Ғ.Қайырбеков «Ана тілі»

Қазақ әдебиетінен ашық сабақтар

Тақырыбы: Ғ.Қайырбеков  «Ана тілі»

 

Мақсаты: Өлеңді дұрыс  түсініп, мәнерлеп  оқу  арқылы  оқушыларды  ақынның  туған  тілге  деген  ыстық  сезімін  бөлісуге, өлең  мазмұнын  ашуға  жағдай  жасау.

Міндеттері:

а)білімділік: «Тілге-құрмет, елге – құрмет»  деген  нақыл  сөздің  ақын  шығармасының  түйіні, өзегі, негізгі  ойы  болып  отырғанын  ұғынуға  жағдай  жасау;

ә)тәрбиелік: Оқушыларға  туған тілін  сүюге, қадірлеуге  тәрбиелеу;

б)дамытушылық: Сөздік  қорларын, жазба  тілдерін, ауызша  сөйлеу  дағдыларын  арттыру.

Типі: аралас

Әдістері: анализ-синтез, шығармашылық, топтастыру, кинестикалық, рационалдық, аудиодалдық  әдістер.

Көрнекілігі: ойынға  арналған банкноттар, кеспе  қағаздар.

Өтілу  барысы

І.Ұйымдастыру

Сабақ  мақсатымен  таныстыру:

1.Кім  білімді?

2.Алтын  сандық.

3.Серігу  сәті.

4.Топтастыру.

5.Мәтінмен жұмыс.

6.Шығармашылық  тапсырма.

7.Қорытындылау.

ІІ. Негізгі  бөлімі

Ойын.

Шарты: Банкноттар  «Ақыл  банкноты»  деп  аталады.  «Бір  ақылдан  екі  ақыл жақсы»  дегенді  естіген  баласыңдар. Тақтаға  шыққан  балаға  ақылы  блакноттар  береміз. Сізднр  ойын  барысында  ақыл-байлықтарыңызды  арттырасыздар. Сұрақтар  үй  тапсырмасынан  тұрады. Дұрыс  жауап  берген  оқушы, ақыл  банкнотын  алады. Қателессеңіз  банкнотты  қайта  тапсырасыз.

Ойын  мақсаты: оқушылардың  үй  тапсырмасына  дайындығын  тексеру. Әдеби  тілмен  сөйлеу  шеберлігін  дамыту, сөздік  қорын  молайту.

 

1.Өлеңді  мәнерлеп  оқу  немесе  жатқа  айту

  1. «Киелі» сөзін қатыстырып сөйлем  құрату.

3.Қ.Жұмағалиевтің   «Туған  өлкем»  өлеңіндегі  негізгі  ой  не

   «Алтын  сандық»

Оқушылардың  шығармашылық  жұмыстарын  тексеру.

 Үй  тапсырмасын  қорытындылау.

Сергіту  сәті

«Амандасу»

   Жаңа  материалмен  жұмыс

Топтастыру

Ғафу  Қайырбеков

(1928-1994)

 

 

Қостанай облысы      көрнекті  ақын        «Сарыарқа  әуенднрі»,  «Дала  қоңырауы»

Жангелдин  ауданы                                      «Алтын  бесік», т.б өлең  жинақт ары.

 

Мәтінмен  жұмыс

Ғ.Қайырбеков  «Ана  тілі»

Кіріспе  әңгіме. Аңыз  әңгіме.

Ертеде  бір  данышпан  кісі  ұлдарын  сынамақ  болыпты. Сөйтіп  әкесі  үлкен  ұлына  қонаққа   келеді. Тамақ  салынып, ет  асылады. Әкесі:

  • Қарағым, ана етіңнің  жақсы  жерінен  бір  кесіп  берші,- дейді. Баласы  кесіп  береді.
  • Әрине, санның еті  дәмді  екен.Енді  ең  жаман  жерінен  кесіп берші,-дейді.Баласы

кесіп береді.

Әкесі:

  • Тіс өтпейтін  сіңір  ғой.

Әкесі  екінші  ұлынан да  осындай  сый-сияпат  көреді.

