ХХІ-ғасыр көшбасшысы

Биология пәнінен ашық сабақтар

ХХІ-ғасыр көшбасшысы

Мақсаты:  Ойын арқылы XXI  ғасырда  бiлiм алып жатқан оқушылардың  бiлiм дәрежесiн анықтау . Олардың ой-өрiсiн дамыту.

 

Армысыздар ағайын

Сiздерге жар салайын

Жүлдегерi ғасырдың

Үздiктерi бiлiмнiң

Жарысқа қадам басыңыз

Сахнадан орын алыңыз дей келе

 

Ойынға қатысушыларды сахнаға шақырамыз:

Бiрiншi ойыншымыз:

10  сынып оқушысы Пірімбет Несіпжан

Сүйiктi пәнi: математика

Бос уақытында: спортпен және шахмат ойнағанды ұнатады.

Екiншi ойыншымыз:

11   сынып оқушысы Нәдір Феруза

Сүйiктi пәнi: биология

Бос уақытында: кiтап оқығанды ұнатады.

Болашақта мұғалiм болуды армандайды.

Үшiншi ойыншымыз:

10 сынып оқушысы Әбдуанбай Бағдат

Сүйiктi пәнi: тарих

Бос уақытында: спорттық ойындармен  айналысадыәсіресе ат спортын өте жақсы көреді..

Төртiншi ойыншымыз:

11  сынып оқушысы Ақшал Алтынай

Сүйiктi пәнi: биология

Бос уақытында: шахмат ойнағанды ұнатады.

Бесінші ойыншымыз:

10   сынып оқушысы Күмісбек Райымбек

Сүйiктi пәнi: тарих

Бос уақытында: кiтап оқығанды ұнатады.

Болашақта заңгер болуды армандайды.

Алтыншы ойыншымыз:

11 сынып оқушысы Жарылқасын Гүлнара

Сүйiктi пәнi: тарих

Бос уақытында: спорттық ойындармен  айналысады.

Болашақтамұғалім  болуды қалайды.

Жетінші  ойыншымыз:

10  сынып оқушысы Мұқаш Данияр

Сүйiктi пәнi: биология

Бос уақытында: спортпен және шахмат ойнағанды ұнатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 1 жүргізуші:

Сәлематсыздарма, құрметті ұстаздар, әділ-қазылар, оқушылар. Сіздермен бірлесе отырып «ХХІ-ғасыр көшбасшысы» атты ойынымызды бастауға рұксат етіңіздер.

 

Әсемпаз болма әрнеге,

Өнерпаз болсаң арқалан.

Сен де бір кірпіш дүниеге,

Кетігін тап та бар қалан.

 

-деген Абай атамыздың сөзін қайталай келе біздің ойынымыздың шартын түсіндіре кетсек. Сайысымыз  5 кезеңнен тұрады.

 

1 жүргізуші:

 

1 кезең  ТЕСТ  жаратылыстану пәндері бойынша тест сұрақтары берілген. Әр сұраққа 30сек  беріледі. Әр жауап 1 баллдан есептеледі.

 

1 жүргізуші:

 

2 кезең  «Бәйге»  Бұл кезеңде әр оқушыға 10 сұрақтан беріледі, жауап болмаса немесе қателессе  менің «Қарсыластар» деген сөзімнен кейін қатысушылар жауап беруге құқылы. Әр сұраққа 1 ұпай беріледі.

Осы кезеңнен соң  балы аз 1 ойыншы сайыстан шығады.

 

1 жүргізуші:

 

 3 кезең  «Ғажайып жетілікте» оқушылар әр тор көзден өзі білем деген тор көзді таңдап, егерде жауап берген жағдайда сол балдық жүйе беріледі. Дұрыс жауап болмаса немесе қателессе  менің «Қарсыластар» деген сөзімнен кейін қатысушылар жауап беруге құқылы. 3 кезеңде қалған 6 оқушыдан балы аз 2 оқушы ойыннан шығады.

 

 

4 кезең  «Полиглотта» әртүрлі сұрақтар берілген оған оқушылар қазақ-орыс-ағылшын тілінде жауап беруге тиіс. Қазақ және орыс тілдерінің жауаптарына бір-бір балдан беріледі, ағылшын тілінде жауап берілген жауапқа 3 бал беріледі. Толық жауапқа 5 бал.

