Шешендік сөздер

Қазақ әдебиетінен ашық сабақтар
ПӘНҚазақ әдебиеті   9-сынып.
ТАҚЫРЫПШешендік сөздер
МАҚСАТЫ:Шешендік өнердің алуан сипаттарын,шешендік сөздің түрлері, ерекшеліктері туралы мағлұматты тереңдете түсу;халқымыздың даналығының-шешендік асыл қазынасының тәлім-тәрбиелік сипаттарын,ғасырлар бойы халық сынынан екшеліп өткен құнды мұра екендігін таныту;
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕРІ1.Сыни ойлау арқылы  білімін қалыптастырады.

2.Шешендік өнердің «Өнер падишасы» саналатындығын танып біледі.

3. Ой белсенділігін дамиды,шығармашылық ізденіске бағытталады.

Сабақ кезеңдеріМұғалімнің іс-әрекетіОқушылардың іс-әрекетіБағалауРесурстар
 

І.Ұйымдас-

тыру кезеңі

 

5 минут

 

 

 

 

 

І.Қызығу-

шылықты ояту.

5 минут

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІ.Мағынаны тану.

(8 мин)

 

«Мен  ана тілімді сүйемін, себебі……….»  деген аяқталмаған сөйлемді аяқтауға нұсқау бере отырып, топқа ынтымақтастық қарым-қатынас орнатуға ықпал ету.Оқушыларды

3 топқа  бөлу, топтастыру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Шешендік  сөздер» тақырыбына«Өрмекші»әдісімен жұмыс  жасауға тапсырма беру. 1.Шешендік толғау.2.Шешендік арнау. 3.Шешендік дау.

Шешендік арнау — қоғам мен заман өміріне байланысты өлеңдер, бата, тілек жатады.

Шешендік толғау — қоғамды суреттейтін өлеңдер.

Шешендік даудың түрлері: жер дауы, жесір дауы, мал дауы, ар дауы, құл дауы.

«Мозаика» әдісімен  құрастырылған  суреттер  артында  сабақ  тақырыбы  анықтайтын дай   сөйлеммен топтастыру.

Мына  зерттеушінің сөзіне  назар аударайық.

 

 

 

 

 

 

 

 

Оқушылар алдымен берілген тапсырмалар бойынша жеке, жұпта, топта серіктестік орта құра отырып  сыни тұрғыдан ойлай келе талқылап, зерттеушілікпен айналысу барысында, дайындаған шағын жоба жұмыстарын постер парағына түсіріп, тақтаның алдына шығып қорғайды.Әр мәтінге тақырыптар қояды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Үш шапалақ

Топ ережесі  жазылған ватман.

 

 

 

 

 

 

 

 

Power point беттері интерактивті тақта

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ватман,түрлі-түсті қағаздар, интербелсенді тақта, үлестірмелі қағаздар.

 

 

 

АКТ

 

 

 

ІІІ.Рефлексия

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІҮ.Үй тапсырмасы

 

«Келісемін, келіспеймін» стратегиясы

1. Шешендік сөздер қазақ ауыз әдебиеті саласына жатады

2. Шешендік сөздер жазба әдебиетінің мұрасы.

3. Шешендер мен билердің  ауызша сақталған.

4. Шешендік сөздер тек дауларға байланысты болған.

5. Шешендік сөздер ХІХ ғасырда пайда болды.

 

«Соңғы сөзді мен айтайын»»

«Сэнкуйн»

1.Зат есім. Шешен                                                                                                                                           2.Сын есім.көрегендік, даналық                                                                                                                                    3.Етістік.  Айтысады.Тартысады.Шешіледі.                                                                                                                                      4.Сөйлем.       Шешендік сөз – сөз  құдіреті                                                                                                                                    5.Синоним.   Шешендік сөз—сөз  падишасы

 

 

 

 

 

Әр топ мүшелері өткен сабаққа рефлексия жасайды:  Мен…. таныстым..;   …..маған оңай болған жоқ. Ерекше ұнағаны..;    …..рахмет айтамын.Мен болашақта..;    ..жазып көремін.
Келер күнге тілегім….

«Шешендік өнер-ұлт мұрасы» тақырыбында эссе 

Топтың бағалауы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жиынтық бағалау

Интерактивті тақта

 

 

 

 

 

 

 

Стикерлер

ПӘНҚазақ әдебиеті   9-сынып.
ТАҚЫРЫПТөле би Әлібекұлы
МАҚСАТЫ:Қазақтың от тілді, орақ ауызды ділмар шешені Төлебидің өмір жолы мен шешендік өнегелі өнері туралы мағлұмат беру;
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕРІСыни тұрғыдан ойлау  мен топтық әңгіме арқылы сыни ойлау дағдылары дамиды, шығармашылық қабілеттері шыңдалады,әдеби тіл байлығы артады.
 

Сабақ кезеңдері

 

Мұғалімнің іс-әрекеті

 

Оқушылардың іс-әрекеті

 

Бағалау

 

Ресурстар

 

І.Ұйымдас-

тыру кезеңі

5 минут

 

 

І.Қызығушылықты ояту.

