Аралас бездер

Оқушының саны — 14

Бурабай  ауданы

Зеленобор мектеп-гимназиясы

Дамытушылық мақсаты:  ұйқы безі мен жыныс бездерінің

маңызы ағзаның жұмыс қызметі үшін ерекше

екендігі мысалдар арқылы айта отыра

оқушылардың білімдерін дамыту, пәнге

деген қызығушылықтарын арттыру арқылы

олардың құзырлығын қалыптастыру.

Тәрбиелік мақсаты:  Отансүйгіштікке, елбасын қүрметтеуге, қоршаған

орта мен табиғатты аялауға, салауатты өмір

салтын ұстануға, өздерінің жеке гигиеналарын

дұрыс қалыптастыруға, денсаулықтарын күтіп

ұстауға тәрбиелеу.

2.Мұғалім оқуға бағыттап отыру;

3.Оқушылардың өзін және достарын бағалау мүмкіндіктерін жасау;

4. жыныс және ұйқы бездерінің денеде орналасуын білу

2.Жаңа  теориялық ақпаратты  беру арқылы оқушыға жаңа ойлау дағдысын, мәнерін, амалдарын қалыптастыруға ықпал жасау.

Оқушыларды ұйымдастыру, сәлемдесу  /0,5 мин/

-оқушылар не алады?

-бұрынғы білімін қалай пайдалана алады?

-өмірден алған тәжірибесінің әсері?

-сабақтың болашақта  оқушыға қандай пайдасы бар?

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды топқа бөлу. Бұл сабақта оқушыларды тұрғылықты жеріне байланысты бөлгім келеді. Мысалы; Қымызынай; Наргиз, Әлішер, Қанатбек, Гүлдана, Қайыргелді. Молбаза; Алмас, Диана, Шыңғыс, Дулат, Фабрика; Аяжан, Нариман, Гүлбағдан, Мөлдір, Айдана/2 мин/

-еркін ойлауға қандай мүмкіндіктер жасалды?

-өздігінен ізденуге қандай мүмкіндіктер жасалады?

Үй тапсырмасын сұрау. Оқушылар келіп дене мүшелерінен бір мүшені алады, сол мүшенің артында эндокриндік жүйеге байланысты бір термин жазулы болады. Оқушылар сол терминге төмендегідей етіп сипаттама беруі тиіс.

А) қай безден шығады немесе қандай гормон бөлінеді?

В) дененің қай бөлігінде орналасқан

С) осыған байланысты қандай ауруларды білесің

Д) адам ағзасы үшін маңызы

Е) осыған байланысты қызықты

Бүгінгі тақырыпты ашу мақсатында әр топқа кроссворд беріледі. Сұрақтары төмендегідей:

1.      Организмнің ішкі және сыртқы құрылысын зерттейтін пән? (Анатомия)

2.      Биологиялық белсенді химиялық заттар (Гормон)

3.      Тироксин гормонын бөлетін без. (Қалқанша)

4.      Есту мүшесі (құлақ)

5.      Осы гормон бүйрек үсті безінен бөлінеді. (адреналин)

6.      Тірек – қимыл жүйесіне кіретін негізгі мүше. (сүйек)

7.      Зәр шығару жүйесінің негізгі мүшесі (бүйрек)

8.      Ол аурумен ауырған адамның бойы 60 см-ден 1 м-ге дейін болады.

9.      Ішкі секреция безінің маңызды безі (эпифиз).

10.  …… зоб

11.  Бадырақ көз немесе ….