4 кезеңде балы аз 1 оқушы келесі 5 кезеңге өте алмайды.

 

1 жүргізуші:

 

5 кезең «Жорғада» балы жоғары 3 оқушы қалып сайысқа түседі. «Жорға» ережесі бойынша оқушылар жеке-жеке сұрақтарға 1 минут ішінде жауап беруге тиіс.

 

Әділ қазылар алқасымен таныстырайық:

Әділ қазыға ақ қазыға бер сәлем,

Әділдікке бас иеді күллі әлем!

Жүйрік озар, сайыстарда неше бір

Сарапқа сал әділдікпен шеше біл, -дей отырып, әділқазылар алқасымен таныстырайық!

 

 

2 жүргізуші:

 

Ойын толық, айналған қатты ағысқа

 

Табылғандай танымда, жат дауыс та.

 

Біреу озып келеді қатарынан,

 

Біреу қалып жатады асығыста.

 

Ойын толық жатқандай асып, тасып,

 

Біреу мығым, біреулер шалыс басып.

 

Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар,

 

Жеңсең де жеңілсең де қал ма жасып.

 

БІРІНШІ КЕЗЕҢ

 

Тест

  Оқушылар АКТИВОИД құрылғысымен тестті орындайды. Әр дұрыс жауапқа 1 ұпай беріледі.

 

Екінші КЕЗЕҢ

 «БӘЙГЕ»

Қарап тұрмай  бәйгеге  еріңіз

Шәкірттерге  әділ  шешім  беріңіз

Жүзден  жүйрік, мыңнан тұлпар  шығарар

Бәйге, бәйге, бәйгелерді  көріңіз

дей келе  біз  келесі  кезең БӘЙГЕ  кезеңін бастайық.

 

Бұл кезеңде әр оқушыға 10 сұрақтан беріледі, жауап болмаса немесе қателессе  менің «Қарсыластар» деген сөзімнен кейін қатысушылар жауап беруге құқылы. Әр сұраққа 1 ұпай беріледі.

Осы кезеңнен соң  балы аз 1 ойыншы сайыстан шығады.

І.

1-сұрақ. Нөл температурада су неге айналады? (мұзға)

2-сұрақ. Құсжолы қандай пішінде болады? (шиыршық)

3-сұрақ. Интернетпен байланыс жасайтын құрылғы. (модем)

4-сұрақ. Галстук қай жерден шықты? (Англия)

5-сұрақ. Ең кіші планета ? (Меркурий)

6-сұрақ. Париж сахнасында ән салған тұңғыш қазақ әншісі? (Ә. Қашаубаев)

7-сұрақ. Ақпараттың ең кіші бірлігі. (Бит)

8-сұрақ. Жасушаларды зерттейтін ғылым — Цитология

9-сұрақ. Ноғай ордасының астанасы. (Сарайшық)

10-сұрақ. Қазіргі ОҚО  облысының әкімі. (Асқар Мырзахметов)

 

 

 

 

 

 

ІІ.

  1. 5 мысық 5 тышқанды 5 минут ұстаса, 1 мысық 1 тышқанды неше минут ұстайды? (5 минут)
  2. Үшбұрыштың 3 қабырғасы берілген 10,15,7, оның периметрін тап? (32)
  3. Дисперсия құбылысы дегеніміз не ?(Жарықтың спектрге бөлінуі)
  4. Дене су бетінде қандай күштің әсерінен қалқып жүреді?(Архимед күші)
  5. Геометрияның жазықтағы заңдылықтарын зерттейтін бөлімі? — (Планиметрия)
  6. Тарихтың атасы?(Геродот)
  7. Рейхстагқа ең алғаш ту тіккен қазақ жауынгері кім(Р. Қошқарбаев)
  8. Әмудария мен Сырдария аралығындағы шөл ?(Қызылқұм)
  9. Экватордың жалпы ұзындығы?(40000 км)

10.Жасушаның химиялық құрамы қаншаға бөлінеді? (2, органикалық, бейорганикалық)

 

