«Қазақ тіл білімі» бойынша тест сұрақтары

«Қазақ тіл білімі» бойынша тест сұрақтары

1.қазақ тіл білімінің неше саласы бар?

А)  2       В) 3                          С) 4 Д) 5                 Е)6

2.Жалғауцдың неше түрі бар?

А) 2        В) 3          С) 5        Д)1                  Е)4

3.Үндестік заңының неше түрі бар?

А) 2        В) 3         С) 5         Д) 6                  Е)4

4.Тіл дыбыстарын не  зерттейді?

А)  лексика     В) морфология    С) фонетика

Д)синтаксис   Е) стилистика

5.Термин сөзді тіл білімінің қай саласы қарастырады?

А)морфология    В)лексика          С)синтаксис      Д) фонетика         Е) фразелогия

6. Қайсысы синтаксисте қарастырылады?

А)екпін           В) сөз табы     С)мағына    Д)  сөйлем мүшесі                Е)қосымша

7.Қайсысы сөз табына жатпайды?

А) шылау        В) жіктік                С) үстеу                     Д) одағай        Е) есімдік

8. Қайсысының күрделі сөзге қатысы жоқ?

А) туынды сөз    В)біріккен сөз   С) қос сөз      Д) тіркескен сөз   Е) қысқарған сөз

9. Сөз табын табыңыз.

А) еліктеу сөз        В) кірме сөз    С) қос сөз    Д) табу сөз         Е) кәсіби сөз

10. Пунктуация қай тіл білімі саласының зерттейтін саласы?

А)морфология       В)лексика                 С)синтаксис       Д) фонетика           Е) фразелогия

«Дыбыс және әріп» бойынша тест сұрақтары

1. Айтылатын және естілетін тілдік құбылыс қалай аталады?

А) үн   В) дауыс          С) өкпеден шыққан ауа          Д)  әріп       Е) дыбыс

2. Тілдің ең кіші бөлігі не?

А) дыбыс      В) буын     С) үн         Д) кіші тіл          Е) әріп

3. Дыбысты немен таңбалайды?

А) сызық     В) фонема      С) символ       Д) әріп         Е) әліпби

4. Қай әріп ф әрпінен  кейін тұрады?

А)  Ұ     В) Т        С) һ      Д) й           Е) Д

5. Дыбыс жасалу үшін не керек?

А) Өкпеден шыққан ауа         В) дауыс шымылдығы    С) ауыз қуысы

Д) мұрын қуысы           Е) дыбыстау мүшелері

6.Қайсысы дыбыстау мүшесіне жатпайды?

А) көмей    В) мұрын      С) тіс       Д) тіл          Е) езу

7. Қазақтың төл сөздерінде кездеспейтін дыбысты тап.

А) я        В) ц           С) у         Д) щ                Е)  ю

8. Әріптердің қай қатары белгілі бір жүйеде емес?

А) з,й,қ,м           В) у,т,с,р        С) ү,ф,х,һ        Д)   а,е,о,ұ      Е) і,ь,ш,ц

9.Қосарлы дыбысты тап.

А) ш      В)  ө          С) ю          Д) у              Е) й

10. кірме сөзде ғана болатын әріп қайсы?

А) ф       В) п        С) ы            Д)  й       Е) б

«Дауысты дыбыс» бойынша тест сұрақтары

1. Қай дыбыстар қатары өкпеден шыққан ауаның кедергісіз шығуынан жасалады?

А) р,й,л          В) л,о,ө       С) с,ш,щ           Д) а,е,ә            Е) к,қ,ғ

2. Қайсысы дауысты дыбысқа негізделеді?

А) буын        В) тасымал          С) әріп             Д) екпін    Е) дауыссыз дыбыс

3. Екпін түсетін дыбысты тап.

А) ш             В) қ            С) т           Д)А             Е)п

4. Әліпбидегі 12-дыбыс қандай дыбыс?

А) езілік дауысты дыбыс       В) ашық дауысты дыбыс      С) дауыссыз дыбыс

Д) еріндік дауысты дыбыс                 Е) жуан дауысты дыбыс

5. Қай дыбыс жуан әрі еріндік дыбыс?

А) Ө           В) ы          С) а                 Д) ү              Е)Ұ

6. Ашық дауыстының саны қанша?

А) 6           В) 7            С)5            Д) 8        Е) 4

7. Бірыңғай қысаң дауыстыдан тұратын сөзді тап.

А) бұрылу          В) кемсіту         С) әшкерелеу            Д)  құдалық     Е) өшіру

8. Еріндік дауыстыларды тап.

А) а,ә,е,и              В) ы,і,и,э          С) а,о,ұ,ы       Д) е,и,у,ө         Е) ұ,ү,ө,о

9. Қай дыбыс жақтың кең ашылуы арқылы жасалады?

А) ү        В)   ы          С) у               Д) і                Е) ә

10.Жуан дауыстылар қалай жасалады?

А) Тілдің ұшы кейін тартылып,үсті дөңестену арқылы

В) Тілдің ұшы ілгері созылып жатуы арқылы жасалады.

С) Еріннің дөңгеленіп алға қарай созылуы арқылы жасалады

Д) Езудің кейін тартылуы арқылы      Е) Жақтың кең ашылуы арқылы

«Дауысты дыбыстардың емлесі» тақырыбы бойынша

1. Буын талғайтын дыбысты тап.

А) у       В) е         С) а           Д) ә          Е) ы

2. Қай сөзде «ы» дыбысы түсіп қалған?

А) жина      В) айна         С) арна       Д) сұра         Е) шайна

3.Қай  сөзде қате бар?

А) жүзігі        В)  қорқу        С) қина        Д) халқы            Е) орыны

4. «Ы» дыбысы қай сөзде қате жазылған?

А) шоқу    В) жымыю          С) шошу         Д) сыйымдылық     Е) қиылыс

5. Қай сөзде «і» дыбысы жазылмайды?

А) ілезде     В) ілес         С) ілми         Д) іле-шала         Е) ілгері

6. Қай сөзге «-а» жұрнағы жалғанбайды?

А) орын             В) ойын         С) жиын         Д) қиын         Е) тиын

7. Кірме сөздерде ғана 2-3 –буындарында кездесетін дыбыс қайсысы?

А) ю        В) ы        С)   ұ            Д) я        Е) й

8. Қай сөзде «у» жуан дауысты дыбыс болып тұр?

А) қуыс         В) тауық         С) уақ-түйек        Д) ауа        Е) төлеу

9. Қай сөзде дыбыс пен әріпте айырмашылық бар?

А) қоюлау      В) шытырман      С) айтыскер          Д) қауырсын      Е) кісен

10. Қай сөзде «а» дыбысы қате жазылған?

А) жай     В) шай          С) рәсуә        Д) Фәтима                 Е) күмән

«Дауыссыз дыбыс» тақырыбы бойынша

1.Тек салдырдан тұратын дыбыс қайсысы?

А) а                 В) п          С) й                 Д) ғ                Е) ж

2. Үнді дыбыстардың қатарын тап.

А) у,й,н,р         В) г,ж,д,в           С) қ,ш,т,ф                 Д) м,ң,ғ,з         Е)й,к,л,м

3. Тек ұяң дыбыстан тұратын сөзді тап.

А) айналмалы         В) тасқын        С) жазғытұрым          Д) ұзағырақ       Е) жұғады

4. Қай дыбыстар жұп бола алмайды?

А) п-б         В) ғ-қ       С) к-г              Д) с-ш       Е) ф-в

5. Әліпбидегі алғашқы 7-дауыссыз қалай аталады?

А) ұяң          В) үнді      С) жуан       Д) жіңішке           Е) қатаң

6. Дауыссыздар ненің қатысына қарай 3-ке бөлінеді?

А) тіл          В) ерін       С) жақ            Д) дауыс            Е) салдыр

7. Көбіне қай сөздер қазақтың төл сөздерінде сөздің соңында келмейді?

А) қатаң      В) үнді          С) ұяң                Д) жуан           Е) жіңішке

8. Алфавиттегі 13- дыбыс қандай дыбыс?

А) үнді          В) қатаң          С) жуан              Д) еріндік           Е)   ұяң

9. Дауыссыздарды айтқанда,өкпеден шыққан ауа қайда кедергіге ұшырайды?

А) мұрын қуысы                    В) ауыз қуысы                    С) өкпеде

Д) кеңірдекте                          Е) жақта

10. Қосымшасы үндіден болған сөзді тап.

А) Жазда көлге шомылуға бардық             В) Кешке құстар ұясына қонады.

С) Қазақ тілі кітабым сөмкеде екен.                     Д) Мұраттың ағасы машинамен келді.

Е) Ауылда гүл теруге бардым.

 «Дауыссыз дыбыстардың емлесі» тақырыбы бойынша

1. Тек кірме сөздерде кездесетін дыбысты тап.

А) щ,х,һ,й               В) в,ф,ч,ц          С) б,д,г,ы          Д) о, э,ю,я       Е) ь,ю,я

2.Сөзге дұрыс жалғанған қосымшаны тап.

А) киоскіге          В) Омсктен     С) актқа              Д) шрифтті           Е) ромбта

3. Сөзге қате жалғанған қосымшаны тап.

А) ватқа          В) граммдап          С) металдың           Д) Кузбасстан                Е) Кириллге

4. Қай сөзде «т» дыбысы түсіп қалған?

А) жұмыстар       В) облысқа      С) синустар          Д) поездар            Е) журналистер

5. Қай сөзде бір дыбысы түсіп қалған?

А) Түнде подъездің жарығы сөніп қалыпты.     В) Асшылар тамақты кеш дайындады.

С) Қызылордада жаңа ескерткіш ашылды.         Д) Олар банктен ақша алды.

Е) Жайлауда демалған өте керемет.

6. Сөзге қате жалғанған қосымшаны тап.

А) парктан          В) треске                  С) съезі          Д) ансамбльге      Е) рөлі

7. Сөзге қате жалғанған қосымшаны тап.

А) мен жер қазған геолог тармен таныстым.          В) Мен таңертең  кискіден газет алдым.

С) Базардан 3 килограмдап жеміс-жидек алдым.             Д) Біз туристік сапарға шықтық.

Е) Ол машинаның   рульіне отырды.

8.Үш дауыссызы қатар келген сөздің дұрысын табыңыз.

А) Оның ағасы киоскке келді.                   В) Класста ешкім жоқ екен,       С) Бұларды штамптау керек

Д) Құмырсқа тынбай еңбек етеді.             Е) «Гүлдер» ансамльінің концерті болды.

9. Үнді мен қатаң дауыссыздар қатар келген сөзді тап.

А) Биыл қыста ауа райы суық болды.        В) Астана көркейіп келеді.        С) Елімізде жетімдер үйі көбейіп барады.          Д) Жиналыста көп мәселе қаралды.            Е) Алыстан қарауытып біреу көрінді.

10. Қазақтың төл сөздерінде сөздің соңында келмейтін дыбысты тап.

А)  й        В) ш                С) б          Д) з                                Е) п

«Буын», «Тасымал», «Екпін» тақырыптары бойынша

1. Бос орынға қай сөз сәйкес келеді?

А)  дауыссыз дыбыс           В) дауысты дыбыс             С) әріп         Д) қосарлы дыбыс       Е) үнді д/з

2. Қай сөзде 4- буыны тұйық буын?

А) Тарихи жерлерді аралау өте керемет.                    В) Ата-бабаларымыз өте мәдениетті халық болған.

С) Таудан төменге қарай құлдилады.                Д) Ақырын басып үйге жақындады.

Е) Оның туысқаны жау тылында қаза тапты.

3. Буынға қате бөлінген сөзді тап.

А) құ-мырс-қа            В) дау-ыл-паз         С) би-ік-тік            Д) ке-мең-гер          Е) бо-яу-шы

4. Бірыңғай жуан буынды сөзді тап.