12.  Ол без өзінен тимозин гормонын бөледі (айырша)

-оқушыларды белсене қатыстыру

-стратегияларды жүйелі қолдану   арқылы оқушылардың жұмысын ұйымдастыру (сауал қоя білу, талдау жа-сай білу, баяндау және қызу ой талқысын жасай білу қабілеттерін жетілдіру жолдарын беру)

-оқушылармен бірлесіп жұмыс жасау, қарым-қатынас шеберлігін ұтымды пайдалана білу

-оқулықтан басқа ақпараттар көзін ашу

ІІ. Мағынаны тану

Ұйқы безі (поджелудочная железа) (лат. панцреас — үйқы безі) — сыртқы және ішкі секреция безі. Сыртқы секреция безі ретінде ол ас қорыту ферменттеріне бай үйқы безі сөлін бөледі. Сонымен қатар, үйқы безі аралшықтарының жасушалары инсулин гормонын қанға бөледі. Сыртқы секреция без бөлігі құрылысы жағы- нан көпіршікше-түтікше бездерге жатады.
Бездің сөл бөлетін соңғы бөлімі көпіршік тәрізді болады. Олардан шығатын шығару өзектері негізгі без өзегін түзеді. Ұйқы безінің өзегі он екі елі ішекке ашылады. Ұйқы безінің эндокринді бөлігін панкреаттық (лангерганс) аралшықтары құрайды. Олардың пішіні дөңгелек немесе сопақ¬ша болып, әр түрлі без бөлікшелерінде орын тебеді. Аралшық жасушалары А, В, Д, Д және РР болып бірнеше түрге бөлінеді. Ең көп кезіесетін В- жасушалар инсулин гормонын түзіп, қандағы глюкозаның мөлшерін азайтып, оны гликогенге айналдырады. А- жасушалар түзетін глюкагон гормоны, керісінше, гликогенді глюкозаға айналдырып, оны қанға өткізеді. Д- жасушалар аз мөлшерде кездеседі. Бұл жасушалардың гормоны А- жасушалар гормондарының түзілуін тежейді. Д- жасушалар қан қысымын төмендететін, үйқы безі сөлінің бөлінуін күшейтетін гормон бөледі. РР- жасушалар гормоны қарын сөлі мен ұйқы безі сөлінің түзілуін реттейді.Ұйқы безінің жалпақтау болып келетін бас жағы ұлтабарға жабысып кірігіп тұрады.

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

-жаңадан үйренгенін пайдалана отырып, білімін жүйелеу

жауап шешімі осыған байланысты жұмыстар беру арқылы түсінік деңгейін тексеру

Әр топтан өздері таңдаған бір оқушыға өтілген тақырыптар бойынша  слайд арқылы қандай да бір термин немесе сурет көрсетіледі(топтың басқа мүшелері суретке теріс қарап отырады),ал оқушы сол суретті өз тобына ыммен түсіндіру керек

Ұйқы безі, гипофиз, қалқанша маңы безі, бүйрекүсті безі, инсулин, адреналин, тестестерон

     Эссе жазу

1.«Егер де мен эндокринолог дәрігері болсам……………………………….»

Дарынды балалармен жұмыс

2.«Артығын тап» ойыны

Асқазан,тік ішек,өңеш, жыныс безі

Қалқанша безі, гипофиз, эпифиз, сүт безі

Сүт безі, май безі, тері безі,гипофиз

Тироксин, паратгормон, инсулин, тері

Бағалау түрлері

—      оқушының өзін-өзі бағалауы;

—      топтық өзін-өзі бағалауы;

—      мұғалімнің бағалауы;

—      жалпы бағалау;

—      критерийлер арқылы бағалау

Бағалау: /4мин/ Өзін-өзі және достарын бағалау парағы

Оқушының аты-жөні____________________________________

-бір пікірге келу…

-өз пікірін дәлелдеу…

-үйде жалғастыру…

/1,5 мин/                     45 мин. Сабақтың соңы

-оқушы алған білімінің  деңгейін  қандай дәлел арқылы білуге болады?

— оқушының білмегенін жеткізе аламыз ба?

-мүкіндіктер мен уақыт жеткілікті болды ма?

2. Барлық оқушылар үшін тапсырмалар бірдей деңгейлі қиындықтары бар.

3. Бұл арада мұғалім балаларға сеніп, олардың білімін арттыру, кеңейту жайлы ғана іс-әрекеттер жасады. Мұғалімнің мақсаты мен міндеті әр бала- ның өзінің қабілет  қарымын аша түсуге күш салдым.