Ыбырай Алтынсарин «Өзен»

Сабақтың тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин «Өзен»

Мақсаты:  а) білімділігі— Ы.Алтынсарин  жайлы  қысқаша мәлімет,  өлеңнің  мазмұнын меңгерту арқылы табиғаттағы, адам өміріндегі өзеннің атқарар жүгін таныту, өлеңді түсініп, мәнерлеп, көркем оқи білуге баулу, Ыбырай шығармаларының көркемдік ерекшелігін түсіне білу.

ә) тәрбиелілігі — оқушының ауызша және жазбаша тіл мәдениетін қалыптастыру, ақын тіліне деген көзқарасын білу, өлеңнің  эстетикалық мәнін түсінуге, өзіндік талдау жасауға, шапшаңдыққа, тапқырлыққа, өз ойларын әдеби тілмен жеткізе білуге төселдіру.

б) дамытушылығы — адам өміріне жарап жатқан өзеннің пайдасын білуге, оны қорғауға, қоршаған ортаға құрметпен қарауға баулу, табиғатты сүю, туған жерін, елін құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту (танымдық сабақ).

Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, топтастыру, сұрақ-жауап, талдау, салыстыру, сипаттау, ойтолғау, т.б.

Көрнекілігі: Ыбырай портреті, бейнетаспа, шығармалар жинағы, карта, интерактивті тақта, табиғаттың суреті, екі тұлпардың суреті.

Пәнаралық байланыс: география, бейнелеу, музыка, қоршаған орта.

 Сабақ барысы. Амандасу. Түгендеу.

І Ұйымдастыру бөлімі. Балалар, бізге Айгөлек журналы

келді.  Міне ішін ашып қараңдар. Не жазылған екен.

   Армысыңдар, тәуелсіздіктің 10 жылдық құрдастары. Тойларыңыз құтты болсын.  Мен сендерге осы айдың Айгөлек журналын ұсынып отырмын. Ішінде көптеген тапсырмалар бар. Сіздерге ұнайды  деген ойдамын.

Суреттер сөйлейді.

1. Гүл. Махамбет кім? Қайда дүниеге келген?
2. Бұлт. «Соғыс» өлеңінен үзінді айт.
3. Тау. « Қызғыш құс.» өлеңін жатқа айт.
4. Өзен.  Махамбеттің бауырларын ата?
5. Күн. Махамбет ұрпақтарын кім айтып береді.

Ұлылар ұлағаты.

Мен сендерге жұмбақтап айтамын.  Сол ұлы адамды табуымыз керек.

1. Қазақ балалар әдебиетінің атасы.
2. Ұстаз.
3. Балғожа бидің тәрбиесінде болған.
4. 1864 жылы мектеп ашады.

Өлді деуге бола ма?

Жазушы

Балалар әдебиетінің атасы

Ұстаз                         Қоғам қайраткері

Суреттерден табиғат бейнесін шығардық. 

Табиғат-біздің  өз үйіміз. Адам мен табиғат егіз. Табиғатты асыраушың, қорғаушың десең де болады. Ата-бабамыз «Жер-қазына, су-алтын, мал-байлық»деп айтып кеткен.  Ата-бабамыз дариялар мен өзендердің, көлдердің жағалауларына, жалпы сулы-нулы жерлерге егін егіп, кең далада, жайлауда төрт түлік мал өсірген.

Бүгінгі жаңа сабағымыз табиғат лирикасына жазылған Ыбырай Алтынсариннің «Өзен» өлеңі.

Жайық өзінінің суретін көрсете отырып, «Өзен» өлеңін мәнерлеп оқып беремін. Содан соң бір оқушы оқиды.

 Сөздік жұмысы.

 Өксіген- шөлдеген.

Қынарда- жағасында, маңында.

Жай – орын, қоныс.

Жанабында- жанында.

Өзен дегеніміз-  табиғи жолмен жасалған арна арқылы ағатын су. Өзендердің барлығы бірдей, үлкені- кішісіне қарамай, батпақтардан, мұздықтардан, көлдерден, бұлақтардан бөлініп шығатын жылғалардан басталады.

Өзеннің басталар жерін- бастау деп атаймыз.

  Өзеннің басталар жерінен құяр жерін, ал құяр жеріне дейінгі аралықты өзен алабы деп атайды.

 Ең ұзын өзен- Ніл. Ұзындығы 6671 км.

Ең суы мол өзен- Амазонка. Қазақстандағы ең ұзын, суы мол өзен –Ертіс.

Өлеңнің бір шумағына композициялық талдау жасаймыз.

Авторы. Ы. Алтынсарин.

Тақырыбы. Өзен.

Идеясы. Табиғатты қорғау, өзеннің сұлулығын суреттеу.

Жанр. Өлең.

Шумағы: 4

Тармағы:18.

Тау/лар/дан// ө/зен а/ғар//сар/қы/ра/ған. –а

Ай/на/дай// сәу/ле бе/ріп// жар/қы/ра/ған.- а.

Жел соқ/са,// ыс/тық соқ/са,// бір қа/лып/та, –б.

А/ра/лап// тау мен тас/ты// ар/қы/ра/ған. –а.

Бунақ:3 бунақ.

Буын саны:11 буынды.

Ұйқас түрі: Қара өлең.

Тапсырма.  «Топтастыру.»

  Қорытынды. Ой толғау.

Нұрсұлтан Назарбаевтың « Қазақстан жасыл желекті, мөлдір сулы өлкеге айналуы тиіс» деп Қазақстан -2030 бағдарламасында айтқандай өз жеріңді көркейтуге қандай үлес қосар едің? (дәптерлеріне жазып, оқыту.)

Үйге тапсырма беру. Өзен тақырыбында шығармашылық жұмыстар дайындау.                     ( сөзжұмбақ, ребус, сурет.) салу.

Өзен өлеңін жаттау.

Бағалау.