А) Асылбек кітабын сөмкеден таппады.                    В) Қыстыгүні үйге көмір әкелдік.

С) Әскерлер күні-түні жүгірді.       Д) Кәсіпорындар бірлестігінің   мәжілісі ертеңге өзгертілді.

Е) Біз қазірге дейін міндетімізді түсінген емеспіз.

5.Қай сөзде тасымалданбайтын буын бар?

А) тәрбие         В) жәрмеңке             С) бәтеңке         Д) шемішке         Е) күртеше

6. Тасымалданбайтын сөзді тап.

А) аспан        В) жақсы        С) тату             Д) ақын                 Е) шешен

7. Қазақ тілінде қай буынға екпін түседі?

А) ортаңғы буын        В) бірінші буын           С) соңғы буын      Д) ортаңғы ашық буын        Е) ешбір буын

8. Екпін түспейтін қосымшаны тап.

А) Септік жалғауы       В) жіктік жалғауы        С) тәуелдік жалғауы           Д) көптік жалғауы     Е) жұрнақ

9. Қай сөзге екпін түспейді?

А) күрделі сөз            В) көмекші сөз         С) туынды сөз           Д) туынды сөз          Е) біріккен сөз

10. Сөзді айтқандағы дауыс толқынын не дейді?

А)  тасымал         В)әріп                С) дыбыс                Д) буын                   Е) екпін

«Үндестік заңы», «Ілгерінді ықпал» тақырыптары бойынша

1. Буын үндестігіне бағынбай жалғанған қосымшаны тап.

А) Омар қалам мен қарандаш алды.              В) Ертең емханаға баруым керек.      С) Ол оқырмандардың сұрағына жауап берді.          Д) Менің туысқаным қалада тұрады.            Е) Балалар жұмыс істеп жүр.

2. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаны тап.

А)  -лар,-лер         В) –кер,-гер             С) –дан,ден        Д) –тың,-тің                 Е) –лас,-лес

3.Қай қосымша буын үндестігіне бағынбай тұр?

А) мансапқор       В) кәсіпкер            С) төрежан            Д) аурухана                Е) күлекеш

4. Қай септіктің жалғауы буын үндестігіне бағынбайды?

А) барыс септік       В) жатыс септік          С) шығыс септік              Д) табыс              Е) көмектес

5. Қай әріпке аяқталған жіңішке буынды сөзге қосымша жуан жалғанады?

А) т               В) с          С) х               Д) ц                Е) л

6. Буын үндестігіне бағынбай тұрған сөздер қатарын табыңыз.

А) шекара,баспасөз баспана            В) аман-есен,асты-үсті, әрі-бері          С) Екібастұз,Алакөл, Бәйгеқұм

Д) отағасы, тасбақа, біршама                Е) ешқашан, кейбір, әлдеқайда

7.Сөз ішіндегі ілгерінді ықпалды тап.

А)  қара ала     В) Бозжан         С) көзқарас               Д) саққұлақ            Е) ала қаз

8. Дыбыс үндестігі деген не?

А) соңғы буынның жуан болуына қарай қосымшаның жуан жалғануы.

В) сөзде жуан-жіңішке дауыстылардың араласып келуі

С) Соңғы буынның жуан болса да, қосымшаның жіңішке жалғануы.

Д) қатар келген екі дыбыстың бір-біріне әсер етуі

Е) соңғы буынның жіңішке болуына қарай қосымшаның жіңішке жалғануы

9.Сөз аралығындағы ілгерінді ықпалды тап.

А) Мен жастық шағымды сағындым.          В) Ол есіктен сыртқа шықты           С) Мен тапсырманы түсіндіріп болдым          Д) Пышақтың ұшы майысып қалыпты           Е) Дауыл басылды.

10. Сөз бен қосымша аралығындағы ілгерінді ықпалды тап.

А) Кешкісін есікті ашсын.         В) Болат әскерде аспазшы болған       С) Оның әкесі соғыстан аман келді

Д) Жомарт жайбарақат отыр                     Е) Биылғы қыс қатал болды.

«Кейінді ықпал», «Орфография және орфоэпия» тақырыптары бойынша

1. Жазылуда ескерілетін кейінді ықпалды тап.

А) Үйдің ауласы тап-таза.        В) Асан суды төгіп тастады.         С) Таңғы сағат бесте жолға шықтық

Д) Бұл айтыста Сәкен жеңіп кетті.                Е) Ол сөзден жеңіліп масқара болды.

2. Сөз ішіндегі кейінді ықпалды тап.

А) Біріне-бірі алшақ салынған он шақты үй тұр.            В) Жерұйықты іздеп жөнелді.

С) Олжабек табиғатында момын ,қақ-соқпен ісі жоқ кісі.           Д) Аманғалидың мазасы болмай отыр

Е) Ғабиденнің «Өмір мен өлім» романы жарық көрді.

3. Сөз аралығындағы кейінді ықпалды тап.

А) Он жылдың ішінде талай шығармалар дүниеге келді.         В) Олардың отау құрғанына биыл отыз жыл болды.          С) Бір кездерде ақынның қасына еріп жүрген еді            Д) Батыраш тым-тырыс болып ,жерге кіргендей күйге түседі.         Е) Соғыс кезінде жаудың қорғанысын бұзып кетті.

4. Кейінді ықпалды тап.

А) Мен бұл өлеңді газеттен жазып алдым.          В) Жиылып тұрған халық шулап қоя берді.

С) Далаға шықсаң,көк пен жерді көресің.         Д)  Ит-адамға шын дос жануар

Е) Екі әскер жолдың шетіне отырып тынықты.

5.Орфоэпиялық заңдылықпен жазылған сөзді тап.

А) жұлын          В) құман           С) құмұрсқа               Д) бұрыс           Е) Гүлнұр

6. Сөз бен қосымша арасындағы кейінді ықпалды тап.

А) Менің  сұрағаным бола қоймады.            В) Сөйлесіп тұрған бала кенеттен тоқтай қалды.

С) Өлі риза болмай,тірі байымас.      Д) Менің қазақ тілін үйренгім келеді     Е) Су айнадай тап-таза

7. Орфоэпия бойынша жазылған сөзді тап.

А) Сарыағаш            В) дейінгі            С) кемеңгер        Д) бейбітшілік         Е) күндүз

8. Естілуі бойынша жазылған сөзді тап.

А) сыйымдылық            В) тайаныш          С) қиыншылық        Д) жиналыс         Е) хайуан

9. Қай сөз орфографиялық нормаға сай жазылған?

А) біріңғай          В) Бегарыс          С) Жаңғожа            Д) бұлұттұ          Е) Жанпейіс

10. Дәстүрлі принцп бойынша жазылған сөзді тап.

А) бастаңғы       В) диуана                С) жаңбыр           Д) қоңыз                  Е) Мақсат

«Көнерген сөз», «Жаңа сөз», «Диалект сөз»  тақырыптары бойынша

1. Неологизмге айналған көнерген сөзді тап.

А) машайық         В) сопы              С) жамағат                 Д) діни басқарма        Е) муфтият

2. Архаизмнен болған тіркесті тап.

А) үлкен планета            В) Абай даңғылы           С) нарықтық экономика

Д) валюта бағамы              Е) физикалық карта

3. Бұрын көнерген сөз болып қазір нелогизмге айналған сөзді тап.

А) апрель         В) ай          С) ғасыр            Д) апта                 Е) байрақ

4.Синоним болатын диалектілерді тап.

А) түбек,шүмек          В) ауқат,тамақ           С) былғары,тері        Д) кебеже,сандық        Е) қоржын,қалта

5. Көнерген сөздердің қатарын тап.

А) дуанбасы,пролетерият, қаған          В) әсемпаз,өнерпаз,қыдырымпаз            С) бизнес,карьера,орден

Д) акция,чек,бағалы қағаз                Е) тәуелсіздік, егемендік, азаматтық

6. Қай қатар неологизм сөздерге жатады?

А) анализ,скидка   В) класс,лампа        С) сәулет,пайыз         Д) градус,температура      Е) хандық,барымта

7. Белгілі бір аймақта ғана қолданылатын сөздерді не дейді?

А) көнерген сөз       В) диалект сөз          С) кірме сөз                 Д) термин сөз          Е) кәсіби сөз

8. «Тырық», «көтерем»диалектілерінің әдеби тілдегі баламасын тап.

А)зәулім        В) шалғай           С) арық               Д) ескі-құсқы             Е) кішкентай

9. Сөйлемдегі диалект сөздерді тап.

А) Табалдырықта отырма.       В) Бидайға орақ түскелі тұр.           С) Бау-бақшадан жеміс тердік

Д) Бүгін азанда ерте ояндым.              Е) Оның нағашысы әскерден келді.

10. Историзмді тап.

А) мешіт           В) имам                     С) жамағат             Д) қылует           Е) муфти

«Термин», «Кірме сөз», «Кәсіби сөз» тақырыптары бойынша

1.Қай сөйлемде термин сөз бар?

А) Апам ұршық иіріп отыр.      В) Жазда қауын-қарбыз жеуге болады.         С) Еуразия—ең үлкен құрлық

Д) Кеше қатты бұрқасын болды.                   Е) Балалар балық аулауға кетті.

2. Терминдерге тән ең басты белгі не?

А) дара мағыналы              В) көп мағыналы            С) жалпы халыққа түсінікті

Д) белгілі аймақта ғана қолданылады.                Е) халық арасында жиі қолданылады.

3. Екі сыңары да кірме сөзден болған қос сөзді тап.

А) адам жаны         В) азды-көпті             С) тарс-тұрс          Д) оқу-білім          Е) хат-хабар

4. Әрі термин сөз,әрі кірме сөз болатын сөзді тап.

А) бағам          В) ұжым             С) қор              Д) нарық               Е) нотариус

5.Кірме сөздле қандай заңдылық сақталмайды?

А) орфографиялық  заңдылық             В) орфоэпиялық           С) үндестік заңы         Д) стильдік ерекшелік

Е) пунктуация

6. Тілдің сөздік құрамын байытатын сөзді тап.

А) диалект сөз         В) көнерген сөз          С) кәсәби сөз         Д) термин сөз            Е) кірме сөз

7.Қай кәсіби сөз су шаруашылығыфна жатады?

А) диірмен        В) мұрап          С) масақ            Д) көсеу              Е) келі

8. Кәсіби сөздер қатарын тап.

А)  ықпал,буын,екпін             В) синус,параллель,ромб               С) білім,тұрмыс,тіршілік

Д) тұсау,тоқым,үзеңгі                Е) ұзын,биік,алыс

9.Синонимдес сөзі тап.

А) жуа,сарымсақ             В) қаңылтыр,сым            С) қызамық,кекіре        Д) сым,леген      Е) бал,әсел

10 Диалект сөзден болған кәсіби сөзді тап.

А) шемішке        В) полюс         С) глобус            Д) кернеу                Е) тарих

«Табу сөз», «Эвфемизм мен дисфемизм»тақырыптары бойынша

1. «Мырза жігіт», «кенже бала» сөздері қай сөзге қатысты?

А) дисфемизм        В) эвфемизм                С) табу            Д) көнерген сөз         Е) тұрақты тіркес

2. Табиғат құбылысына қатысты табу сөзді тап.

А) ұлыма           В) жасыл түсу               С) соқырішек          Д) жаман ауру          Е) дауыл

3. Табу сөздер неден туындаған?

А) салт-дәстүр        В) сыпайылық           С) ем             Д) ырым              Е) аты белгісіз болу

4. Дөрекі сөзді сыпайылап жеткізу қалай аталады?

А) дисфемизм         В( табу          С) тура мағына          Д) метонимия             Е) эвфемизм

5. Эвфемизмге жататын сөзді белгілеңіз.

А) найзағай              В) қасқыр            С) бақиға аттану          Д) ұлыма              Е) жын

6. Эвфемизмге жататын тұрақты тіркесті тап.