10  минут

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІ.Мағынаны тану.

(20 мин)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ.Рефлексия

8 минут

 

 

ІҮ.Үй тапсырмасы

2 минут

 

Психологиялық тренинг

Мынау менің жүрегім бәрі осыдан басталған,

Мынау басым ақылды бәрін осы басқарған,

Мынау менің оң қолым,

Мынау менің сол қолым. Барлық істі басқарған.

Үш жүздің аты жазылған парақшаны тарату.

Оқушылар, қолдарыңыздағы кеспеқағаздарға қарап не айта аласыңдар?

Ендеше, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы қандай болмақ деп ойлайсыңдар?

 

 

Топ басшыларына бағалау парақтарын таратып, оның критерийлерін түсіндіремін.

 

 

 

Әр топқа тапсырмалар үлестіру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мұғалім  «Қалам стол ортасында» стратегиясы бойынша бүгінгі тақырыптан қорытынды шығаруға тапсырма береді.

«Бір айтқаны бір үйге мұра болар, қайран біздің бабалар, ғұламалар.»эссе

«Сұрақтар шеңбері» арқылы  шеңбер құрып, сұрақтарға жауап берейік.

Дау мұраты не?

Сауда  мұраты не?

Қыз мұраты не?

Жол мұраты не?

Қол бастау қиын ба?

Жол бастау қиын ба?

Сөз бастау қиын ба?

 

 

Оқушылар бөлініп топ құрайды.

Оқушылар өз жауаптарын айтады.

Оқушылар өздері сабақтың тақырыбын анықтайды.

«Төле би»бейнебаянын көрсету.

Тақырып мазмұнынын түсіну дәрежесін анықтау мақсатында 3 топқа жеке-жеке

 

 

тапсырмалар беремін.

Тапсырма барлық топқа әртүрлі беріледі.

І топ. “Ментальді карта”

(Кітап бойынша Төлеби бейнесін аша отырып кластер құрау).Тірек сөздер: (даналығы,туралығы,көрегендігі,әулиелігі)

ІІ топ “Төлебидің төрелігі ” бидің бейнесін шығару.ІІІ топ . «Тау тұлға»

Шешеннің өмір жолы мен билік қызметі туралы айту. (15 жасынан билікке араласуы Ордабасы жиыны, көшбасшылығы, Абылайды  тұтқыннан босатуы, «Жеті жарғыға»ат салысуы )

І ,  ІІІ топтар  постер  қорғайды.

ІІ топ.  «Сиқырлы орындық»әдісімен    тақтаға шығады.   Жалпы жұмыс

Кері байланыс          

 

 

 

 

 

 

Үш шапалақ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Қызықты оқиға, бізді таңғалдырады» деген қолпаштау сөздері арқылы белсенділі

гін арттыру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бүгінгі күннен алған әсерлерін, тілек , лебіздерін пырақшаларға жазып, «Ізгі тілектер» ағашына жапсырады.

Топ ережесі  жазылған ватман.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Интерактивті тақта

 

 

 

 

Power point беттері интерактивті тақта

 

 

 

 

Плакат, түрлі түсті маркерлер, аудио құрылғылар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Стикерлер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПӘНҚазақ әдебиеті   9-сынып.
ТАҚЫРЫПҚазыбек би Келдібекұлы
МАҚСАТЫ:Қазыбек би Келдібекұлының өмір тарихын, қазақ әдебиеті мен тарихында алатын орны туралы,шешендік өнері туралы мағлұмат беру
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕРІБір-бірін тыңдай білуге үйренеді,бағалай алады. Топтасуды үйренді, мағнаны ашуда бірлесе жұмыс атқаруға дағдыланды, білімін кеңейтеді, Қазыбек бидің өмірі,шешендігі туралы мағлұмат алады.
Сабақ кезеңдеріМұғалімнің іс-әрекетіОқушылардың іс-әрекетіБағалауРесурстар
І.Ұйымдас-

тыру кезеңі

 

5 минут

 

 

І.Қызығу-

шылықты ояту.

5 минут

 

 

 

 

 

ІІ.Мағынаны тану.

(20 мин)

 Сергіту сәті. Мұғалім «Қара жорға» әнін қосады.

Оқушыларды билер есімдері бойынша топқа бөледі.

Тақырып береді, топтарға бөледі, бағалау кретирийлерін дайындайды

Оқушыларға оқулықтан жаңа сабақтың мәтіні көрсетіледі. Меңгеріп болған соң

«Жуан, жіңішке»сұрақтар қойылады.Бұдан кейін оларға  постер құрастыруға тапсырмалар беріледі.

 

 «Сұрақтар шеңбері».Ең тәтті , ең ащы , ең жұмсақ, ең қатты   не?

 

«Ассоциация»әдісі. «Ассоциация» стратегиясы бойынша сынып оқушыларының барлығы бірдей жұмыс жүргізеді.

1.Жеке жұмыс  2. Жұппен жұмыс.

