Координаталық түзу. Координаталық түзу бойында рационал сандарды кескіндеу

·         Жаңа тақырыпты оқушылардың бар білімдерін пайдалана отырып жеткізу

·         Координаталық түзуде оң сандар мен теріс сандарды кескіндей алуға үйрету

·         Берілген тапсырмаларды жұпта орындауға үйрету.

• Оқушылардың өзін және достарын бағалауға дағдыландыру
• Есеп шығаруда ережелерді қолдана білу дағдысы
•  математикалық тілде сөйлеу қабілеттері.

кезеңі

Жасыл түсті қол (амандасады қол алысып)Сары түсті қол (иықтарынан қағады)Қызыл түсті қол (құшақтасады).

Оқушылар соңғы қызыл түсті бағдаршам түсін көрсеткенде екеуден құшақтасып қалады,сол жұптар болады. Солайша 3жұп құрамыз.

Бағалау критерийлері

•      Өз бетімен білім алуы

•      Дербес жұмыс жасауы

•      Жұпта жұмыс жасауы

•      Математикалық білімі

•      Математикалық тілі

•      Бағалауы

2 мин

Білу- 5 мин

Жаңа тақырыпты өздері игеруге көмектесу. Алдымен интерактивті тақта көмегімен оқушыларға екі баланың қарама-қарсы жүріп бара жатқан суреті бойынша түсініктеме беріледі. Яғни Асан мен Үсен бір жерден бір-бірінен қарама-қарсы бағытта жүгірді. Асан 4м/с жылдамдықпен жүгірсе, Үсен 5м/с жылдамдықпен жүгірді. Балалардың әрқайсысының1 секундтан кейінгі орындарын табайық.

1)      Координаталық сәуле сызамыз

2)      Координаталық сәуленің санақ басы болатын О нүктесі-балалардың жүгіруді бастайтын орны.

3)      Асанның жүгіру бағыты «оң бағыт» деп есептеп, оның 1с –та жеткен қашықтығына сәйкес нүктені табамыз.

4)      Үсеннің жүгіру бағыты Асанның жүгіру бағытына қарама-қарсы болғандықтан, координалатық сәулемен бір түзудің бойында жататын, басталу нүктесі ортақ сәулені сызамыз.

5)      Сызылған сәуленің бойынан Үсеннің 1 с-тағы жүгірген қашықтығына сәйкес нүктені тауып, сол нүктенің координатасын теріс санмен жазамыз. Сонда түзу бойындағы О нүктесінен оң бағытта оң санды, оған қарама-қарсы бағытта теріс санды кескіндеуді үйрендік.

Оқушылар мұғаліммен бірге сурет бойынша жұмыс жасайды. Суретке қарап отырып барлығы сыныппен жауап беріп отырады.

Әр оқушыға үлестірме парақтар беріліп, оқушылар осыған сәйкес тапсырмаларды орындайды және әркім өз жауаптарымен алмасып бір-бірін тексереді.

Әр оқушы өзіне берілген тақырыпты игеруге арналған тапсырмаға ұқсас тапсырмаларын орындайды. Жұпта талдайды, дұрыс не бұрыс екендігін айтады.

Балалар жұмыс жасап болған соң мен өзім теориялық түсіндіріп өтемін.

1. Түзу сызамын, оның бойынан О нүктесін белгіле, осы нүктені санақ басы ретінде қабылау керек.
2. Бірлік кесіндіні (ОА) таңдап алу керек.
3. Оң бағытты көрсету керек.

О             А

 
0              1

Мүндай түзуді координаталық түзу деп атаймыз.

Координаталық түзу дегеніміз санақ басы болатын О нүктесі және бірлік кесіндісі таңдап алынған, оң бағытты көрсетілген түзу.

О нүктесі координаталық түзуді қарама-қарсы бағытталған екі сәулеге бөледі.

Координаталық түзу бойында 0 саны О (санақ басы) нүктесімен кескінделеді. Координаталық түзудегі оң бағытты стрелкамен белгілеу қабылданған. Координаталық түзудің О нүктесінен оң бағытта оң сандар кескінделеді, сол бағытта теріс сандар кескінделеді. Берілген санға координаталық түзу бойында бір ғана нүкте сәйкес келеді.

