Рационал бөлшектерді қысқарту

Математика пәнінен ашық сабақтар

Сабақтың тақырыбы: Рационал бөлшектерді қысқарту

  1. Сабақтың мақсаты:

1.Білімділігі: Оқушыларға теңбе-теңдік және теңбе-тең түрлендіру ережелерін тұжырымдап, рационал бөлшектердің негізгі қасиетін меңгерту және рационал бөлшектерді қысқартуға үйрету.

2.Дамытушылығы: Өрнектің мүмкін мәндер жиынын (ММЖ) және бөлшектің қасиетін қолдана отырып, оқушылардың білім және білік дағдысын дамыту, өз бетінше есеп шығару, іздену, шығармашылықпен еңбек ету қабілеттерін дамыту.

3.Тәрбиелілігі: Оқушыларды шапшаңдыққа, сұрақтарға нақты жауап беруге, алған білімдерін практикамен ұштастыруға, өз білімін көрсете алатын қасиеттерін ашуға тәрбиелеу

  1. Сабақтың мазмұны:

І –Ш кезеңдік тапсырмалар (төменде оқушының жұмыс дәптерінде және мұғалімге арналған жауаптар-кілтінде берілген)

  1. Сабақтың әдіс-тәсілдері:

І кезеңде – сұрақ- жауап;

ІІ кезеңде –   а) оқулықпен өз бетімен іздену әдісі;

б) дискуссия;

в) практикада бекіту әдісі.

Ш кезеңде –үшдеңгейлік тапсырмаларды өз бетімен біртіндеп орындату арқылы бағалау әдістері.

  1. Формалары:

І кезеңде – фронтальды, жеке;

ІІ кезеңде – а) топтық;

б) фронтальды;

в) ұжымдық.

Ш кезеңде – жеке.

  1. Көрнекіліктері:

І кезеңде – жұмыс дәптері, тақтадағы «ашық журнал», мұғалім мен оқушылардың жеке журналдары

ІІ кезеңде – а) оқулық; слайдтар, On-line тақтасы

б) оқулық, жұмыс дәптері;

в) оқулық, жұмыс дәптері, тақта, бор

Ш кезеңде – жұмыс дәптері, тақтадағы «ашық журнал», мұғалім мен оқушылардың жеке журналдары

                                                           Сабақтың  өту барысы:

І кезеңде – а) ұйымдастыру; б) үй тапсырмасын тексеріп тақтадағы ашық журналға белгілеу;

в) «көпір тапсырмаларын» тексеру.

ІІ кезеңде–а) оқушылардың топта өз бетімен жұмыс дәптерінде берілген жетелеуші тапсырмаларға оқулықтан жауап іздеуі. Мұғалімнің тақтадағы «ашық журналдағы» алдында өткен тақырып бойынша жиналған жалпы ұпай санын өзінің жеке журналына және сынып журналына баға түрінде тіркеуі.                      

б) мұғалімнің көмегімен дискуссия жүргізу;

в) тақтамен, оқулықпен жеке жұмыс.

Ш кезеңде – дұрыс орындалған деңгейлік тапсырмаларды  мұғалімнің тексеруінен кейін оқушылардың өзіне тақтадағы «ашық журналға» белгілетіп отыру,  жиған алғашқы ұпайларын қорыту, оларды оқушылардың жеке журналдарына тіркету және қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келуге беру. Үш деңгейді толық орындаған оқушыға төртінші деңгейдің олимпиадалық немесе ғылыми жобадан фрагмент тапсырмаларын беру. Қосымша, келесі тақырыптың бірінші кезеңіндегі «көпір тапсырмаларын» орындап келуге беру.

Мұғалімге арналған кілті

«Көпір» тапсырмаларыI кезең

1. Қандай өрнекті бөлшек өрнек деп атайды?

Құрамында айнымалысы бөлімінде кездесетін бөлшектері бар өрнектер бөлшек өрнектер деп аталады.                              

2. Айнымалының мүмкін мәндері деп нені айтады?  

Өрнектің мағынасы бар  болатындай оның құрамындағы айнымалылардың барлық мәндері жиынын осы өрнектің мүмкін мәндер жиыны (ММЖ) деп атайды.   

«Білу» тапсырмалары Кім? Не? Қалай? Қашан? Қандай?II кезең

Бос орынға қажет сөзді жаз:

1. а, b және с рационал өрнектері үшін      (1)  теңбе-теңдігі орындалады. Мұнда
.  (1) теңбе-теңдікті рационал бөлшектердің негізгі қасиеті деп атайды.

2. Анықтама: Құрамындағы барлық айнымалылардың мүмкін мәндері жиынында ақиқат болатын теңдікті теңбе-теңдік деп атайды. Өрнекті оған теңбе-тең өрнекпен алмастыруды теңбе-тең түрлендіру деп атайды.

3. Егер бөлшектің алымының (немесе бөлімінің) таңбасын өзгертсек, онда бөлшектің де таңбасы өзгереді.

«Түсіну» тапсырмалары

Неліктен? Неге? Не үшін? Не себепті?

Бос  орынға  қажет  сөзді  жаз.

1.Не себепті   өрнегін оған теңбе-тең  өрнегімен ауыстыруға болады? Себебі, (1) теңбе-теңдікті пайдаланып,  бөлшегін с   көбейткішіне қысқартуға болады.

 

«Талдау» тапсырмаларыАйырмашылықты  тап:
1)   өрнегінің    өрнегінен айырмашылығы неде?

