Мәтіндік құжатты форматтау

Тақырыбы: Мәтіндік құжатты форматтау.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Ms Word редакторында құжатты форматтау тақырыбы бойынша

оқушыларға толық түсінік беру. Оқушыларға Мәтін немесе оның

үзінділерін ерекшелеу тәсілдерін, негізгі форматтау режімдерін

қолдануды үйрету, символдарды форматтау; мәтінді туралау,

жоларалық интервал, тасымалды орналастыру сияқты мәтіндік

құжаттарды форматтаудың жолдарын үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың компьютерге қызығушылығын арттыру.

Оқушылардың ойлау  қабілеттерін, танымдық белсенділігін

арттыру, компьютермен жұмыс істету шеберлігін одан әрі  қарай

шыңдау және осы сабақта алған білімдерін  пайдалана білуге

ықпал жасау.

Тәрбиелік: Ms Word  редакторында мәтінді сауатты теру. Жүйелікке,

еңбекке, іскерлікке, ұқыптылық пен жылдамдыққа тәрбиелеу.

Пән аралық  байланыс:   орыс тілі, қазақ тілі, тарих.

Сабақтың типі: жаңа білімді қалыптастыру сабағы.

Әдіс – тәсілдері: сұрақ – жауап, жұмбақ жасыру, түсіндіру.

Оқыту құралдары: Оқулық, дәптер, компьютер, интерактивті тақта,

электронды оқулық, плакаттар.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

• Оқушылармен амандасу
• Оларды түгелдеу
• Тыныштандырып, назарын сабаққа аудару

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

         Электронды оқулықтың көмегімен үйге берілген тапсырманың орындалуын тексеру. Ұсынылған 5 тапсырманың әрбір дұрыс жауабына 5 ұпайдан беріледі.

Сұрақтар:

1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз?
2. Ерекшеленген аймақтағы мәтінді алаңыз да, оны сақтаңыз?
3. Microsoft Word құжаты терезесі элементтерінің атауларын жақтауға

енгізіңіз?

4. Word құжатын ашыңыз?
5. Стандартты құралдар үстелінде мына амалды орындау үшін қолданылатын батырманы басыңыз?

• Мәтін үзіндісін көшіру?
• Емле ережелерін тексеру параметрлерін баптау?
• Ағымдағы құжатты сақтау?
• Аралақ сақтағыштан мәтін үзіндісін кірістіру?
• Жаңа құжат жасау?
• Мәтін үзіндісін қиып алу?
• Сақталған құжатты ашу?
• Соңғы әрекетті болдырмау?
• Мәтінді газет бағандарына бөлу?

ІІІ. Жаңа сабақты жариялау.

ХХІ ғасыр жаңа ақпараттық технологиялар ғасыры. Қазіргі кезде компьютер адам өмірінің барлық саласында толық енгізілді. Сондықтан да  келешек ұрпақтың, оқушылардың алдында тұрған ең негізгі міндеті — өмірге икемделгіш, заман ағымына сай ілесе алатын  азамат болу. Соның бір жолы компьютер тілін үйрену  болып табылады. Компьютерді білу –екінші сауаттылық.

Мәтін теріліп және өңделіп болғаннан кейін пішімдеу, яғни рәсімдеуді өзгерту жүргізіледі.

Пішімдеу – деп мәтіндік құжаттарды  рәсімдеу бойынша  жүргізілетін әртүрлі  әрекеттерді айтады. Құжатқа пішімдеуді  құжат құрғанға дейін де, сол сияқты одан кейінде  жүргізуге болады.

Пішімдеу әрекеттерін орындай отырып:

• әр түрлі қаріптерді пайдалануға;
• Жұмыс өрісінің шекараларын өзгертуге, сол жақ, оң жақ, жоғары, төменгі өрістерін айқындауға;
• Беттегі мәтінді туралауға:
• жоларалық  интервалды орнатуға және өзгертуге;
• мәтінді бағандарға бөлуге;
• мәтінді жиектеудің әр түрлі типтерін қолдауға;
• тізім, құйма және т.б.

Пішімдеу кезінде аспаптар панеліндегі  батырмаларды да,  меню командаларын да,  пернелердің арнайы комбинацияларын да пайдалануға болады.

Пішімдеу  операцияларын  бүкіл мәтінмен де  оның бөлімдері: символмен  сөзбен, жолмен,   абзацпен, бөліммен, бетпен де  жүргізуге болады.  Ол үшін  пішімделетін бөлікті белгілеу керек.

Пішімдеудің бірнеше  баптауын  бірден өзгерту үшін Формат менюінен  Шрифт командасын орындаймыз.

Пішімдеу панелі:

— стиль

      — шрифт

                    — шрифтің размері

                         — жартылай қарайтылған

                         — курсив

                         — асты сызылған

                               — ортасы бойынша туралау

                             — оң жақ шеті бойынша туралау

                            — оңжәне сол жақ шеті бойынша туралау

                             —  нөмірлеу

                             — маркер қою

                       — түспен бояу

                      — шрифт түсі

Форматтау режімдерінің ең жылдам әдісіне форматтау панелінің төмендегі батырмалары жатады:

           –  жартылай қалыңдатылған (полужирный),

                                  – курсив, 

                        – асты сызылған (подчеркнутый)

Форматтауға арналған пернелер комбинациялары

ІV. Практикалық бөлім.

Әр топқа тапсырмалар таратылады. Тапсырманы дұрыс орындаған топ 20 ұпайдан алады. Компьютерге отырмастан бұрын электронды есептеуіш машиналарымен жұмыс кезіндегі ережелерге тоқталып, еске түсіреміз.