Кезекті тапсырма жұпта мәтінмен жұмыс. Қажетті есте сақтайтын мағлұматтарды қайталап оқытып, оқушыларға кейбір әріптері жоғалған мәтінді таратамын.

Балалар тақтаға қарап назар аударып отырады.

Бұл мәтінді тақтадан балалар кезектесіп оқып береді.

Оқушылар жұпта мәтінді толықтыру жұмысын жүргізеді. Сосын әр топ алмасып бір-бірін тексеріп, бағалайды.

А деңгейінің есебі-ақ түсті

№307, №308, №311

В деңгейінің есебі- сары түсті

№313, №315,

С деңгейінің есебі-көк түсті

№320, №321

Қосымша тапсырма- күлгін түсті

Мен дарынды оқушының жұмысын өзім тексеремін.

Оқушылар таңдаған қағаздарының түсі бойынша есептерін тақтаға, дәптерге орындайды.

Дарынды оқушы орнында жұмыс жасайды.

 Оқушыларға сұрақ қою және олардың жауаптарына қарай әрекет ету

Жұптарға тапсырма.

1. Қандай сандар оң сандар деп аталады?
2. Жауабы:
3. Оң сандар координаталық түзудің қай жағында орналасқан?
4. Жауабы:
5. Қандай сан оң санға да, теріс санға да жатпайды?
6. Жауабы:
7. Оң сандарға мысал келтір
8. Жауабы:

1. Қандай сандар теріс сандар деп аталады?
2. Жауабы:
3. Теріс сандар координаталық түзудің қай жағында орналасады?
4. Жауабы:
5. Теріс сандарға мысал келтір.
6. Жауабы:
7. 5, 8, 9, 10, 12 сандарының қарама-қарсы бағыттағы сандарын атап бер
8. Жауабы:

1. Координаталық түзу дегеніміз не?
2. Жауабы:
3. Санақ басы болатын О нүктесінің координатасы неге тең?
4. Жауабы:
5. Координаталық түзудің оң бағыты қай жақта орналасқан?
6. Жауабы:
7. Координаталық түзудің теріс бағытьы дегеніміз не?
8. Жауабы:

1-жұп оқушылары кезектесіп сұрақтарды оқып, жауап береді.

2-жұп оқушылары кезектесіп сұрақтарды оқып, жауап береді.

3-жұп оқушылары кезектесіп сұрақтарды оқып, жауап береді.

«БББ» кестесін таратып беремін

Оқушылар кестені толтырады.

Жарқайың ауданы

Кен орта мектебі

• Оқушылардың алған білімдерін практикада қолдана білу
• Тақырыпты жан-жақты қамту, күнделікті өмірімен байланыстыру
• Координаталық түзу бойында рационал сандарды дұрыс орнлатастыра алу

• Оқуға бағыт-бағдар беру;
• Топта жұмыс істеу  арқылы аталған тақырыпты меңгеріп шығу;
• Оқушылардың өзін және достарын бағалау мүмкіндіктерін жасау;

кезеңі

2 топқа оқушылар топтасады. Әр топтың басшысы, хатшысы және баяндамашысы бар. Білім беру үшін бағалау және оқуды бағалау негізінде оқушыларды бағалау парағымен  таныстырамын және бағалау парағын әр топтың басшысына беремін.

Бағалау парағы

2 мин

Миға шабуыл 6 мин

—          Координаталық түзу дегеніміз не?

—          Санақ басы болатын О нүктесінің координатасы неге тең?

—          Координаталық түзу бойындағы О нүктесінің оң жағындағы нүктелердің координаталары қандай сандар?

—          Координаталық түзу бойындағы О нүктесінің сол жағындағы нүктелердің координаталры қандай сандар?

—          Оң сандарға мысал келтір

—          Теріс сандарға мысал келтір

—          Мына суреттердің қайсысы координаталық түзу?

(Сурет тақтада слайдта көрсетіліп тұрады.)