Содан  соң  кіші  баласына  келгенде  де:

  • Балам, етіңнің жақсы  жерінен  кесіп  берші,-дейді.Баласы  тілден  кесіп  береді.
  • Енді жаман  жерінен  кесіп  берші,-дейді. Тағы да  баласы  тілден  кесіп  береді.

Әкесі:

  • Мұның қалай  балам, жақсы  жерінен  десем де, жаман  жерінен  десем де  тілден

кесіп   бердің.

Баласы:

  • Ой,әке-ай, жақсы да, жаман да, ұрыс та, керіс те, өсек те, бәрі де осы тілден  шығады,- дейді.
  • Дұрыс екен, балам. Айтарым, осы  ақылыңнан  ешқашан  ажырама,-деген  екен.
  • Осы әңгімеден  түйгенімізден  тіл  адамға  ананың  ақ  сүтімен  туылған  сәтінен-ақ

беріледі. Тіл  адамды  жақсы да, жағымсыз да  көрсетеді. Тіл  адамды  өсіреді де, өшіреді де. Олай  дейтініміз  тек  қана  жанға  жайлы  жақсы  сөздерді   жиі  айтсаң, адамдар  арасында  сыйлы  боласың. Өз  тіліңді  жетік  біліп, оны   дамыта  алсаң, сондай-ақ  басқа елге  барғанда өз  туған  тіліңде  сөйлесең  олар  сондай  халық  бар  екенін біледі. Демек  халқыңды  басқа  ұлттарға  танытасың, халқыңды  өсіресің. Егер   сенің  ана  тіліңде  ешкім  сөйлемесе  халқың  өшеді  деген – осы.

Егеменді  мемлекетіміздің  басты  белгілерінің  бірі – тіл. Ата  Заңымыздың  7-бабында  «ҚР-ғы  мемелекеттік  тіл – қазақ  тілі»  деп  көрсетілген.

1997 жылы   ҚР Парламенті  «Тіл  туралы»  жаңа  заң  қабылдады. Онда  қазақ  тілінің  мемлекеттік  тіл  ретінде  дәрежесін  көтеру  мәселелері  көрсетілген.

Нақыл  сөздер

  1. Тіл  жоқ  жерде  ұлт жоқ.

Ж.Аймауытов

  1. Әр  халықтың  ана  тілі – білімнің  кілті … Біздің  жастармыз  ана  тіліне  жетік, білімді, мәдениетті  болсын

А.Жұбанов

  1. Анамыздың ақ  сүтімен бойымызда  дарыған  тілімізді  ұмыту – бүкіл  ата-бабамыз-

ды, тарихымызды   ұмыту.

Б.Момышұлы

Өлеңді  мәнерлеп  оқу.

Өлеңді  оқушыларға  оқыту. (өз бетімен, іштей)

—  белгісі — түсінбедім

+  белгісі – ұнады

Өлеңді  оқушыларға  оқыту.

Өлеңді  қара  сөзбен  суреттеу.

Өлеңдегі  негізгі  ойды  анықтау.

Дәптермен  жұмыс

Шығармашылық  тапсырма:  Өлең  құрастыр

…………………    тіліңде,

…………………  білуге.

……………………………..

…………….  білімге.

 

 

Қорытындылау

-Дүниеде  не  тәтті

-Дүниеде  не  ащы

Мақалды  жалғастыр:

  1. Өз  білмегеніңді  кісіден  сұра,

Үлкен  болмаса, …………….

  1. Өнер  алды — ……………………..
  2. Жіптің  ұзыны, сөздің ………….  жақсы.
  3. Тілге  құрмет, ………………..
  4. Тіл  күшті,

Тіл күшті  емес, ……………  күшті.

Бағалау

«Ақыл  банкноттарымен»  бағаланады.

Үйге  тапсырма:

1.Өлеңді  мәнерлеп  оқу, жаттау.

2.Ана  тілін  құрметтеу  жөнінде  шығарма  жазу.

  1. Тілге байланысты нақыл  сөздер  жинастыру.