау қабілеттері дамиды.

Білім алуды дамытудың концепциялары оқу процесін ұйымдастырудың жаңа формалары мен әдістерін ұсынады.Мұнда оқушылардың жеке ерекшеліктерін дамыту көзделеді.Математикалық қабілеттерін дамытуда конструктивті геометрияның оқыту үрдісінде алатын орны ерекше.

Өз тәжірибемнен байқағаным, қалалық,облыстық олимпиадаларда, жоғарғы оқу орындарына түсу емтихандарында геометриялық салу есептерін шешу  мектеп оқушыларына өте зор қиындықтар туғызады.Олар есептің жалпы шешу жолдарын білмейді, шешу әдістерін қолдана алмайды немесе жеткіліксіз қолданады.

Салу есептеріне білім мен дағдының дамуының жоғары дайындық деңгейінің жетіспеушілігінің негізгі себептері:

• Конструктивті геометрияның жалған түрде қабылдануы;
• Геометриялық фигураларды салуда, өлшеуде,оларды конструкциялауда және модельдеуде планиметрияның мәселелерін оқытуда эпизодтық сипаттың жоқтығы,;
• 5-6 сыныптарда геометрия курсын оқытуда , оның ішінде конструктивті

геометрия элементтерін  үйрену дайындықтарының болмауы;

Жоғарыда айтылғандардан осы тақырыптың актуальды проблемасы анықталады.Ол үшін оқушылардың математикалық қабілеттіліктерін дамыту негізінде конструктивті геометрияны оқытудың әдістемелік қағидаларын құрастыру қажет.Оқушылардың математикалық қабілеттіліктерін дамытуды қамтамасыз ететін :

Зерттеу мәселесі: конструктивті геометрияны оқытудың әдістемесі қандай

болуы керек?

Жұмыс мақсаты:  Конструктивті геометрияны оқыту обьектісі-мектеп

курсының 7-9-сынып геометриясы.

Пәні: Конструктивті геометрияның тақырыбы бойынша оқу материалының

мазмұны және оқыту әдістемесі болып табылады.

Сонымен осы тақырыпты зерттеу барысында төмендегідей болжам ұсынылады: геометриялық салу есептері оқушылардың математикалық сауаттылықтарын дамыту функциясын атқарады. Егер:

• Конструктивті геометриялық есептердің жүйелілігі жүргізілсе;
• Осы есептерді шешудің жалпы әдістері белгіленсе және осы әдістерге оқушылар үйретілсе;
• Салуға берілген конструктивті есептер жүйесіне шығармашылық компоненттер енгізілсе;
• Конструктивті геометрияны оқыту әдістемесіне – оқушылардың белсенді түрде өзбетімен жұмыс істеу іс – әрекетін дамыту жолдары көрсетілсе;
• Оқушылырдың жас ерекшеліктері мен жеке даму қабілеттіліктері ескерілсе;

Осы болжамдарды жүзеге асыруда біртіндеп төмендегі міндеттерді орындау керек:

• Сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда конструктивті геометрияны

оқытудың әдістемелік нұсқауларын құрастыру;

• Құрастырылған материалдарға эксперименттік тексерулер жүргізу;

Эксперименттік тексеру ретінде өзім сабақ беретін 8«Б», 8«Г» сыныптары алынды. Зерттеу жұмысына өзім  эксперимент жүргізген сыныптарымнан 40 оқушы қатысты.Эксперимент жұмысының міндеттері мынадай болатын: оқушылардың жалпы салу есептерін шешу принциптері мен салу әдістерін қолданып салу есептерін шешу дағдыларын, оқушылардың конструктивтік қабілеттілігін, кеңістіктік модельдерді елестету мүмкіндіктерін қалыптастыру және оны дамыту.

Негізгі мақсат – алдымен оқушылардың математикалық білімдерінің сапасын, конструктивтік қабілеттілік деңгейін анықтау болды. Осыған байланысты жазбаша жұмыстар алынып, оларға талдау жасалды. Сондай-ақ,  оқушылармен әңгіме-кеңес жүргізіліп, олардан сауалнама алынып, нәтижелері 1-кестеде берілді.

Эксперименттің айқындау кезеңінде зерттеу сауалнамалық сұрақтар беру арқылы жүргізілді. Сауалнамалық сұрақтар жартылай ашық түрде болды, сұрақтардың жауаптарына ешқандай шектеу қойылған жоқ. Оқушыға өз нұсқасын тіркеп жазуға мүмкіндік берілді.

1-кесте. Алынған сауалнаманың нәтижесі.

Кестеден көріп отырғанымыздай, оқушылардың жартысынан көбі геометрия пәніне қызығушылықпен қарамайды. Оның ішінде, салу есебіне қызығушылығы одан да төмен. Сондай-ақ, оқушылардың көпшілігі салу құралдарын білгенімен, салу есептерін шешудің кезеңдері мен әдістерін мүлде білмейтіндігі және салу есептерін жиі шығармайтындығы кестеден көрінеді.

Сауалнама қорытындысы (% бойынша)

Көріп отырғанымыздай, сыныптардың конструктивтік қабілеттілік деңгейі төмен екендігі байқалады.

Конструктивтік ойлау – басқа да ойлау түрі секілді шығармашылық есептерді шешуге бағытталған және есептің шарттары мен талаптарына сай ақпараттарды түрлендіру болып келеді, бірақ ойлаудың басқа түрлерінен ерекшелігі, сәйкесті форма не функцияның конструкциясын құру – негізгі мақсаты болып табылады.

Қазіргі таңда конструкциялаудың негізгі үш түрі қарастырылады:

• бейне бойынша немесе құрал бойынша конструкциялау;
• модель бойынша конструкциялау;
• берілген шарт бойынша конструкциялау, проектілеу;

Бұларды мұғалімнің сабақта қолдануы оқушылардың конструктивтік қабілеттілігін дамытуда ерекше роль атқарары сөзсіз.

Қолданылған әдебиеттер:

1. Выготский Л.С. Мышление и речь // Собр. соч., Т.2. – М.: Педагогика, 1982. — С. 5 — 361.
2. Талызина Н.Ф. Управление процессом усвоения знаний. — М.: Изд-во МГУ, 1975.-346 с.
3. Крутецкий В.А. Психология математических способностей школьников. — М.: Просвещение, 1968. — 432 с.
4. Якиманская Н.С. Развитие пространственных представлений и их роль в усвоении начальных геометрических понятий // Пути повышения качества усвоения знаний в начальной школе. — М., 1962.- С. 204 — 237.
5. Метельский Н.В. Психолого-педагогические основы дидактики математики. — Минск: Вышэйшая школа, 1977. — 160 с.
6. Аргунов Б.И., Балк М.Б. Геометрические построения на плоскости: Пособие для студентов пед. ин-тов. – М.: Учпедгиз, 1957. – 266 с.
7. Cенников Г.П. VI-VIII кластарда салу есептерін шешу: Оқытушылар үшін. – А., 1959. -165б.
8. Четверухин Н.Ф. Методы геометрических построений. – 2-е изд. -М., 1952.-148 с.
9. Орақбаева М.К. Қабілеттілікті зерттеу мәселесі //Вестник КАСУ, №1, 2008.
10. Серікбаева В.Е. Математиканың пәнаралық байланыстары. – А.: Экономика, 2007. – 199 б.