Бұл кезеңде оқушылар сұрақтарға жылдам жауап қайтарады. Қажет жерінде тақтада кескіндеп көрсетеді.

Суреттерге қарап жауаптарын айтады.

Деңгейлік тапсырмалар 20мин

А деңгейінің есебі

№308, №311

В деңгейінің есебі

№314, 317

С деңгейінің есебі

№322, №323

Сыныптағы дарынды және талантты балаларды оқытуды қолдану.

Қосымша тапсырма

Координаталық түзу сызып, оның бойынан А(-3), В(-4), С(2) нүктелерін және оларға теріс нүктелерді кескінде. Санақ басынан бірдей қашықтықтағы нүктелерді бірдей түспен боя. Олардың айырмашылықтары неде?

Дарынды оқушыға арналған қосымша тапсырма. Гауһар барлық деңгей есептерін және қосымша тапсырманы да орындайды.

Топпен жұмыс 7 мин

Әр топқа тапсырма беріледі 1-топқа қаланың және ауа-райы бейнелері кескінделген суреттер беріледі. 2-топқа жеміс –жидектер суреттері беріледі. Топтардың міндеттері координаталық түзуде осы суреттерді орналастыру, кескіндеу.

Оқушылар топ болып жұмыс жасайды. Басшылар басқарып, хатшылар толтырып, баяндамашылар презентацияларын қорғайды.

Әр топ келесі топтың жұмысына талдау жасап, сын айтады.

Жарқайың ауданы

Кен негізгі мектебі

• Оқушылардың алған білімдерін жүйелеу, бір қалыпқа келтіру
• Жаңа тақырып бойынша қорытындылар жасау
• Күнделікті өмірде қолдана білу, мәндерін ажырата білу

• Оқуға бағыт-бағдар беру;
• Топта жұмыс істеу  арқылы  тақырыпты меңгеріп шығу;
• Оқушылардың өзін және достарын бағалау мүмкіндіктерін жасау;

кезеңі

Қайырлы күн-туған жер,

Қайырлы күн –туған ел!

Қайырлы күн-ұстазым

Салем бердік достарым!

Сәтті өтсін бұл сабақ

Сәтті болсын күніміз!

Оқушыларды топқа бөлу үшін жапырақ суретін қиындыларға бөліп таратамын, олар жапырақты құрастырып  топ болып отыра қалады.

Бағалау критерийлері:

·         Өз бетімен тақырыпты түсінуі

·         Топта жұмыс істеуі

·         Сұрақтарға математикалық тілмен жауап беруі

·         Математикалық білімі

·         Математикалық сауаттылығы;

·         Өз ойын жинақтауы

·         Өзін-өзі бағалауы

2 мин

Топтық тапсырма.

1-топ: Координаталық түзудің бойынан мына суреттерді тиісті орындарға бейнелеңдер. (суреттер)

2-топ: Координаталық түзудің бойынан барлық натурал сандар және 0 санын белгілеңдер.

1)      Автобус тоқтап тұр

2)      Барлық оқушы 1 ойыншықтан әкелді

3)      Айжан 2 алма сатып алды

4)      Алмастың жасы  3-те

5)      Мадина қазақ тілден  4 деген баға алды

6)      Гауһарда 5 қалам бар

7)      Қуаныш 6-да мектепке барды

8)      Жақсылықтың дене қызуы 7-градусқа көтерілді

9)      Кеше 1 градус салқын болды

10)  Құдықтың тереңдігі 2метр

11)  Өзен ағысының қарсы жүзгендегі жылдамдығы 3км/сағ

12)  Қайрат командасы 4 ұпай ұтыспен аяқтады

13)  Асем қаламын сатамын деп 5тг шығындалды

14)  Мектептің сағаты 6мин артта

15)  Ертең 7градус салқын болады

1-топ оқушылары берілген суреттерді өз ойларымен шешіп, координаталық түзу бойынан тиісті орындарға орналастырады.

2-топ оқушылары координаталық түзу бойына сөздерді тиісті орындарына орналастырады.

Әр топ ортаға шығып қорғайды.