А) қолды болыпты.       В) ашық мінез          С) жүрек жұтқан         Д) тілі күрмелді     Е) қарны ашты

7. Эвфемизм бойынша «сөзуарлау» сөзі қай сөзді алмастырады?

А) салақ         В) шешен                 С) мылжың             Д) бәдік           Е) олақ

8. Қай сөз грек тілінде «сыпайы сөйлеймін» деген мағына береді?

А) эвфемизм              В) дисфемизм       С) табу             Д) идиома             Е) архаизм

9. Сөйлемдегі дисфемизмді тап.

А) Оның бір көзінің мүкістігі бар.             В) Асанның қартайған шағында бір құлағы естімей қалды.

С) Ақанның бойы ұзын болғандықтан,балалар оны «Ұзынтұра» деп мазақтайтын.

Д) Ұлы Отан соғысынан оралғандардың көбі бір мүшесін соғыс даласында қалдырып кеткен еді.

Е) Болат әрдайым кемтар адамдарға көмектесетін еді.

10. Табу сөзді тап.

А) Келін қайынын өз атымен атамайды.       В) Сарқыраманың бер жағында маңыраманы ұлыма жеп жатыр екен.                С) Келіншек болған оқиғаны қайын енесіне жеткізді.

Д) Естіген жұрт келіншектің тапқырлығына тәнтә болды.

Е) Қазақтар кейбір табиғат құбылыстарын  өз атымен айтпаған.

«Тұрақты тіркес», «Идиомалық тіркес» тақырыптары бойынша

1. Қай тұрақты тіркес «әділ» деген мағынаны береді?

А) Тонның ішкі бауындай                 В) Ала жіпті аттамау             С) Он саусағынан бал тамған.

Д) Қара қылды қақ жарған.                Е) Мұрнынан шаншылу.

2. Антонимдес фразеологизмдерді   тап.

А) Су жүрек—-жүрек жұтқан       В) Мойнына су кету—  ит өлген жер             С) Көз жұмды—жүріп кетті

Д) Көзге түртсе көргісіз—тайға таңба басқандай          Е) Шашбауын көтеру—тақиясына тар келу.

3. Қай тұрақты тіркестің мағынасы дұрыс көрсетілген?

А) Мұрнын шүйіру—дәмелену            В) сөз беру—таң қалу          С) зығыры қайнау—өлу

Д) сілесі қату—әбден шаршау                   Е) сүттей ұйыды—келіспеді

4. Мағынасы синонимдес тұрақты тіркесті тап.

А) бауыр басу—ақ саусақ       В) таяқ тастам жер—сүт қайнатым уақыт       С) екі езуі құлағында—төбесі көкке жету              Д) ит арқасы қиянда—маңдайының соры бар          Е) көз ілмеу—көз шырымын алу

5. Идиомалық тіркесті тап.

А) Жазда Асанбай аулы осы төңіректің сай-саласын мекендейді.

В) Бұл өңірдің ауылдары алты бақан ала ауыз болып біріккен емес.

С) Күз келісімен,бұлар қыстауға көшудің амалына кірісті.             Д) Данагүл саумалы малдарды сатуға қарсы шықты.         Е) Шаруаның ісі бітпейтінін ол енді түсінгендей болды.

6.Мақал-мәтелден тұрақты тіркесті тап.

А) Денсаулық—зор байлық.         В) Ештен кеш жақсы.         С) Сабыр түбі—сары алтын.

Д) Оқу инемен құдық қазғандай              Е) Көп түкірсе,көл болады.

7. «Алыс» мағынасындағы идиомалық тіркесті тап.

А) ит жеккен          В) ер қашты      С) асқар тау         Д) көз аларту          Е) ат арытып,тон тоздырып

8. Бастауыш қызметіндегі тұрақты тіркесті тап.

А) Олар көптен бері қырғи қабақ болып,бір-бірін аңдысып жүр.       В) Аузы күйген үрлеп ішер.

С) Олар суықта қалып,тісі тісіне тимей жаурады.         Д) Істің насырға шапқанын сезген Оспан сыртқа шығып кетті.        Е) Ұяттан кірерге тесік таппаған бала қып-қызыл болып кетті.

9. Тұрақты тіркесті тіл білімінің қай саласы зерттейді?

А) фонетика        В) семасиология        С) синтаксис          Д) морфология         Е)  фразеология

«Мақал мен мәтел», «Нақыл сөз»тақырыптары бойынша

1. Кейін пайда болған мақалды тап.

А) Ерінбесең—емерсің       В) Ұрлық түбі—қорлық        С) Айдағаны бес ешкі ысқырығы жер жарады

Д) Сабыр түбі—сары алтын                Е) Отан оттан да ыстық

2. Мақалға тән ерекшелікті тап.

А) Бір ғана сөзден тұрады.         В) Құрамындағы сөөздерді ауыстыруға келеді.      С) Ой тұжырымдалып, түйінді пікір түрінде айтйлады.        Д) Көпшілікке үндеу мақсатында          Е) Авторы белгілі болады.

3. Мақалдың мағынасын анықта.

Алтау ала болса,ауыздағы кетеді,төртеу түгел болса төбедегі келеді.

А) білім туралы      В) ақыл-парасат туралы              С) тәлім-тәрбие туралы.

Д) үлкенді құрметтеу туралы               Е) ынтымақ,бірлік туралы

4. Уәдеде тұрудың маңызы туралы мақалды тап.

А) Алтау ала болса,ауыздағы кетеді.        В) Ақылды қария-ағын дария.        С) Әзіл айтсаң да,әділ айт.

Д) Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді.      Е) Еменнің иілгені—сынғаны,Жігіттің екі сөйлегені—өлгені

5. Мақалды тап.

А) Әкесінің баласы—адамның дұшпаны,Адамның баласы—бауырың        В) Адамның адамшылығы істі бастағанынан білінеді,қалайша бітіргенінен емес.      С) Өзің үшін еңбек қылсаң,өзі үшін оттаған хайуанның бірі боласың.          Д) Досы жоқпен сырлас, досы көппен сыйлас.

Е) Ақыл азбайды, әділдік тозбайды,арамдық озбайды.

6. Мәтелді тап.

А) Балалы үй—базар.     В) Отан оттан да ыстық                С) Ойнап сөйлесең де,ойлап сөйле

Д) Жері байдың—елі бай                    Е) Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді

7. Мәтелдің белгісін тап.

А) Эмоциялық мағына басым болады.        В) Құрылысы жағынан екі,үш бөлімді болады.

С) Ой нақты айтылады.  Д) Үлгі-өнеге түрінде айтылады.    Е) Біріншісі екінші сөйлемнің шарты болады

10Қайсысының көбінесе авторы белгілі болады?

А( мақал       В) мәтел               С) тұрақты тіркес        Д) нақыл сөз          Е) идиома

«Сөздің тура және ауыспалы мағынасы»,  «Сөздің көп мағынасы»  тақырыптары бойынша

1.Тура мағыналы сөзді тап.

А) қара тас       В) жуас кісі     С) тас жүрек        Д) терең ойлы      Е) ыстық ықылас

2. Тура мағыналы сөзді тап.

А) Ат арылту       В) Ат сату     С) Ат ойнату      Д) Ат салысу      Е) Ат ізін суытпау

3. Ауыспалы мағыналы сөзді тап.

А) Ол әйеліне алтын алқа сатып алды.       В) Айман оған жылы лебізін білдірді.

С) Түнгі ауа салқындай бастады.     Д) Күзгі дала сары жапырақтан көрінбейді.

Е) Бұл мәселе туралы басшылармен ақылдасты.

4. Көп мағынаға ие бола алатын сөзі тап.

Аспанда қалықтаған  құстың қанаты анық көрінеді.

А) аспан           В) қанат          С) құс             Д) қалықтау                Е) анық

5. «Полисемия» деген не?

А) дара мағыналы       В) мағынасы жоқ     С) тура мағына       Д) көп мағыналы      Е) ауыспалы    мағына

6.Ауыспалы мағынада қолданып тұрған сөзді тап.

А) Қалада өзбек ұлттық мәдени орталығы бар  В) Олар ертелі-кеш еңбек етіп жүр.

С) Адамның ықылас-ниеті жақсы болсын

Д) Оны көрмегелі біршама жылдар өтті.

Е) Көктемде отырғызылған жас шыбықтардың жапырағы шыға бастапты.

7. «Суық хабар» асты сызылған сөз қандай мағына беріп тұр.

А) көптен күткен          В) сүйініш         С) қайғылы          Д) қуаныш      Е)күтпеген

8. Ауыспалы мағынадағы сөзді тап.

А) шалғай ауыл         В) ақ қар           С) кең сынып    Д) жазық дала   Е) құрғақ сөз

9. Ауыспалы мағыналы сөзді тап.

А) Қолындағы малын ермек етіп отыр.          В) Кіші інісі мектеп бітіргелі жатыр

С) Оның әжесі көп ертегі білетін

Д) Мұсаның атасы жалпақ жұртқа танымал болған.

Е) Алыстағы ауылдардың көптеген қиындықтары бар.

Е) Алыстағы ауылдардың көптеген қиындықтары бар.

10. Қай сөйлемде «қара» сөзі ауыспалы мағынада қолданылған?

А) Олар қара тастан үй тұрғызды.      В) Біз үйдің іргетасын қара бояумен боядық.

С) Хат қара сиямен жазылыпты.

Д) Қодар жырда қара күштің иесі ретінде суреттеледі.

Е) Ол бүгін қара костюмін    киіпті.

«Омоним», «Антоним» тақырыптары бойынша

1. Омоним бола алмайтын бір ғана мағынада қолданылатын қосымшаны тап.

А) –дай,-дей          В) –ды,-ді          С) –ма,-ме         Д) –дық,-дік              Е) –тау,-теу

2. Омоним бола алатын сөзді тап.

А) қағаз          В) кітап            С) бет             Д) мұқаба                 Е) оқулық

3. Асты сызылған сөздердің мағыналық түрлерін көрсет.

Айналайын қарағым ,  Бетіңе келмес қарағым.

А) Синоним          В) антоним       С) омоним    Д) тура мағына        Е) көп мағына

4.Омонимді тап.

А) Тал түсте далаға шықты.                  В) Бала бал арасын тамашалады.

С) Жас шақта уақыттың қадірін біл.          Д) Ол тартпаның тұтқасын тартты.

Е) Ол менің бір аптадан бері нан жемегеніме нанбады.

5. Мақалдардан антоним сөздерді тап.

А) Ер мойнында қыл арқан шірімес                 В) Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі.

С) Ананың көзі балада, баланың көзі далада.    Д) Ойнап сөйлесең де ойлап сөйле.

Е) Көз—қорқақ, қол—батыр.

6. Антонимді тап.

А) Ит арқасы қиянда—таяқ тастам жер               В) іші жылу—көз жұму

С) аяқ алысы—қолы жүру                Д) табанын жалтырату—қарасын батыру

Е) Ат қою—айдар тағу.

7. Антонимдес сөз тіркесін тап.

А) асқар тау,телегей теңіз      В) кең дала,айдын көл

С) денсаулығы жоқ,ақшасы бар

Д)  тал түсте, күз мезгілде            Е) ала жаздай, қыс бойы

8. Антонимді тап.

А)  уақ-түйек,майда-шүйде     В) құт-береке, мәз-мейрам

С) бүге-шүге,егжей-тегжей

Д) азын-аулақ, қым-қиғаш              Е) Бұрын-соңды, ертелі кеш

9. Антоним сөзді тап.

А) Халық үшін қалтқысыз еңбек ет.  В) Бүгінде халық құл,қожа болып бөлінбейді.

С) Әскер беті қызарып сөйлей алмай қалды.         Д) Олар бүгін-ертең келіп қалар.

Е) Олар жол-жөнекей көп тоқтады.