Мәтін және оның бөліктерін ерекшелеу әрекеттеріне жаттығу:

Тапсырма №1:

1. Берілген мәтінді тер және бірінші сөйлемнің бірінші сөзін жартылай қалыңдатып жаз, екінші сөйлемнің екінші сөзін жантайиып жаз және үшінші сөйлемнің үшінші сөзін астын сыз.

Жаңылтпаш  —  қазақ  ауыз  әдебиетінің  шағын  жанры.  Жаңылтпаш  ойын-сауыққа  жиналған  жұртты  күлдіру,  жас  ұрпақтың  тілін  ұстартып,  әр  түрлі  сөзді  шапшаң  айтуға  үйрету  мақсатымен  пайда  болған.  Жаңылтпаштың  сөздері  адамды  жаңылдыратындай  қиын,  көбінесе,  ұяң  және  қатаң  дауыссыз  дыбыстардан  құралады,  қара  сөз  немесе  өлең  түрінде  келеді.

Тапсырма №2:

1. Мына берілген мәтінді тер және оны көшіріп төрт рет жаз. Туралау әрекеттерін орында (оң, сол, ортасына, екі жақ шеттері бойынша).

Жаңылтпаш  —  қазақ  ауыз  әдебиетінің  шағын  жанры.  Жаңылтпаш  ойын-сауыққа  жиналған  жұртты  күлдіру,  жас  ұрпақтың  тілін  ұстартып,  әр  түрлі  сөзді  шапшаң  айтуға  үйрету  мақсатымен  пайда  болған.  Жаңылтпаштың  сөздері  адамды  жаңылдыратындай  қиын,  көбінесе,  ұяң  және  қатаң  дауыссыз  дыбыстардан  құралады,  қара  сөз  немесе  өлең  түрінде  келеді.

Тапсырма №3:

1. Мына мәтінді теріп, жол аралық интервалын 2,0см. етіп орында.

Алтын  емле  белбеу – алтын шапқан,  әшекейленген  белбеу.

Берен  белбеу – қымбат  металдан  жасалған  белбеу.

Гауһар  кәмәр – гауһармен  сәнденген  белбеу

Зер  белбеу – алтынмен әшекейленген  белбеу.

Қамар  белбеу – зерлі,  әшекейлі  белбеу.

Тапсырма №4:

1. Мына мәтіннің шрифтінің атын және номерін өзгертіп жаз.

Қамаштан  көріп  қалашты,

Қалашқа Жарас таласты.

Бөлінсін  десең  қалаш  тең,

Таласпа  Жарас Қамашпен.

Тапсырма №5:

1. А.Құнанбаевтың «Ғылым  таппай  мақтанба»  өлеңін  жазып, 

     «Абай»  атауымен  сақтап  қойыңыз.

Ғылым таппай  мақтанба,

Орын таппай  баптанба.

Құмарланып  шаттанба,

Ойнап  босқа  күлуге.

Тапсырма №6:

1. Мәтіндегі «жаңылтпаш» сөздерін  ерекшелеп,  Формат- Шрифт 

         сұхбат  терезесіндегі  Анимация  астарлы  бетінен  «Фейерверг»  

         жанбітірімді  таңда.

Жаңылтпаш  —  қазақ  ауыз  әдебиетінің  шағын  жанры.  Жаңылтпаш  ойын-сауыққа  жиналған  жұртты  күлдіру,  жас  ұрпақтың  тілін  ұстартып,  әр  түрлі  сөзді  шапшаң  айтуға  үйрету  мақсатымен  пайда  болған.

 Тапсырма №7:

1. Мына мәтінді теріп жаз, «Пішімдеу» сөзін түрлі түсті етіп ерекшеле және екінші сөйлемніңшрифтінің түсін қызыл етіп өзгерт.

Пішімдеу – деп мәтіндік құжаттарды  рәсімдеу бойынша  жүргізілетін әртүрлі  әрекеттерді айтады. Құжатқа пішімдеуді  құжат құрғанға дейін де, сол сияқты одан кейінде  жүргізуге болады.

Тапсырма №8:

1. Мәтіндегі «жаңылтпаш» сөздерін  ерекшелеп,  Формат- Шрифт 

         сұхбат  терезесіндегі  Анимация  астарлы  бетінен  «Мерцание»  

         жанбітірімді  таңда.

Ғылым таппай  мақтанба,

Орын таппай  баптанба.

Құмарланып  шаттанба,

Ойнап  босқа  күлуге.

Тапсырма №9:

2. Мына мәтінді алдына «маркер» қойып теріп жаз.

Алтын  емле  белбеу – алтын шапқан,  әшекейленген  белбеу.

Берен  белбеу – қымбат  металдан  жасалған  белбеу.

Гауһар  кәмәр – гауһармен  сәнденген  белбеу

Зер  белбеу – алтынмен әшекейленген  белбеу.

Қамар  белбеу – зерлі,  әшекейлі  белбеу.

1. Сабақты «Кім білгір» ойыны арқылы бекіту:

Ойын үш кезеңнен тұрады:

• Сиқырлы шарлар
• Тосын сұрақтар
• Жұмбақты шешу

Әрбір дұрыс жауап 5ұпаймен бағаланып отырады және қорытындысы бағалау кестесіне жазылып отырады.

VІ. Сабақты СТО технологиясының БҮҮ’ стратегиясы арқылы

      қорытындылау :

VІІ. Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды мадақтап, бағалау.

VІІІ. Үйге тапсырма: § 7.4; «Мәтіндік құжатты форматтау»