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

 

2)   өрнегінің  өрнегінен айырмашылығы неде?

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

«Жинақтау» тапсырмасы

Блок-схеманы толтыр:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Қолдану» тапсырмаларыОқулықтан төмендегі тапсырмаларды орында :

№486 (2, 4, 6, 8); № 488 (1-4).

«Баға беру»Сен қалай ойлайсың? Рационал бөлшектер мен жай бөлшектердің айырмашылығы неде?  …………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

 

«Кері байланыс» Теория: «Білу»

 

 

 

 

 Практика

III кезең

 1-деңгей (5 балл) «3»

1. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жаз:

теңбе-теңдігі рационал бөлшектердің негізгі қасиеті деп аталады.

2. Құрамындағы барлық айнымалылардың мүмкін мәндері жиынында ақиқат болатын теңдікті теңбе-теңдік деп атайды.

3. Оқулықтағы: № 486 (5, 7)  есепті  шығар.

4.  Оқулықтағы: № 487 (5,7) есепті  шығар.

 

Теория: «Түсіну» Неліктен? Неге? Не үшін? Не себепті?

Практика

2-деңгей (5+4 балл) «4»

Бос орынға тиісті қажет сөзді жаз:

1. Өрнекті оған теңбе-тең өрнекпен алмастыруды теңбе-тең түрлендіру деп атайды.                                                                                               

2. Егер бөлшектің алымының (немесе бөлімінің) таңбасын өзгертсек, онда бөлшектің де таңбасы өзгереді.

3. Оқулықтағы №  488 (1,3) есепті  шығар.

 

«Жинақтау» , «Талдау»

 

 

Практика

3-деңгей (5+4+3 балл) «5»

1. Бөлшектің мәнін табыңдар:

 

2. Оқулықтан № 490 (1,3) есепті шығар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Оқушыға арналған жұмыс дәптері

Күні: _______________________________________________________________________

Аты-жөні: ___________________________________________________________________

Сабақтың тақырыбы: _________________________________________________________

 

«Көпір» тапсырмаларыI кезең

1.  Қандай өрнекті бөлшек өрнек деп атайды?

Құрамында айнымалысы ……………………. кездесетін бөлшектері бар өрнектер бөлшек өрнектер деп аталады.                              

2. Айнымалының мүмкін мәндері деп нені айтады?  

Өрнектің ………………….. бар  болатындай оның құрамындағы айнымалылардың барлық мәндері жиынын осы өрнектің мүмкін мәндер жиыны (ММЖ) деп атайды.   

«Білу» тапсырмаларыII кезең

Бос орынға қажет сөзді жаз:

1. а, b және с …………………. өрнектері үшін      (1)  теңбе-теңдігі орындалады.

Мұнда .  (1) теңбе-теңдікті рационал бөлшектердің …………………………….. деп атайды.

2. Анықтама: Құрамындағы барлық айнымалылардың мүмкін мәндері жиынында ақиқат болатын теңдікті ………………………….. деп атайды. Өрнекті оған теңбе-тең өрнекпен алмастыруды ……………………………………………. деп атайды.

3. Егер бөлшектің алымының (немесе бөлімінің) таңбасын өзгертсек, онда бөлшектің де таңбасы өзгереді.
 

 

«Түсіну» тапсырмалары

 

Бос  орынға  қажет  сөзді  жаз.

1. Не себепті   өрнегін оған теңбе-тең  өрнегімен ауыстыруға болады?

 

Себебі, (1) теңбе-теңдікті пайдаланып,  бөлшегін ……….. көбейткішіне

 

…………………….. болады.

 

«Талдау» тапсырмаларыАйырмашылықты  тап:
1)   өрнегінің    өрнегінен айырмашылығы неде?

 

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

2)   өрнегінің  өрнегінен айырмашылығы неде?

 

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

«Жинақтау» тапсырмалары

Блок-схеманы толтыр:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Қолдану» тапсырмаларыОқулықтан төмендегі тапсырмаларды орында :

№486 (2, 4, 6, 8); № 488 (1-4).

«Баға беру»Сен қалай ойлайсың? Рационал бөлшектер мен жай бөлшектердің айырмашылығы неде?  …………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

 

«Кері байланыс» Теория: «Білу»

 

 

 

 Практика

III кезең

 1-деңгей (5 балл) «3»

1. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жаз:

теңбе-теңдігі …………………….. бөлшектердің негізгі қасиеті деп аталады.

2. Құрамындағы барлық айнымалылардың мүмкін мәндері жиынында ақиқат болатын теңдікті ………………………………… деп атайды.

3. Оқулықтағы: № 486 (5, 7)  есепті  шығар.

4.  Оқулықтағы: № 487 (5,7) есепті  шығар.

 

Теория: «Түсіну»

 

 

 

Практика

2-деңгей (5+4 балл) «4»

Бос орынға тиісті қажет сөзді жаз:

1. Өрнекті оған …………………………. өрнекпен алмастыруды теңбе-тең түрлендіру деп атайды.                                                                                               

2. Егер бөлшектің алымының (немесе бөлімінің) …………………….. өзгертсек, онда бөлшектің де таңбасы өзгереді.

3. Оқулықтағы № 488 (1,3) есепті  шығар.

 

«Жинақтау» , «Талдау»

 

 

Практика

3-деңгей (5+4+3 балл) «5»

1. Бөлшектің мәнін табыңдар:

 

2. Оқулықтан № 490 (1,3) есепті шығар.

 

Хатшы:

, ,