10. Мағыналары қарама қарсы сөздерді тап.

А) Ол мейрамдарда көрші-қолаңдарды аралап кетеді.

В) Ол баладан бәрін бүге-шүгесіне дейін сұрап алды

С) Соғыстан кейін бұл жердің астан-кестеңі шықты.

Д) Кең зал ығы-жығы

Е) Ол судың ыстық суығына қарамай  қотарып салды.

«Синоним», «Сөздің ауыспалы мағынасының көркем әдебиетте қолданылатын түрлері» тақырыптары бойынша.

1. Синоним емес қатарды көрсет.

А) байсалды,байыпты          В) Шалғай,қашық          С) сәт,мезет

Д) ағайын,туыс               Е) көмескі,ескі

2. «Ауру» сөзінің синонимдік қатарын тап.

А) дауа,шипа,ем               В) айна,әйнек, терезе            С) мерез,сырқат,кесел

Д) соқырішек, аққан,қышыма          Е) медбике,дәрігер,дәріхана

3. Төмендегі тіркестер қай қатарға жатады?

Қырық пышық,қырғи қабақ

А) синоним     В) омоним      С) антоним   Д) тура мағына  Е) ешбіріне жатпайды.

4. Қай қатар синонимдік қатар бола алмайды?

А) ауыл-аймақ,көрші-қолаң          В) бірен-саран, бірлі-жарым

С) анда-санда, оқта-текте           Д) аман-есен, сау-саламат

Е) құрбы-құрдас, жора-жолдас

5. Синонимді тап.

А) Таңертең қорадағы екі-үш тұяқты өріске айдап шықты.

В) Ол жазушылық өнерді өте жас кезінен бастады.

С) Күләштің әншілік өнері әлемге әйгілі.          Д) Қауіп бар жерде қатер бар.

Е) Дауылдан кейін тыныштық орнаған.

6.Синоним  сөйлемде қай сөйлем мүшесі болып тұр?

Исекең Бекболаттың ер жүектігін ,қайтпас қайсарлығынкөрсететін мысалдар келтіреді.

А) бастауыш    В) анықтауыш        С) толықтауыш       Д) пысықтауыш

Е) баяндауыш

7. Метафораны тап.

А) Өмірде мақсатсыз ешбір әрекет жоқ.

В) Бұл—әдеби тілдің әсемдігіғана емес,әсерлігі үшін орасан қажет тәсіл.

С) Осы оқиғаға Қуандық мынадай әдемі өлең жазды.

Д) Гималай—көктің кіндігі,Гималай—жердің түндігі.

Е) Қазақстан—республикам менің.

8. Метонимияны тап.

А) Ей,қораз, шақырасың ерте-кеш!

В) Үйі мәз болып қой сойды,сүйіншіге шапқанға.

С) Қап-қара,мөп-мөлдір,тұп-тұнық көзіңді-ай!

Д) Қыңыр болды не керек,—болайын деп болды ма?

Е) Торғын төсін тосады таңға жайып…

9. Синекдоханы тап.

А) Әй,сақал! Бұл арадан Плюшкинге қалай баруға болады?

В) Қымыздай балға ашытқан тәтті қызға,жігіттер, бәріңіз де сұқтанарсыз.

С) Мен—тауда ойнаған қарт марал.

Е) Қайран батырым-ай! Арыстандай ерім едің-ау!

10. Асты сызылған сөздер қандай сөздің орнына жұмсалып тұр?

Оның қорасында бес-алты тұяғы бар.

А) байлық      В) аяқ        С) мал           Д) аң-құс             Е) тауық

«Сөз құрамы»тақырыбы бойынша

1. Біріккен сөзді тап.

А) Талдықорған        В) Ашық ауыз        С) бес дәптер         Д) қоңыр ала           Е) тісін қайрады

2. Дара сөзді тап.

А) тізесін бүкті          В) әкімшілік        С) бес жүз          Д) отыз бестерге      Е) жақсы көру

3. Күрделі сөзді тап.

А) қолын жуды    В) миллионның жартысы   С) жарақаттану   Д) жығылып қала жаздады    Е) Ел отырды

4. Кіріккен сөзді тап.

А) Мөлдір су        В) Ақыр заман орнату        С) күздігүні          Д) Қазақстан Республикасы

Е) Қабағынан қар жауды.

5. Қысқарған сөзді тап.

А) Көз шырымын алды            В) Әлек салды               С) Кетіп бара жатыр

Д) Оқуды үздік оқиды               Е) педколледжді бітірді

6. Қысқарған сөзгге қате жалғанған қосымшаны тап.

А) АҚШ-қа         В) медбикеге                 С) ТМД-на            Д)   БҰҰ-ны              Е) см-ден

7. Екі сыңары да мағынасыз қос сөзді тап.

А) ағалы-інілі        В) басқа-басқа          С) жекпе-жек        Д) оқта-текте            Е) жап-жасыл

.8. Туынды сөзді тап.

А) жазып отыр      В) От ала келу      С) Жиналысқа қатысу          Д) қуыс мойын     Е) Сіздің ойыңыз

9.Қайталама қос сөзді тап.

А) балапандар     В) бала-шаға          С) анда-санда             Д) бетпе-бет             Е) киім-кешек

10. Жұрнақ арқылы жасалған сөзді тап.

А) балалар          В) қалалық               С) жауырын            Д) қауырсын          Е) дауыл

«Қосымша» тақырыбы бойынша

1. Көптік жалғауынсыз көптік ұғым беретін сөзді белгіле.

А) Құм,қымыз       В) дәптер,біз          С) әркім,өзен             Д) келу,бөкен        Е) қазақ, ақын

2. Жай септелу үлгісіндегі сөзді тап.

А) Әділдігі         В) Кітабымды             С) Сәніңізге         Д) баламның           Е) Адасқанның

3. Табыс септік жалғауындағы сөзді тап.

А) барады          В) құлды        С) асыранды         Д) ағызды              Е) оқыған-ды

4. Сөз түрлендіруші жұрнақты тап.

А) кең маңдайлы           В) екеуле          С) тыңайтқыш           Д) үйшік            Е) алма ағаш

5. Қай тіркесте септік жалғауы жасырын тұрған жоқ?

А) Тіл ұстарту          В) өнер шашпақ         С) Сөзді ұғу         Д) ой байлығы           Е) алма ағаш

6. Тәуелдік мағына тудыратын жұрнақты тап.

А) –лар,-лер,-тар        В) –ның,-нің,-дың      С) –ым,-ім-м        Д) –нікі-дікі,       Е) –мын,-сыңдар,-мыз

7. Жіктік жалғауының көпше түрінің I жағын көрсет.

А) Онда кеше барғанбыз.            В) Орманға еніп бір-ақ тынықты.      С) Неткен жақсы едің!

Д) Таратып ап кетіңдер анау үйлеріңді.       Е) Сен Асанның кіші баласысың ба?

8. Ортақ тәуелдеу үлгісіндегі сөзді тап.

А) Өлеңім—менің бөбегім            В) Байлықтың атасы—еңбек       С) Баламызға доп алдық

Д) Ердің көркі—ел               Е) Аталарымның өнегесі

9 Оңаша тәуелдеуді көрсет

А) Дәптер біздікі      В) Сендердің жұмыстарың           С) Оның өзі

Д) Оларға тапсырылған                  Е) Мен жазыппын

10 Сөз тудырушы жұрнақты тап.

А) Айтқалы,жаза        В) балгер,тарсыл        С) көрсе,естір         Д) әкей,еркежан

Е) көрпеше,түйіршік

«Зат есім» тақырыбы бойынша

1. Дара зат есімді тап.

А) тұрғын            В) оқу         С) тасбақа             Д) қиял         Е) ата-ана

2. Күрделе зат есімді тап.

А) зейін                В) білгіш          С) әдеп-ғұрып             Д) самғау         Е) бос

3. Жалпы есімді тап.

А) «Абай жолы»           В) Құлагер       С) Балқаш          Д) «Жас Алаш»      Е) Тау

4. Негізгі зат есімді тап.

А) күнделік         В) көркем         С) ұлық              Д) қол          Е) ұғу

5. Сөйлемдегі зат есім қай сөз табынан жасалып тұр?

Мен кеше күрегімді жоғалтып алдым.

А) сын есім          В) зат есім              С) үстеу              Д) етістік           Е) ар-ұят

6. Деректі зат есімді тап.

А) тас       В) шабуыл         С) дәулет             Д) азап            Е) ар-ұят

7. Дерексіз зат есімді тап.

А) алтыбақан        В) жер           С) даңқ           Д) дария            Е) жусан

8. Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақтарын тап.

А) –лық,-лік           В) –жан,-еке           С) –ғы,-гі             Д) –ым, -ім          Е) –к,-ік

9. Жанама толықтауыш қызыметіндегі зат есімді тап.

А) Олар найманды шүйелемей қоймас.

В) Су ағын,жел соғуын тоқтатып,даланың қайғылы мұңын талай тыңдағаны рас.         С) Еліміздің егемендігі  мен тәуелсіздігінің бастауы—желтоқсан оқиғасы.             Д) Ол өзінің ағасына хат жазды.

Е) Ана тілі ғасырлар бойында жасала да,жасара да береді.

10 Жалқы есімі бар сөйлемді тап.

А) Көрісіп амандасқаннан көзімді ала алмадым.

В) Мен сені Алатаудың аясында қарсы аламын.

С) Адам ұлы адамша өмір сүрсін.

Д) Үстінде шетін кестелеген ақ көйлек,қызыл пүліш камзол.

Е) Біреудің кісісі өлсе, қаралы ол

«Сын есім»тақырыбы бойынша

1. Заттанған сын есімнен жасалған толықтауышты тап.

А) Ілім-дария көл, надандық-сусыз шөл.       В) Жаманға сөз айтсаң,ақыл таппас жауап айтады.

С) Ақымақ бұзуға бар,түзеуге жоқ.             Д) Ердің атын еңбек шығарады.

Е) Жаман өз үйінде өзі қонақ.

2. Анықтауыш қызыметін атқарып тұрған қатыстық сын есімді тап.

А) Сәтжанның қабағы қатулы.        В) Омар сабақты жақсы оқиды.

С) Қоңыр шашының арасынан бас құйқасы көрінеді.

Д) Бірі—сұлу,бірі—мықты, бірі—жүйрік.

Е) Адам—тастай берік,гүлдей нәзәк жаратылыс.

3. Күрделі сын есімнен жасалған анықтауышты тап.

А) Керегетастың азу-азу ирек-ирек тас биіктеріне күн сәулесі ілінді.

В) Күздің әдемі күні туып келеді.           С) Ақшыл бұлттан аспан ашылды.

Д) Зейнеп—көргенді,тәрбиелі қыз.

Е) Жан-жақтан көк шалғынның,жусанның иісі аңқиды.

4. Негізгі сын есімнен жасалған бастауышты тап.

А)Арман—адам қанаты.      В) Көрмес—түйені де көрмес.

С) Айла—алтау,ақыл—жетеу                    Д) Көне сөз—жаңа сөздің қазығы.       Е) Жақсы байқап сөйлер,жаман шайқап сөйлер.

5. Салыстырмалы шырай қатысқан сөйлемді анықта.

А) Әуе тұп-тұнық,жібектей жұмсақ

В) Көкшенің қыр арқасы көкшіл гауһар тас сияқтанып тұр

С) Күнге шағылысқан аппақ қар көзіңді аштырмайды.

Д) Жуас торы ат үріккен жоқ.

Е) Ақкөңіл,өте қарапайым адамдар екен.

6. «Көкпеңбек,аппақ» сөздері қай шырайда қолданылып тұр?

А) жай шырай         В) асырмалы шырай            С) күшейтпелі шырай

Д) шырайы жоқ             Е) салыстырмалы шырай

7. Сапалық сын есімнен жасалған баяндауышты тап.