1)      Сұрақтарға жауап беру

·         Қарама-қарсы сандар дегеніміз қандай сандар?

·         Оң санға қарама-қарсы сан қандай сан?

·         Теріс санға қарама-қарсы сан қандай сан?

·         Оң сандар және теріс сандар не құрайды?

2)      Түсінік беру

·         Бір-бірінен тек қана таңбаларымен ажыратылатын сандар қарама-қарсы сандар деп аталады.

·         Оң санға қарама-қарсы сан теріс сан болады.

·         Теріс санға қарама-қарсы сан оң сан болады

·         0 саны өзіне-өзі қарама-қарсы сан.

·         Натурал сандар және оған қарама-қарсы сандар және 0 саны бүтін сандар деп аталады.

·         Бүтін сандар, бөлшек сандар рационал сандар деп аталады.

Q-рационал сандар жиыны, Z- бүтін сандар жиыны, N-натурал сандар жиыны. Эйлер-Венн диаграммасы арқылы өрнектелуі

 
N Z Q (Натурал сандар бүтін сандар жиынының ішкі жиыны, бүтін сандар рационал сандар жиынының ішкі жиыны ).

Таңбалар ережесі

+ (+) = +

—          (+)= —

+ ( — ) = —

—          ( — ) = +

Сұрақтарға оқушылар жауап береді.

Мұғалімнің көрсеткенін қабылдап, ат салысып отырады.

Оқушылар да сурет бойынша мұғаліммен бірге қайталап отырады.

Есептер шығару

№328, №330, №332, №334, №338, №339

Дарынды оқушымен жұмыс

№1

Мына теңдіктерден тура теңдіктерді теріп жаз:

№2

Қай тұжырымдама тура:

1.      Кез келген натурал сан-бүтін сандар жиынының элементі

2.      Кез келген бүтін сан-натурал сандар жиынының элементі;

3.      Кез келген рационал сан бүтін сандар жиынына тиісті;

4.      Кез келген бүтін сан рационал сандар жиынына тиісті;

5.      0 саны рационал сандар жиынына тиісті

№3

1)      –х+4,5=7  2) –y+3,9=6   3) –m+

№2

1.      Кез келген натурал сан-бүтін сандар жиынының элементі

4.      Кез келген бүтін сан рационал сандар жиынына тиісті;

№3

1)      –х+4,5=7  2) –y+3,9=6   3) –m+

-x=7-4,5       -y=6-3,9           -m=4-

-x=2,5      -y=2,1         -m=3

x=-2,5          y=-2,1    -m=

m=- .

2 санына қарама-қарсы сан …  Кез-келген оң санға қарама-қарсы сан …

Кез-келген бүтін сан … сандар жиынының ішкі жиыны. … саны өзіне-өзі қарама-қарсы сан. Бүтін сандар … сандардың ішкі жиыны. Бүтін сандар мен бөлшек сандар … сандар деп аталады.

Оқушылар диктанттың бос жерлерін толықтырып жазуы қажет.

2 санына қарама-қарсы сан -2.  Кез-келген оң санға қарама-қарсы сан теріс сан.

Кез-келген бүтін сан рационал сандар жиынының ішкі жиыны. 0 саны өзіне-өзі қарама-қарсы сан. Бүтін сандар рационалсандардың ішкі жиыны. Бүтін сандар мен бөлшек сандар рационал сандар деп аталады.

ТЕСТ

1.      5 санына қарама-қарсы сан

А) 0;         В) -5         С)5

2. Теріс санның қарама-қарсы саны

А) натурал сан;  В) оң сан;   С) бүтін сан

3. О санының қарама –қарсы саны

А) теріс сан;       В) оң сан;   С) 0

4. –(-4)А) 4            В)-4               С) 0

5. –(+5,2)А) 5,2          В) -5,2          С) 0

6. +(-8)А) -8             В) 8              С) – (-8)

7. – ( — 7) А) (-7)          В) -7            С) 7

Семантикалық картаны дарынды оқушы толтырады.

Оқушылар тест сұрақтарына жауапты дәптерлеріне жазады, сосын тақтамен тексереміз.

№329, №331