ІІІ

  1. Бүкіләлемдік тартылыс заңын кім ашты ?(Ньютон)
  2. Ток күшінің өлшем бірлігі? (Ампер)
  3. “Миллион” деген сөзді қазақ арасына жеткізген ағартушы?(Ы.Алтынсарин)
  4. Дәлелдеуді қажет етпейтін математикалық сөйлем?(аксиома)
  5. Тұңғыш қазақ демограф ғалымы?(М. Тәтімов)
  6. Адамзат қоғамы туралы ғылым?(тарих)
  7. Қысымды қандай құралмен өлшейді ?(Барометр)
  8. Принтердің неше түрі бар?(3 түрі бар)
  9. Вирустың кері әсерін жоятын программа ?(Антивирус)
  10. Фотосинтез үрдісі нәтижесінде өсімдіктер бөлетін газ -(оттек)

ІV

  1. Ақтабан шұбырынды Алқакөл сұлама қай жылы басталды?(1723 ж.)
  2. Ұйқы безінен бөлінетін гормон — (инсулин)
  3. АҚШ-тың солтүстік штаты ?(Аляска)
  4. Ең терең көл? (Байкал)
  5. Тайланд астанасы?(Бангкок)
  6. Тіс дәрігері – (стоматолог)
  7. Компьютердің негізгі бөліктерін ата?(Жүйелік блок, Монитор, Пернетақта)
  8. “Компьютердің атасы” деп кімді атаған?(Ч. Беббидж)
  9. Қазіргі таңда бұл адам атақты Microsoft компаниясының президенті ?(Билл Гейтс)
  10. Адамның дене жасушаларындағы хромосома саны — (46)

 

  1. Түйе малының бiр төлiнiң аты басқа екi малдың төлiнiң атынан құралған. Ол қандай

төл?  (тайлақ)

  1. Геометрияда жаңалық ашқаны үшiн звес құдайына

жүз өгiз сойып құрбан еткен кiм?   (Пифагор)

  • . Ертеде надан хан өзiнiң 40 уәзiрiне “дүниедегi адамның, құстың, шөптiң жаманын” тауып әкелудi тапсырды. Бұл қай ертегiден алынған ? (Аяз би)
    1. “Қызғыш құс” өлеңiнiң авторы?   (М. Өтемiсұлы)
    2. Жер шарында неше планета бар? (9) 

6.Саңырауқұлақтарды зерттейтін ғылым         (Микология)

7.Қазақстан Республикасының рәмiздерi қашан қабылданды?  (1991 жылы)

8.Ислам дiнiнiң қасиеттi кiтабы?               (құран)

9.Қашқарияға жорық жасаған саяхатшы ғалым кiм? (Шоқан Уәлиханов)

10.Халық суретшiсi?                          (Әбiлхан Қастеев)

 

 

 

VІ.

1.Шетелде халық әнiн орындап күмiс жүлде алған әншi?   (Әмiре Қашаубаев)                                        

  1. Бүкiл шығыс әйелдерi iшiнен Кеңес одағының батыры атағын алған кiмдер?

(Әлия мен Мәншүк)

3.2003-2005жылдар қандай жыл болып     жарияланды? (Ауыл жылы)

4..Шығу тегі атқаратын қызметі бірдей жасушаралық заттармен жасушалар жиынтығы

қалай аталады? Ұлпалар

5.Алматы қай елдiң бұрынғы астанасы?

( Қазақстан )

6.Үш жүздiң басын бiрiктiрген хан ?

( Абылай хан )

7.Есiк қаласынан табылған ескерткiш ?

( Алтын адам )

  1. Заттың неше күйi бар ? ( 3 )

9.Екi қатынастың теңдiгi ? ( пропорция )

  1. Ағзалардың жеке дамуы қалай аталады? — онтогенез

 

 

VІІ.

1.Фосфордың аллотропиялық түрөзгерістері – (ақ,қызыл, қара)

2.Қазақ халқының атақты билерi нешеу ? ( 3 )

  1. Дүниежүзi чемпионы атағын алған  палуан     —  ( Қажымұқан )

4.Күшті қышқылдарға жататын қышқылды ата –НСL

  1. 12 шоқжұлдыз – зодиак

6.Ток күшін өлшейтін құрал – амперметр

7.Жылдамдықтың өзгерісін сипаттайтын шама – үдеу

8.Жерді қоршап тұрған газ қабаты – атмосфера

  1. Халық қаһарманы атағы берілген партизан жазушы — Қ.Қайсенов

10.Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым – генетика

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 3 кезең  «Ғажайып жетілік»

 

 

 

 

(10 балл)

  1. География

Машина жасаудан дүние жүзiнде бiрiншi орынға ие ел?