А) Өнерлі бала сүйкімді.          В) Көп сөз—күміс              С) Ел жасымен көрікті

Д) Халық сөзі—қаһарлы.             Е) Отан—оттан да ыстық.

8. Туынды сын есімді тап.

А) жылтыр         В) биік             С) момын              Д) кенді            Е) жұмсақ

9. Дара сын есімді тіркесті тап.

А) хош иісті зат            В) аппақ қар              С) киім тазаланды

Д) көгілдір аспан            Е) теп-тегіс жол

10. Негізгі сын есімді тап.

А) түртіншек          В) батыл      С) шыдамды           Д) адам      Е) рухани

     «Сан есім»  тақырыбы бойынша

1. Күрделі сан есімді тап.

А) мыңдап        В) елулерде          С) жүз          Д) екеу           Е) екі бүтін оннан үш

2. Қай қатардағы сан есімдер арасына дефис қойылмайды?

А) он оннан         В) отыз қырықтарда            С) екеу үшеу

Д) төрт мың              Е) үш төрт

3. Сан есімнің сөйлемде атқаратын негізгі қызметі не?

А) бастауыш        В) баяндауыш      С) толықтауыш       Д) анықтауыш

Е) пысықтауыш

4. Шығыс септігінде тұрып,пысықтауыш болатын сан есім түрі қайсы?

А) есептік         В) реттік       С) жинақтық             Д) бөлшектік           Е) топтау

5. «-ншы» жұрнағы жалғанатын сан есімді тап.

А) екі        В) он сегіз        С) жиырма алты             Д) он                Е) мың

6. Реттік сан есім қай қатарда дұрыс жазылған?

А) X –сынып        В) 2004-жылы      С) 24-қараша   Д) 1-інші үй     Е) 3-алма алды

7. Баяндауыш қызметіндегі сан есімді тап.

А) Той өтті үшеуімізді күрсіндіріп.            В) Екі жастың қуанышы тойланды.

С) Сіз бірінші орынға адамзаттың қара күшін қойдыңыз.

Д) Екеуіне сүйсінумен өтермін.            Е) Ән айтатын өнерпаздар—осы үшеуміз

8. Қай сөйлемде сан есім емлеге сай жазылған?

А) 1845-жылы ұлы Абай дүниеге келген.

В) Жолдастарымның кеткеніне екі үш күн болды.

С) Сағат 6 ға 10 минут қалғанда Азамат пәтерінен шықты.

Д) 30-40-тай адам жиналған екен.            Е) Біз 2-еу едік.

9. Есептік сан есім қатысқан сөйлемді тап.

А) Күллі ақыл мен ғалымды тоздыратұғын төрт нәрсе бар.

В) Құрдасының аулына Ұлжан отыз шақты кісімен келген.

С) Арада жыл жарым өтті.         Д)  Бір үйден он бес-жиырмадан мал өреді

Е) Мен 11-сыныпта оқимын.

10. Сан есім қандай жағдайда пысықтауыш қызметін атқарады.

А) Барыс,жатыс,шығыс,табыс септіктері тұлғасында

В) Заттанып,ілік септік жалғауы тұлғасында

С) Заттанып,атау септік тұлғасында

Д) Жіктеліп не көмекші етістікпен тіркесіп       Е) Етістіктің алдында келіп.

«Есімдік» тақырыбы бойынша

1. Күрделі есімдіктер қатарын тап.

А) күллі,барша,тегіс         В) өзім,өзді-өзі, өздеріңіз        С) қашаннан? Қайсысы?

Д) әркім, қайсыбір,ешқашан              Е) мынау,осыңыз,соным

2. Пысықтауыш қызметіндегі есімдікті тап.

А) Олар жиналысқа түгел қатысты.          В) Мұны ертеңге қалдыруға болмайды.

С) Оның ағасы ешкімге тиіспейді.       Д) Бұлардың ойы іске аспады.

Е) Барлық есті кісілер ертеңін ойлауға тиіс.

3. Жалпылау есімдігі қатысқан сөйлемді тап.

А) Ешкімге тіл қатушы болма.         В) Саған тай сатып әперемін.

С) Өзің үлкен,қылығың—бала-шаға.

Д) Еріншектік—күллі дүниедегі өнердің дұшпаны.

Е) Әрбір жинақылықтың түбі—кеніш.

4. Тәуелденген тұлғадағы сілтеу есімдігін тап.

А) кіміңіз?  Несі?         В) бұнысы,мынауымыз                С) соның,анаған

Д) өздерің,өзіңіз             Е) барлығынан,бәрінің

5. Қай қатар есімдіктің бір мағыналық түріне жатпайды?

А) әркім,кейбіреу,әлденеше           В) олар,мен,біз       С) кім, қашан, неше

Д) біреу, ешбір,қайсыбір         Е) бәрі,түгел,барша

6. Емлеге сай жазылған есімдіктер қатарын тап.

А) Еш уақытта, еш қашан               В) әлде кім,әр адам

С) әркім,ешқайда           Д) кей ағаң, кей біреу            Е) бүгін,еш теңе

7. Есімдік сөйлемде қандай қызмет атқарып тұр?

Батырлар есімі ешқашан ұмытылмайды.

А) толықтауыш      В) баяндауыш         С) пысықтауыш

Д) бастауыш          Е) анықтауыш

8. Болымсыздық есімдігін көрсет.

А) бірнеше      В) саған        С) дәнеңе          Д) әлдекім            Е) түгел

9. Тұлғасы өзгеріліп септелген есімдікті тап.

А) осынау       В) оған     С)  әрне         Д) кейбіреулер         Е) ештеңе

10. Дұрыс септелген есімдікті тап.

А) менге        В) сенмен            С) сода           Д) бұдан         Е) сеннің

«Етістіктің түрлері» тақырыбы бойынша

1. Құранды етістікті тап.

А) уәде бер     В) айта бар         С) келе сал         Д) айтып сал           Е) барып қал

2. Туынды түбір етістікті тап.

А) қараған        В) байымайды         С) кеспейді        Д) қадалды      Е) батырыпты

3. Негізгі түбір етістікті тап.

А) ойлан           В) сана         С) шақыр         Д) тазала          Е) басқар

4. Қай етістік табыс септігіндегі сөз арқылы анықталады?

А) салт           В) сабақты         С) құранды            Д) көмекші         Е) құранды

5. Жеке тұрып сөйлем мүшесі бола алмайтын етістіктің түрін көрсет.

А) салт          В) сабақты            С) болымсыз      Д) көмекші        Е) құранды

6.Болымсыз етістікті тап.

А) Қалам бар (ма)         В) Бұл—шығар(ма)               С) Сабақтан  қал(ма)

Д) Қызық жарна(ма)           Е) Атым Ал(ма)

7. Етістіктің қай түрі іс-әрекеттәң жүзеге аспағанын білдіреді?

А) болымды         В) күрделі        С) болымсыз        Д) негізгі        Е) туынды

8. Болымды етістікті тап.

А) Бет қаратар емес           В) Жалған айтып суыспа

С) Енді топтың ішін көрмек емес        Д) Жүйрік алысқа шабады.

Е) Енді бұлай істемегейсің.

9.Күрделі етістіктің қатарын белгіле.

А) балтала,ойлан,ақылдас

В) жұлқылады,тарсылдады,ойбайлады

С) жүре бер,әуре-сарсаңға түсті,әперді

Д) көңілден,ағар,үшеуле

Е) жаздыртты,оқытты,сөйлесті.

10Сабақты етістікті тап.

А) Келгеніне қатты қуанып еді.

В) Дала тіршілігі басталғалы тұр.

С) Қаңтардың  қақаған қарлы бораны да келіп жетті.

Д) Ғарышкер болғысы келеді.

Е) Тәжірибесін үйретумен келеді.

«Есімше», «Көсемше» тақырыптары бойынша

1. Бұрынғы өткен шақ көсемшенің жұрнағын тап.

А) –қан         В) –атын        С) –ып        Д) –ды          Е) –а

2. Қай қосымша жіктелмейді?

А) –атын         В) –ғалы          С) –ған                  Д) –ар           Е) –с

3. Ауыспалы өткен шақ жасайтын есімшенің жұрнағы қайсы?

А) –атын           В) –ған                   С) –ар            Д) –мақ           Е) –с

4. Көсемшелі сөз тіркесін тап.

А) айтқалы келді           В) жазбақ екен                  С) айтып берді

Д) айта салды               Е) жаза тұр

5. Көсемше жұрнақтарының қатарын тап.

А) –ған,-ген,-қан,-кен            В) –а,-ып,-ғалы,-й              С) –атын,-етін,-р

Д) –е,-іп,-ар,-ер                     Е) –с,-атын,-гелі,-п

6. Көсемше тұлғалы етістіктің жіктеліп тұрған түрін тап.

А) келгелі,үйренгелі          В) айттым,қалдым           С) бітіпті,тозады

Д) табатын,үндемес                   Е) барған емеспін,келер еді

7. Есімшенің тәуелденген түрін көрсет.

А) аяқта,ұқ            В) бұзар,шабар                С) егер,ендеше

Д) көргенің,айтарым               Е) жазым,басылым

8. Есімшенің қысқарған түрін тап.

А) Көрмес—түйені де көрмес.           В) Мен отырман билерше бос мақалдап.

С) Мен келем тау ішінде түнделетіп                Д) Алаған қолым береген.

Е) Қазіргі уақытта көреген кісілер аз.

9. Бастауыш қызметін атқарып тұрған есімшені тап.

А) Көп күн өтіп кетті ғой сен кеткелі                В) Туған жердей жер болмас.

С) Ел аралаған сыншы болар.              Д) Ат айналып қазығын табар.

Е) Айыратын жаман бар,қосатын жаран бар.

10. Пысықтауыш қызметіндегі көсемшені тап.

А) Абай өзін де,айнала жұртты да тегіс ұмытыпты.

В) Адам сөйлей-сөйлей шешен болады.

С) Тарантас зырлап келеді.

Д) Жанар орнынан тұрып қонақтарды қарсы алды.

Е) Жел басылып қалған екен.

«Етістіктің шақтары»тақырыбы бойынша.

1. Қай сөйлем сөйлеп тұрған уақытқа дейін әрдайым болып тұрған іс-әрекетті білдіріп тұр?

А) Біз жазда өзенге шомылуға баратынбыз.

В) Мен сабаққа дайындалдым.          С) Олар ертең балық аулауға бармақшы.

Д) Ол үйде жалғыз отыр                 Е) Ол ертең келеді.

2. Баяндауышы мақсатты келер шақ тұлғасындағы етістіктен жасалған сөйлемді көрсет.

А) Ертең ол да Қарқаралыға жүрмек.

В) Түн ортасында аттарды жемдеп алармыз.      С) Кешке алтыбақан құрамыз.

Д) Олардың ақылдылығына ,білімділігіне піріндей сенеді.

Е) Көрмес—түйені де көрмес.

3. Сөйлеп тұрған кезде болып жатқан іс-әрекетті тап.

А) Марат маған айтып тұрды.       В) Олар сенің кітабыңды кеше сыныпта алып жүрген.            С) Ол екі бұрын қалаға бара жатқан.

Д) Салтанат сабақ түсіндіріп тұр.         Е) Мақсатым—тіл ұстартып,өнер шашпақ.

4. Баяндауышы ауыспалы келер шақ тұлғасындағы етістіктен жасалған сөйлемді тап.

А) Ертең ол да Қарқаралыға жүрмек.

В) Түн ортасында аттарды жемдеп алармыз.      С) Кешке алтыбақан құрамыз.

Д) Олардың ақылдылығына ,білімділігіне піріндей сенеді

Е)  Атасы бәрін түсінетін.

5. Күрделі нақ осы шақты тап.

А) айтып тұрды             В) алып жүрген             С) бара жатыр еді

Д) оқымай жүр               Е) Сурет салып отырмақшы

6. Етістіктің болжалды келер шақ түрін тап.