3. Топпен жұмыс

Қазыбек би

1-тапсырма. 1-топ.«Қазыбек пен Қоңтажы».2- топ. Қаз дауысты Қазыбек айтыпты…3-топ. Сөзтізбекті жалғастыр:жалынды сөздер, ұтымды ұйқастар,қайтпас қайсарлық…

ІІ тапсырма

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Үш шапалақ

Топ ережесі  жазылған ватман.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Power point беттері интерактивті тақта

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ.Рефлексия.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ топқа «Венн диаграммасы»

 

І топқа . «Семантикалық карта»

ІІ топқа   “Бір айналым сөйлем”стратегиясы

Әйтеке бойындағы қандай қасиеттерді өз бойларыңыздан табылғанын қалайсыңдар?

 

 

 

 

 

«Дейін-кейін» стратегиясы.

Тақырып бойынша ақ қағаздың  «дейін» бағанасына  Әйтеке би туралыне білетіндерін, «кейін»бағанасына бүгін не білгенін жазады.

 

 

 

 

 

«Қызықты оқиға, бізді таңғалдырады» деген қолпаштау сөздері арқылы белсенділі

гін арттыру.

 

Үш шапалақ

 

 

ватман,түрлі-түсті қағаздар, интербелсенді тақта, үлестірмелі қағаздар.
Үй тапсырмасы

 

.«Шешеннің сөзі- ортақ»тақырыбында эссе жазу. 

Кері байланыс.

 

 

ПӘНҚазақ әдебиеті   9-сынып.
ТАҚЫРЫПӘйтеке би Байбекұлы
МАҚСАТЫ:Қазақтың атақты биі  Әйтеке туралы толық мәлімет беру, тақырыптың негізгі идеясын ашу, ауызекі сөйлеу тілін дамыту, білімділікке, мәдениеттілікке тәрбиелеу. Әйтеке бидің өмір тарихын, қазақ әдебиеті мен тарихында алатын орны туралы,шешендік өнері туралы мағлұмат беру
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕРІЖаңа тақырыпты меңгереді, білімдерін толықтырады; Бір-бірінің ойына пікірлерін еркін қоса алады.

Бір-бірімен қарым-қатынасы қалыптасады.

Сабақ кезеңдеріМұғалімнің іс-әрекетіОқушылардың іс-әрекетіБағалауРесурстар
І.Ұйымдас-

тыру кезеңі

 

5 минут

 

 

І.Қызығу-

шылықты ояту.

5 минут

 

 

 

 

 

ІІ.Мағынаны тану.

(20 мин)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ.Рефлексия.

 

 

 

 

 

 

ІҮ. Үй тапсырмасы

 Сергіту сәті.

а)Оқушылармен амандасу

ә)Психологиялық дайындық

б)Топқа бөлу

Топқа бөлемін (суретті қағаздар арқылы  )

 

Тақырып береді, топтарға бөледі, бағалау кретирийлерін дайындайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Бүгінгі күннің сөйлемі»

әдісі

      Оқушылар батырлар,билер,хандар есімдері бойынша топқа бөлінеді.

Әр топқа берілген тапсырма бойынша оқушылар тақырыпты талқылайды.

1 тапсырма:

Әр топ жаңа тақырыпты өз беттерімен оқып шығады және жоба қорғайды.

1-топ.  «Өмірдерек»

2-топ. «Атадан қалған асыл сөз»   (Афоризмдер,сөзге хас шеберлігі)

3-топ.. «Қанеки,тілім, сөйлеші». Әйтеке би бейнесін жасау.

Әр топ мүшелері «Кластер әдісі» бойынша тақырыпты қорғайды .

 

 

 

 

2- тапсырма

«Иә», «Жоқ» стратегиясыбойынша Әйтеке би  өмірі мен шығармашылығынан не білетіндері анықталады.

1.Әйтеке Байбекұлы Өзбекстанда өмірге келген.

2.Әйтеке қалмақ ханы Қоңтажымен кездескен. 3.Әйтекені Жалаңтөс баһадүр тәрбиелеген.

4. Әйтеке  «Қарлығаш би» атанған.

5. Әйтеке 1667 жылы дүниеге келген.

6.   «Елінен айрылған ер бақытсыз,жерінен айрылған ел бақытсыз…»даналық сөзін Әйтеке би айтқан ба?

7. 25 жасында Кіші жүздің бас биі болған.

Оқушылар бүгінгі сабақта нені біліп, не түйгендері туралы ойлары бойынша пікір алмасады, өз ұсыныс- тілектерін стикер арқылы жапсырады.

 

 

Оқушылар бүгінгі сабақ тақырыбына байланысты  бір сөйлем жазады.

 

 «Дананың сөзі –ақылдың көзі»тақырыпты терең оқып, мәнжазба дайындау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Үш шапалақ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Күту ағашына” мақсаттары орындалыпорындалмағаны туралы жазғызу

 

 

Топ ережесі  жазылған ватман.

 

 

 

 

 

 

 

 

Power point беттері интерактивті тақта

 

Интернеттен алынған мәліметтер, слайд түріндегі таныстырылымдар,

 

 

 

Ұялы телефон,ноут

буктерін , интернет құралдарын пайдалану.