Жапония

 

  1. Математика

Математика – ұлы ғылым, адамның ең асыл қасиеттерiнiң тамаша жемiсi. Кiмнiң сөзi?

Писарев

 

3.Тарих

Шағатай әулетi мемлекетiнiң құрылуы?

                                                                                 1269 жылы

4.Химия

Су отты неге сөндiредi?

су құйған кезде отқа ауа жетпей қалады

____________________________________________________

  1. Физика

Ксеркосты 1938 жылы американ өнер тапқышы ойлап тапқан. Оның аты-жөнi?

                                                                                  Карлсон

 

6.Биология

Отаны Оңтүстік Америка. Сабағы, жапырағы, жемісі улы болғандықтан жануарлар   сүйіп жемейді. Крахмалды өсімдік. Халқымыз екінші нан деп те атайды.  — картоп

 

  1. Информатика

-Компьютердің атасы. (Чарльз Бэббидж)

 

(20 балл)

 

1География

Сарыарқаның ең биік тауы —

 

2.Математика

XVII ғасырдың басында логарифм түсінігін енгізген шотландиялық математик.

(Джон    Неппер)

3.Тарих

Бұл санау құрылғыларын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», деп атаған, ал, жапондықтар не деп атаған? (Серобян)

 

4.Химия

Зат массасы мен энергиясының сақталу заңын ашқан ғалым — Ломоносов

 

 

 

 

 

  1. Физика

Радионы ойлап тапқан физик — Попов

 

6.Биология

«Тіркес тұқым қуалау» заңын ашқан ғалым – Т. Морган

   

  1. Информатика

Информатикаға анықтама бер.  (Ақпараттық процестерді зертейтін ғылым информатика деп аталады).

 

 

 

(30 балл)

 

1.География

Марқакөл қорығының эндемик балығы —  —

 

2.Математика

Координата жүйесін енгізген ғалым? —   (Дерорт)

3.Тарих

Жоңғар басқыншыларына қарсы күресте үш жүздiң бас қолбасшысы болып сайланған хан кiм, қай жылы?  -Әбілхайыр хан  1773ж

 

4.Химия

Электролиттік диссоцациялану теориясының негізін қалаған швед ғалымы – С.Аррениус

 

 

  1. Физика

1820ж тогы бар өткізгіштің магнит тілшесінде тигізетін әсерін байқаған ғалым –

М.Фарадей

6.Биология

«Қан айналым және асқорыту салаларындағы еңбегі үшін Нобель сыйлығына ие болған           ғалымы — Павлов

  1. Информатика

Компьютер деген не?   (Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрылғы)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІV КЕЗЕҢ

 Полиглот  Тіл өнер кезеңі.

 

Өздеріңіз білетіндей біздің жастарымыз тек қана өз тілдері ана тілі қазақ тілінде ғана емес 3 түрлі тілде сөйлей алуы шарт. 3 Тұғырлы тіл саясаты соның бір дәлелі.  Жоғары оқу орындарын Шет елде оқитын болсақ  тіл мәселесі өте керек деп ойлаймын.

Олай болса келесі кезеңіміз ТІЛ — ӨНЕР

 

1.Халқымыз жеңіл ауру санайтын қатерлі дерт — Тұмау- грипп-flu

 

  1. Таяқ еттен өтеді, Сөз … өтеді. — Сүйек- кость-bone

 

  1. Жазда тұрып жоғары,

Күзде жерге қонады. — Жапырақ- лист-leaf

 

  1. Негізі сутек пен гелиден

тұратын қызған алып шар — Күн- солнце-sun

 

  1. Өзі ауыр металға жатады,

Емшілер қорықтық құюға қолданады. — Қорғасын-свинец-плюмбум

 

  1. Сұйық метал. — Сынап- ртуть-гидраргирум

 

  1. Ел іші … бесік. — Алтын-золото-аурум

 

  1. Батыр майданда шыңдалады

…. қайнауда шыңдалады. — Темір-железо-феррум

 

9 . Сылдыр сұйық,  су емес ,

Iшсең шөлiн қанады.