А) сөйледі          В) сөйлеген           С) сөйлер        Д) сөйлейді         Е) сөйлеп отыр

7. Етістіктің жедел өткен шақ түрін көрсет.

А) жеткізер       В) жеткізген         С) жеткізетін        Д) жеткізеді      Е) жеткізді

8. Ауыспалы өткен шақ тұлғасындағы сөзді тап.

А) Қадірледі       В) қадірлейтін       С) қадірлеген емес

Д) қадірлейді              Е) қадірлепті.

9. Қалып етістігін тап.

А) жүр      В) е              С) ет          Д) де               Е) кел

10. Бұрынғы өткен шақта тұрған сөзді тап.

А) танысқан екен           В) танысты            С) танып тұрмын

Д) таниды                    Е) танитынмын

«Етістіктің райлары» тақырыбы бойынша

1. Шартты райлы етістікті тап.

А) Бір көрсем,арманым болмас еді.        В) Содан кейін мені бір сына.

С) Өзің білесің,біз момақан шаруамыз.

Д) Теңді шештірме,үйге де әбігер болма.

Е) Тамақ жегім келмей тұрғаны.

2. Қай сөйлемде бұйрық рай қолданып тұр?

А) Оның қазақ тілін үйренгісі келеді.     В) Осы сұрақтың жауабын түсіндіріңіздер

С) Менің дәптерімді табыңдар.           Д) Олар үйге ертерек жетсін.

Е) Күн жылы болса,тауға шығамыз.

3.Шартты райлы етістікті тап.

А) Бір түрлі ұйықтағым келіп тұрғаны.        В) Үйге тезірек келсейші

С) Осы сұраққа жауап берсеңіз екен.       Д) Қазір демалыс болса ғой!

Е) Жазсам,бітіріп тастаймын.

4. Қалау райды тап.

А) Тез жазып бітір          В) Бүгін бізге келерсің        С) Үйге ертерек барса игі  еді.

Д) Жазса,тез бітіреді.          Е) Оған айт,үйге тез жетсін.

5. Бұйрық райдың 3-жағын тап.

А) табыңдар          В) түсініңіздер              С) үйренгісі келеді

Д) жетсін                   Е) ұнатты.

6. Үш шақтың бірінде қолданылып, сөйлеушінің шындыққа қатысты баяндауы райдың қай түріне тән?

А( шартты рай          В) ашық рай          С) ешбірі       Д) қалау рай     Е( бұйрық рай

7. Қалау райлы етістікті тап.

А) толқыса        В) алса игі еді            С) оқысаңыз       Д) айтсаңшы       Е) көрген

8. Қалау райдың қосымша жасалу жолын тап.

А) –ғай,-қай         В) –мақ,-бақ            С) –са,-се          Д) –сын,сін       Е) –ған,қан

9. Шартты райды тап.

А) Қазір әкем келсе ғой!                В) Бүгін үйге келсеңізші.

С) Тезірек жазып болсай.               Д) Келгісі келсе,келсін.

Е) Қап,сонда айтсамшы.

10. Қалау,ниет сияқты ойды білдіретін бұйрық райды тап.

А) Тезірек болсайшы!            В) Кел,балалар,оқылық!

С) Айтып болдыңыз ба?                 Д) Түсте асханаға барайын.

Е) Маған көмектесіңізші.

«Етіс», «Тұйық етістік тақырыптары бойынша»

1. Қай етістің жұрнағы салт етістікті сабақтыға айналдырады?

А) өзгелік           В) өздік       С) ырықсыз       Д) ортақ         Е) ешбірі

2. Бірыңғай етіс жұрнақтарын тап.

А) –ар,-ып,-ыр         В) –т,-с,-л           С) –а,-е,-й       Д) –ғыз,-ған,-ғалы

Е) –р,-с,-п

3. Қай етісте іс-қимыл өздігінен орындалғандай болады?

А) ортақ       В) өздік        С) өзгелік          Д) ырықсыз          Е) ешбірі

4. Өзгелік етістің жұрнағын тап.

А) –ын,-ін,-н          В) –ыл,-іл,-л         С) –ыс,-іс,-с

Д) –дыр,-гіз,-т             Е) –ған,-ар,-с

5.Емлеге сай жазылған тұйық етістікті тап.

А) тасыу           В) кепу          С) жуу           Д) жайу               Е) суыу

6. Дұрыс жазылған етістікті тап.

А) жуыу         В) байыу         С) кею              Д) сыйу           Е) төку

7. Ырықсыз етіс қатысқан сөйлемді тап.

А) Алғысын жаудырды.            В) Қасиетті туған жерді көркейт.

С) Дұрыс қанаттанған түзу ұшар             Д) Жиналыс өткізілді.

Е) Тайынбаған тауды жығады.

8. Қимылдың атын білдіретін,шақпен,жақпен байланысты болмайтын етістіктің тұлғасын көрсет.

А) Тұйық етістік          В) Сабақты етістік            С) құранды етістік

Д) Көмекші етістік              Е) Болымды етістік

9. Етіс нені білдіреді?

А) Сөйлеп тұрған сәтке қатысты қимылдың өту кезеңін білдіреді.

В) Іс-әрекеттің орындаушыға,қимыл иесіне қатысын айқындайды.

С) Сөйлеушінің сөзі арқылы қимылдың шындыққа қатысын білдіреді.

Д) Шақпен,жақпен байланысты болмай,қимыл іс-әрекеттің атын білдіреді.

Е) Әрі есім,әрі етістік мәнінде жұмсалатын етістіктің ерекше түрі.

10. Бастауыш қызметіндегі тұйық етістікті тап.

А) Үлкенге—құрмет,кішіге—ізет.          В) Арақты сатпау керек.

С) Темекі шегу денсаулыққа зиян            Д) Нанды жерге тастауға болмайды.

Е) Сауысқанның тамағы шоқуменен табылған.

«Үстеу» тақырыбы бойынша.

1. Күрделі үстеуді тап.

А) бүгін келдім          В) кеше бардым                  С) әрең көтердім

Д) балаша сайрады               Е) шикілей әкелді.

2. Мезгіл үстеуін көрсет.

А) өте үлкен екен                 В) ілгері жүрді.              С) әрең ұйықтады.

Д) Қыруар жұмыс істедік                Е) Бүрсігүні аттанды.

3. Мекен үстеуін тап.

А) Алға қадам басты.            В) Әрең-әрең бара жатты.

С) Қасақана істеген.             Д) Амалсыздан үйіне жүрді.

Е) Қолма-қол тапсырды.

4. Мақсат үстеуін тап.

А) әлгінде,емін-еркін         В) орасан,әжептеуір             С) жорта,әдейі

Д) тысқары,мұнда                 Е) Амалсыздан,бекерге

5. «тым,ең,кілең» үстеулері үстеудің қай түріне жатады?

А) мекен  үстеуі         В) мезгіл үстеуі            С) күшейткіш үстеуі

Д) мақсат үстеуі                       Е) себеп-салдар үстеуі

6. Септік жалғауларының түбірге сіңісіп,көнеленуі арқылы жасалған туынды үстеулерді тап.

А) сұңқардайын,осылай           В) биыл,соншалық             С) әрең-әрең,қыстай

Д) жаздыгүні,күн ұзаққа             Е) қапыда,текке

7. Пысықтауыш қызметін атқарып тұрған сын-қимыл үстеуін тап.

А) Поездан әдейі түсіп қалдым.              В) Күндіз де,түнде  ол  Барластың қасынан шықпайды.              С) Соншама қандай қуаныш?!

Д) Жоғарыдан бетіме бірдеме тарс ете түсті.

Е) Ыза кернеп зорға тұрмын.

8. «қалай қарай?» сұрағы қай үстеуге тән.

А) мақсат           В) мезгіл          С) мекен           Д) сын-қимыл         Е) мөлшер

9. Туынды үстеудің жұрнағын тап.

А) –дай          В) –даған               С) –ың           Д) –ғыр           Е) –дық

10. Мөлшер үстеудің сұрағын тап.

А) қашаннан?            В) қаншама?                С) қайдан?

Д) кімше?                Е) қандай?

«Еліктеу сөз», «Одағай» тақырыптары бойынша

1. Одағайға тән ерекшелікті тап.

А) Басқа сөздермен байланысқа түспейді.

В) Сөз бен сөзді байланыстырады.

С) Қимыл,іс-әректтің белгісін білдіреді.

Д) Заттардың қозғалысын,күйін көру арқылы бейнелейді.

Е) Өзінен бұрын тұрған сөзді айқындайды, дәлелдейді.

2. Күрделі еліктеу сөз қатысқан сөйлемді тап.

А) –Сауға,—деді саңқ етіп.

В) Қараторғай көк аспанды матадай дар еткізіп, қақ айырғандай құлдилады.

С) Тар бөлменің іші бұрқ етіп,шаң-тозаңға толып кетті.

Д) Шаңқ еткен мылтық түтіннің ішінде Ұрқия да,қабан да көрінбей кетті.

Е) Сайдағы ауыл жақтан көп иттің арс-ұрс,шәу-шәу етіп үргені естіледі.

3. Баяндауыш қызметін атқарып тұрған еліктеуішті тап.

А) Үрінді қарды борт—борт басысып қос аттылы Бүркітті бауырын өрлеген.

В) Сейіт күтпеген сөзге селк етті.

С) Су түбінде малта тастар жалтырап,су сылдыр-сылдыр етеді.

Д) Алаң да алаң,алаң жұрт,ақала ордам қонған жұрт.

Е) Аулада асық ойнаған балалардан басқа селт еткен жан жоқ.

4. Шақыру одағайын тап.

А) ойпырмай          В) түу          С) шөре-шөре       Д) беу         Е) тәйт

5. Көңіл-күй одағайын тап.

А) тек           В) мәссаған           С) құрау-құрау       Д) айт          Е) қош-қош

6. Еліктеу сөздің қандай қызмет атқарып тұрғанын анықта.

Қашан үйге жеткенше,артына жалтақ-жалтақ қарайды.

А) баяндауыш        В) толықтауыш           С) анықтауыш

Д) бастауыш             Е) пысықтауыш

7. Бейнелеуіш сөзді тап.

А) тарс        В) сыңғыр       С) жалт-жұлт      Д)  арс-арс                  Е) шаңқ

8. Өкіну мәнін білдіретін одағай қайсысы?

А) уау          В) әйда         С) моһ-моһ              Д) әттең            Е) қане

9. Туынды еліктеу сөз жасайтын жұрнақты тап.

А) –ын,-ін,-н,-ыл,-іл                 В) –аң,-ең,-ың,-ің,-ң

С) –ыс,-іс,-с,-ым,-м             Д) –ғы,-гі,-қы,-кі,-к          Е) –ыра,-іре,-ғыр,-гір

10. Жекіру одағайын тап.

А) көс       В) шіркін-ай            С) уһ           Д) пәлі             Е) Жә

«Шылау» тақырыбы бойынша

1. Қай сөзде «-ды» нақтылау мәнді демеулік шылау болып тұр?

А) Қараған(ды)  жер               В) Ол көргенін айтқан(ды)

С) Бала қаз(ды) қуды.              Д) Әуелі қатты қысыл(ды)

Е) Бар(ды) бағалай біл.

2. «Оның кітабы соғыс туралы ма екен?» -сөйлемінде қандай шылаулар қатысқан?

А) жалғаулық-демеулік                   В) септеулік-демеулік

Д) жалғаулық-септеулік            Д) демеулік-септеулік         Е) септеулік-жалғаулық

3. Нақтылау мәнді демеулікті тап.

А) ма,ме,ба,бе            В) –ақ,-ау,-ай,да               С) –ды,-ді,ғой,қой

Д) түгіл,тұрсын,тұрмақ                 Е) ғана,-мыс,-міс

4. Бірыңғай септеулік шылаулар қатарын көрсет.

А) әрі,бері,гөрі              В) не,я,да                  С) –ды,-мыс,-ау

Д) мен,бен,пен                    Е) қой,ғана,ше

5. Шылауға тән емес ерекшелікті тап.

А) Толық лексикалық мағынасы болмайды.       В) Түрленбейді.

С) Адамның әр түрлі көңіл-күйін білдіреді.         Д) Сөйлем мүшесі бола алмайды

Е) Сөзді байланыстырады,не сөзге қосымша мән үстейді.

6. Күшейткіш демеулікті тап.

А) Оның сөзінен өкініш те,ыза да сезіледі.

В) Біз де естіп,қуанып жатырмыз.            С) Жайдақ суды ит те,құс та жалайды.

Д) Айып менде екені рас.                Е) Екі-үш күнде әзер жеттік.

7. Шектеу демеулігін тап.

А) Бұрын бір шал болыпты-мыс.          В) Ол үйіне ерте келген-ді.

С) Қоңырау соғылып қалса ше?            Д) Ол түгіл мені таныған жоқ.

Е) Мен-ақ сабаққа бармадым.

8. Ыңғайластық жалғаулықты тап.

А) Бұдан әрі оның тыңдауға  шамасы келмеді.

В) Ол тәрбиелі әрі жігерлі.                С) Ол Маратқа да алма берді.

Д) Тек кейде бұршақ жауады.               Е) Сол сияқты балалар өте көп.

9. Себеп-салдар шылауды тап.

А) Бүгін ерте келдік,бірақ жарыстан қалып қойдық.

В) Ол кеше көп ойнаған,сондықтан бүгін демалды.

С) Олар біресе ойнайды,біресе отырады.

Д) Біз кешке сабақ оқимыз және тамақ жейміз.

Е) Олар не бүгін келеді,не ертең келеді.

10. Қай сөйлемде үш түрлі шылау қатысқан?

А) Марат та,Сәкен де сабақта жоқ.         В) Ертеңге дейін барып қалармын.

С) Олар туралы бұдан кейін де еститін шығармыз.

Д) Қызым, сабаққа дейін тамағыңды ішпедің бе?

Е) Қыста қар жаумаса ше?

«Сөздердің байланысу тәсілдері мен түрлері» тақырыптары бойынша.

1. Сөздердің септеулік шылау арқылы байланысын тап.

А) Ел арасына сыйлы              В) Ұлттық ойын ойнайды

С) Ақылды сөз айтылды.        Д) Жыл сайын толықты      Е) Өмірдің мәнін түсінді.

2. Сөздердің орын тәртібі арқылы байланысын тап.

А) Желмаяға міну               В) Өмір үшін күресті                С) Өмірдің мәнін түсінді

Д) Ашық аспан                    Е) Ғылымды игеру

3. Матасуды тап.

А) Төребек үйі           В) Ашынған әйел          С) Күн сайын күтті

Д) Жайын айтты                    Е) Өзі келді

4. Меңгеру арқылы байланысып тұрған тіркесті тап.

А) Шарықтап тұр.          В) Балаға қара           С) Оқушының жабдығы

Д) Тоқымы белбеу                  Е) Қызық кітап.

5. Қабысуды тап.

А) үйінің қасына жетті.                В) Халықпен бірге жасайды

С) қара торы бала            Д) дүниенің өзгерісі              Е) қиыннан қиыстыру

6. Жанасуды тап.

А) жұп-жұқа бөліну               В)ғалымдардың пікірі              С) бірте-бірте ашылды.

Д) алма алдырыпты                Е) ешкімге соқтықпау

7. Байланысу түрлеріне қатысты талдаудың қайсысы дұрыс емес?

А) Тоғыз адам—қабысу            В) Оқуға лайық—меңгеру     С) кең бөлме—жанасу

Д) Біздің Жамбыл—матасу             Е) Хат жазу—меңгеру

8.Бастауыш пен баяндауыштың байланысу түрі қалай  аталады?

А) қиысу          В) меңгеру                С) матасу               Д) қабысу             Е) жанасу

9. Сөздердің жалғау арқылы байланысын тап.

А) Ерекше мінез               В) Ол сұрасын              С) Әзер жетті

Д) Әлді адам                   Е) Отан үшін аянба.

10. Интонация арқылы байланысты тап.

А) Өнер қуу            В) Ақ қайың                 С) Өмірді сүю            Д) Сенімді ақта          Е) Бұл—жігіт

     «Сөз тіркесі» тақырыбы бойынша

1. Қай қатарда тұрақты тіркес бағыныңқы сыңарда тұр?

А) Айтқаның есімнен шығып кетті.       В) Дұшпанның салы суға кетті.

С) Науқастың беті бері қарады.          Д) Көзіне көк шыбын үймелейтінін айтып салды.           Е) Бізге тісін қайрап жүр.

2. Сөз тіркесінің белгісі қайсы?

А) Зат,құбылыстың атауы болу керек.

В) Толық мағыналы ең кемі 2 сөз болуы керек.

С) Зат есімнің қосарлы сыны ретінде  жұмсалады.

Д) Сөз мағынасын басқа сөзбен  дәлеледеп түсіндіреді.

Е) Синтаксистік қызметі  бірдей сөздерден құралады.

3. Бірыңғай есімді сөз тіркесін тап.

А) Үлкен үй, үйді көру            В) Жолдасын шақыру,менің үйім

С) Сабаққа дайындалу,жаттап алу          Д) Сыйлық алу,үздік оқушы

Е) Мөлдір су,оқуға ынталы

4. Анықтауыштық қатынастағы сөз тіркесін тап.

А) Бұлардың жағдайлары              В) Балуанмен күресті

С) Ғалымды көрсеңіз                 Д) Ғалымнан басқа         Е) Асығып сөйледі.

5. Басыңқы сыңары етістіктен болған сөз тіркесін тап.

А) Суыққа шыдамады                    В) Белгілі кісі          С) жақсы оқиды

Д) түрлі бұйымдар                   Е) қиын есеп

6. Етістікті тіркесті тап.

А) Өнерлінің ырысы                 В) Іске шебер               С) Асқарда бесеу

Д) Елді қорғау                  Е) Ізгі сөз

7. Төменде берілген сөздер қалай аталады.

Айтарым—осы

А) Есімді сөз тіркесі            В) етістікті сөз тіркесі

С) тұрақты тіркес           Д) еркін тіркес              Е) сөйлем

8. Сөз тіркесін тап.

А) өгіз аяң          В) бара жатыр            С) жүз он бес          Д) бірінші үй

Е) қара торы

9. Қай тіркестің бағыныңқы сыңары «қалай?» сұрағына жауап береді?

А) бұл жерде         В) жасыл қала          С) бес бала

Д) тез кел              Е) айтып болды.

10. «Кітабыңызды оқығым келеді» тіркесіндегі басыңқыны қай қатарға жатқызымыз?

А) ырықсыз етіс               В) Есімше            С) Тұйық етістік

Д) Қалау райлы етістік                    Е) Көсемше

« Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері» тақырыбы бойынша

1. Хабарлы сөйлемді тап.

А) Ал сосын          В) Ойсыздарға қосылма          С) Неге бұғасың

Д) Қайдағы жау             Е) Жел де жоқ

2. Сұрау есімдігі арқылы жаслған сұраулы сөйлемді тап.

А) Қар жауса   ше?      В) Балам,аманбысың?          С) Бұл сен бе?

Д) Жағдай қалай?                 Е) Мынау сен шығарсың?

3. Бұйрықты сөйлемді тап.

А) Егіс көлемін ұлғайт.           В) Тіл қандай           С) Сен енді бала емессің

Д) Ал Жамал ше                 Е) Бұл—тарихи жер

4. Адамның түрлі көңіл-күйін білдіретін сөйлем қалай аталады?

А) лепті           В) сұраулы            С) хабарлы             Д) бұйрықты       Е) атаулы

5. Сұраулы сөйлемді тап.

А) Қарағым,тоқтай тұршы                  В) Пай-пай,шабысының қаттысын-ай

С) Сен жазып келген шығарсың.        Д) Дала айдай жарық

Е) Мектептің кең залы.

6. Одағай сөйлем қатысқан лепті сөйлемді тап.

А) Ойпырым-ай,балаңның мінезі қандай жаман еді.

В) Көрсетпе көз жасыңды.            С) Жүр,жарысайық

Д) Балам,жөніңді айтшы          Е) Амал нешік,пешенеме жазғаны осы болды.

7. Сұраулық шылау арқылы жасалған сұраулы сөйлемді тап.

А) Ол кісі қайда тұрады.              В) Неге үндемейсіз,әже,барамыз ба?

С) Ол жерге неге отырасың.               Д) Ойбай,сен былай тұр        Е) Мен күні бойы жұмыста болдым ғой.

8. Бұйрықты сөйлемді тап.

А) Сен менен аулақ жүр           В) Біреу көп үшін,көп біреу үшін.

С) Жеріміз біздің неткен бай.           Д) Сүйіндік жігіттері он шақты күнде Омбыға келіп қалды.           Е) Қазір қай жерде тұрасыз.

9. Тыныс белгісі дұрыс қойылған сөйлемді тап.

А) Жарайсың,қалқам?!           В) Енді мені ұрайын деп пе едің?!

С) –Ешкімге сенуші болма,—деп айқайлады.

Д) –Рас па! –деп бажырая қарады.         Е) Тәйт. Тыныш отыр

10. Дауыс ырғағы арқылы жасалған лепті сөйлемді тап.

А) –Жасасын,Қазақстан!             В) –Жолдастар,тынышталыңыздар!

С) –Мынау дегенің әдемі ғой!              Д) –Шіркін,орманның таза ауасын-ай!

Е) –Бәрекелді! Бәрекелді! Жарадың,қалқам!

« Жай сөйлемнің түрлері» тақырыбы бойынша

1. Қайсысыжақсыз сөйлемнің жасалу жолына жатпайды?

А) –ғы,-гі,-қы,-кі тұлғалы қалау райлы етістік

В) Құрамында бастауыш тұлғалы сөзі бар идиомалар

С) Атау немесе барыс септігіндегі тұйық етістіктен соң    «керек», «мүмкін» сөздерінің тіркесуі         Д) Баяндауышы зат есімнен басталады.

Е) Барыс септігіндегі тұйық етістіктен соң «бол», «жара», «тура», «кел»  көмекші  етістіктерінің тіркесіп келуі.

2Жақсыз сөйлемді тап.

А) Бүгін емтиханға дайындалу керек.

В) Жартастың басынан қарауытқан бір нәрселер көрінеді.

С) Ойнап сөйлесең де,ойлап сөйле.       Д) Ауыл маңы тып-тыныш

Е) Оқу—білім бұлағы

3. Жақты сөйлемді тап.

А) Сенің балмұздақ жегің келе ме?            В) Оның айтқандарын түсініп болмайды

С) Бұл оқиғаны енді айтпасқа болмайды    Д) Оның үрейден төбе шашы тік тұрды.

Е) Ертең сабаққа келесің бе?

4. Жалаң сөйлем дегеніміз не?

А) Бастауыш пен баяндауыштан ғана құралған сөйлем.

В) Тұрлаулы мүшелерімен қатар,тұрлаусыз мүшелері де бар сөйлем

С) Мазмұны толық берілген сөйлем.         Д) Бастауышы жоқ сөйлем

Е) Бастауышы әрдайым жасырын тұратын сөйлем

5. Жайылма сөйлемді тап.

А) Мен барамын.         В) Айдала             С) Ол—сері жігіт

Д) Үй жап-жарық                 Е) Сендер қараңдар

6. Қай сөйлем түрі екеуара сөйлескенде жиі қолданылады?

А) Толымсыз сөйлем           В) жақсыз сөйлем            С) жалаң сөйлем

Д) атаулы сөйлем               Е) жайылма сөйлем

7. «Кең зал.Құжынаған халық.» -қандай сөйлем?