Ақ болса  да, қар емес.

Шешуiн кiм табады ?

(  сүт – молоко —  milk )

  1. Сирағы ұзын , мүйiзi қысқа,

Бұл өзi аң ба , құс па ?

( керiк – жираф —  giraffe )

 

  1. ——- болам десең, бесiгiңдi түзе.

( ел – народ – people )

  1. —— бәрiнен де қымбат, өйткенi  ——  — мектептiң жүрегi.

( мұғалiм – учитель – teacher )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жорға

 

 

А.

  1. Жасушаны зерттейтін ғылым? —Циталогия
  2. Нәсілдік, тұқым қуалаушылық белгіні сақтап, ұрпаққа беруші органоид —хромосома
  3. Шығу тегі атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы –ұлпа
  4. Мидың орташа салмағы-1300-1500 гр
  5. Ағзаның жұқпалы ауруларға қарсы тұру қасиеті-иммунитет
  6. Жүйке клеткасының қысқа өсіндісі-дендрит
  7. Алғаш жасушаны ашқан ғалым— Р. Гук.
  8. ДНҚ молекуласы қандай нуклеотид тұрады — АТГЦ
  9. Ақмола облысындағы қорық  —  (Қорғалжың қорығы)

10.Дүние жүзіндегі ең үлкен бұғаз? —  (Мозамбик)

11 ..Ең биік сарқырама? —  (Анхель)

12.. Су бетіндегі жүзіп жүретін мұз тау? —   (Айсберг)

  1. 14. Күнге ең жақын орналасқан планета? — (меркурий)
  2. Қасиетті сан? — (7)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ә.

 

1.Генетика нені зерттейді?- Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті

2.Вирустарды зерттейтін ғылым? –вирусология

3.1гр май ыдырағанда бөлінетін энергия? – 38,9 кДЖ

4.Ақуыздың мономерін ата? –аминқышқылдары

5.Аналогиялық мүшелер дегеніміз не? – Шығу тегі әртүрлі, атқаратын қызметі бір мүшелер

  1. Шыңғысханның Орта Азияға жіберген 450 адамы бар керуені Отырарда қырғынға ұшырағаны белгілі. Бұның соңы қай оқиғаға апарып соқтырды? — “Отырар опаты”
  2. Геральдика ғылымы нені зерттейді? — Елтаңбаларды
  3. Қазақ елінің тұңғыш президенті Н. Ә. Назарбаев қашан дүниеге келді? – 1940.06.07.
  4. Барлық қабырғасы тең үшбұрыш. (тең қабырғалы үшбұрыш)
  5. Тік бұрыш жасап қиылысатын екі түзу (перпендикуляр)

11.. Қарама-қарсы қабырғалары параллель болатын төртбұрыш (параллелограмм).

12.Қазақстан Республикасының рәмiздерi қашан қабылданды?   -(1991 жылы)

  1. Қашқарияға жорық жасаған саяхатшы ғалым кiм? (Шоқан Уәлиханов)

14.Халық суретшiсi?                          (Әбiлхан Қастеев)

  1. Алтын адам қай жерден табылған . ( Есiк )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Б.

 

1.Адамда хромосома саны-  46/23

2.Күрделі  органикалық заттардың жай затқа ыдырауы-катаболизм

3.Сома жасушаларының бөлінуі- митоз

4.Барлық тірі ағзалардың ең кіші бөлшегі-жасуша

5.Ең жоғарғы сатыда дамыған примат-адам

  1. Вольтметр тізбекке қалай жалғанады? — (параллель)

7..Тірі ағзалардың тарихи дамуның қайталанбайтын үдерісі, — Эволюция  Ч.Дарвин

8..Синантроптар қайдан табылды? – Қытай аумағы

  1. Ген терминін енгізген ғалым — И.Иогансен

10.Хромосомалық ауруларды атаңдар – Даун, Клейнфельтер, Шерешевский

11.. Бағытталған кесінді (вектор)

  1. Санның жүзден бір бөлігі (процент)
  2. Шеңбердің екі нүктесін қосатын кесінді (хорда)
  3. Елордамыз қай өзеннің бойында орналасқан? (Есіл)

15.Пішіні мен формасын сақтайтын аққыш зат? (СУ)