А) Жақты сөйлем           В) жақсыз сөйлем           С) жайылма сөйлем

Д) атаулы сөйлем              Е) Толымды сөйлем

8. Бастауышы жасырын тұрған сөйлем қалай аталады?

А) жалаң         В) жайылма           С) жақты          Д) жақсыз          Е) толымды

9. Тұрлаусыз мүшелердің болу-болмауына қарай жай сөйлемдер қалай бөлінеді?

А) жақты,жақсыз         В) атаулы                С) толымды,толымсыз

Д) жалаң,жайылма              Е) жай,құрмалас

10.Жалаң сөйлемге жетпей тұрған сөзді көп нүктенің орнына қойыңыз.  «……..оқып шықсын».

А) тез         В) ол             С) оған            Д) сенімен           Е) қайратпен

«Сөйлем мүшелері-1»  тақырыбы бойынша

• Сілтеу есімдігінен жасалған баяндауышты тап.
• А) Біз үшеуміз мәселені дұрыс шештік деп ойлаймыз
• В) Ақ бесті қара қасқадан сытылып шықты.
• С) Мен өзім де сізден осыны сұрағалы отыр едім.
• Д) Ауылдың маңы—терең сай Е) Сұрап отырғаны—осы
• Бірыңғай толықтауыш қатысқан сөйлемді тап.
• А) Оның бос сөзді сүймейтін,жақтырмайтын мінезі бар.
• В) Шәкенді,Баймағамбетті,Ерболды бұл сөз күлдірді
• С) Жиренше Абаймен көп сөйлесті,ұзақ ақылдасты.
• Д) Көп сөз—көмір, аз сөз—алтын. Е) Еріншектің ертеңі бітпес.

3. Күрделі сан есімнен жасалған баяндауышты тап.

А) Осы араға жиналғанымыз жетеу        В)Жиналысқа келгендері—он-ақ адам

С) Жеті жердегі жеті—қырық тоғыз           Д) Оның жасы жирмада

Е) Оның қасиетті саны –бес

4. Себеп пысықтауышты тап.

А) Батпаған ай батыстан қарап тұрды.

В) Кешеден бері сақтаған нанды жеп отырмын.        С) Бала кітап алғалы келіпті

Д) Сен мұнда ойнауға келген жоқсың,білім алуға келдің.

Е) Ол табанда ақшасын өндіріп алды.

5. Қашанғы?қайдағы?-қай сөйлем мүшесінің сұрақтары?

А) пысықтауыш          В) анықтауыш            С) бастауыш

Д) толықтауыш                Е) баяндауыш

6. Сөйлем құрауға негіз болатын сөйлем мүшесін тап.

А) баяндауыш         В) анықтауыш                 С) пысықтауыш

Д) толықтауыш           Е) айқындауыш

7. Бірыңғай анықтауышты тап.

А) Далада қызыл-сары гүлдер жайқалып тұр.

В) Шаршаған кішкентай боталар артта қалып қойды.

С) Біз таудың ең биік шыңына шықтық.

Д) Оның әкесі—кең жауырынды,ұзын бойлы кісі.

Е) Мария Бәкенді де,оның ағасын да үйіне алып жүрді

8. Мезгіл пысықтауышты тап.

А) Ер жолдасы—тәуекел.  В) Олар Абаймен біресе жарысады,біресе қалжыңдасады

С) Олар екі күннен кейін келіп қалар.

Д) Жұрт Дәметкеннің қылығына әрі сүйсінді,әрі аяды.

Е) Ауыл жастары бұндай нәрселерге қызықпайды.

9. Асты сызылған сөздердің қайсысы өзгелерінен басқа қызметте жұмсалып тұр?

А) Жақсы  сөз-жарым ырыс          В) Ол қазақша жақсы  сөйлейді.

С) Оның жақсы іске жаны жолдас

Д) Ол көршілерімен жақсы қарым-қатынас орнатқан.

Е)  Ол жақсыкиімдерді таңдап алды.

10. Қай сөйлемде іс-қимылдың мезгілін білдіретін сөз бар.?

А) Марат бұл жерге екі рет келді.          В) Ат баспаймын деген жерін екі басады

С) Олар бұл жерге екіде келді.          Д) Олар сыныпқа екі-екіден кірді.

Е) Ол алманың екеуін алды.

«Сөйлем мүшелері-2» тақырыбы бойынша

1. Сөйлем мүшесіне талданатын сөзді тап.

А) сондықтан         В) меніңше          С) әрине             Д) керісінше                 Е) балам

2. Бірыңғай мүшелерді байланыстыратын ыңғайластық жалғаулық шылаулар қайсы?

А) та,не,немесе           В) және, мен,әрі           С) бен,я,яки           Д) мен,бірақ,алайда

Е) ма,ме,ше

3. Бірыңғай мүшелерді байланыстыру үшін қандай жалғаулық шылау қолдану керек?

Ол….биік,….аласа,….қатал,…..жұмсақ мінезді еді.

А) бірақ              В) және           С) немесе            Д) да                Е) бірде

4. Тыныс белгісі дұрыс қойылған сөйлемді тап.

А) Бұл не деген үлкен қала.                 В) Ауа райы қандай тамаша?

С) Тыңда,дала,Жамбылды.         Д) Бұл өңірде,әсіресе Алатау маңында тарихи

ескерткіш көп.

Е) Бәрекелді,балам,осы бетіңнен тайынба!

5.Берілген сөйлемдерден оңашаланған айқындауышты тап.

А) Ауыр жол ерді сынайды.               В) Менің жеңгем—Қалиса

С) Адам баласына адам баласының бәрі—дос .

Д) Бала кезімізде Абайдың көп өлеңін жатқа білетінбіз.

Е) Жазда,демалыс кезінде,балық аулауға барамыз.

6. Қай сөйлемде барлық сөздер сөйлем мүшесіне талданады?

А) Меніңше,осы істегеніміз дұрыс емес.          В) Жасеке,жоғары шығыңыз!

С) Бәрекелді,қарағым,өркенің өссін!            Д) Дала суық,қараңғы.

Е) Е,бәсе,сенің бүйтпейтініңді біліп едім.

7. Айқындауыш мүше қатысып тұрған сөйлемді тап.

А) Біз,жастар,еңбекте,оқуда алда болуымыз керек.

В) Содан бері  бір қыс,екі жаз өтті.          С) Айқыз ірілеу бір тасқа келіп,отыра кетті.

Д) Мүйізінен ұстады да,сол қалпы қатты да қалды.

Е) Ұжым тамаша табыстарға жетіп келді.

8. Қыстырма сөз қолданылған жай сөйлемдерді тап.

А) Ойбай,Жақа,ол Жоламанның дүмпуі ғой.

В) Шынында да, халіміз онша мәз емес.         С) Жігіттер,ойын арзан,күлкі қымбат.

Д) Толғауы тоқсан қызыл тіл,сайраймын десең,өзің біл.

Е) Қарағым,дұғагөйім,қамқор анам!

9. Жалпылауыш сөздердің анықтамасы қайсы?

А) Бірыңғай мүшелерден бөлініп айтылады,жеке сөйлем мүшесі болады.

В) Бірыңғай мүшелердің мағынасын нақтылап тұрады.

С) Сөйлем мүшесіне талданбайтын сөйлем.

Д) Бірыңғай мүшелерден тыс жүретін сөздер

Е) Бірыңғай мүшелермен қызметтес болып,оған жинақтау мағынасын қосатын сөздер.

10. Кею мағынасында қолданылған одағайды тап.

А) Па,жігіт-ақ екен!             В) Әй,көзіңе қара!         С) А,мен кешіккен екенмін ғой.

Д) Япырай,-деп ойлады ақырында.         Е) Құр-құр…-десті қора ішінен екі дауыс.

«Төл сөз.Автор сөзі.Төлеу сөз» тақырыптары бойынша.

1. Төл сөзді сөйлемді тап.

А) Сен дегенде сөз барма?         В) Әй дер әже,қой дер қожа жоқ.

С) Балалардың соңғы ермегі—«Ақсүйек», «Соқыртеке».

Д) «Осы күні сол ара жайнаған қызыл гүл»,-дейді.

Е) Саутты болу дегеніміз-дұрыс жазып,дұрыс сөйлеу.

2. Төл сөзді сөйлемді тап.

А) Туған жер—алтын бесік.

В) –Білмеске сөзің қор боп кетер,-деген М.Дулатұлы.

С) Бала жігіт бұйрықты  екі етпейді  Д) Бұл-ойланатын нерсе.  Е) Әркім-әуелі өз аулының баласы.

3. Төлеу сөзді тап.

А) Бүгін жылқышыларға да бірдеме болған сияқты.   В) Жұман отыратын жерге бір әулие келіпті.

С) Үйге кіре бере қара саба жарылып кетті.                Д) «Білмегенді біле бер»,-дейді Шәкәрім.

Е) Әжем үйге кіріп,малдың өрістен қайтқанын айтты.

4.Айжан: «Менің үйім алыс еді,ертерек қайтайын»,-деді.Қай жауап толымды және дұрыс?

А) Айжан өзінің үйінің алыс екенін айтты.

В) Айжан өзінің үйінің алыс екенін және ертерек қайту керекекенін айтты.

С) Айжан ертерек қайту керектігін айтты.       Д) Үйіне қайту керектігін Айжан айтты.

Е) Айжан айтты үйге қайтамын деп.

5.Тыныс белгілері дұрыс қойылған төл сөзді тап.

А) Ол: «Арман қалыңыз қалай»?-деді.      В) Ол, «Арман, қалыңыз қалай?-деді.

С) Ол: «Арман, қалыңыз қалай?»-деді.       Д) Ол: «Арман қалыңыз қалай?»-деді.

Е) Ол: «—Арман, қалыңыз, қалай?»-деді.

6. Сұрау есімдігі қатысқан төл сөз төлеу сөзде қандай өзгіріске түседі?

А) Төлеу сөзде сұрау есімдігі түсіп қалады.

В) Сөйлем мазмұнына қарай басқа сөз табына ауысады.

С) –ма,-ме шылауға айналады.         Д) сұраулық шылауға айналады.

Е) Сұрау есімдігі сол күйінде сақталады.

7. Төл сөздің тыныс белгілері қай қатарда дұрыс қойылмаған?

А) –Неге қорқады?—дейсіз ғой.         В) –Көкпардан қалайша болады?—дейсіз ғой.

С) –Жұрт қалай таратады екен,—деді.                   Д) –Соғымның сирағы кесіле ме?-деді,анау екеуі.

Е) –Қап,әттеген-ай!-деді анау екеуінің біреуі.

8.Төлеу сөздің баяндауышы етістің бұйрық райынанболса,төлеу сөзде қандай  өзгеріске ұшырайды?

А) тұйық етістікке айналып,оған барыс,табыс септік жалғауы,немесе туралы жөнінде,жайында шылыулары мен «керек» сөзінің бірі қосылып айтылады.

В) Өзгеріске түспейді.         С) Есім сөздерге айналады.           Д) Есімше жұрнағы жалғанады.

Е) жедел өткен шақ жұрнағы жалғанады.

9.Төл сөздің баяндауышы етістіктің ашық райынан болған жағдайда төлеу сөзде бұл сөз қалай өзгереді?

А) Тұйық етістікке айналады             В) сол қалпында қала береді.

С) сол қалпында қалып,одан кейін туралы шылауы жазылады.

Д) Есімшеге айналып,оған –дық,-дік жұрнағы тәуелдік жалғауы және табыс септігі жалғанады да,толықтауыш болады.

Е) «екенін» деген көмекші етістік жалғасады.

10. Төл сөзде «мен» деп берілген сөз төлеу сөзде қандай өзгеріске түседі?

А) маған          В) мені        С) өзінің             Д) оның               Е) оған.