Қызықты биология
Сабақтың тақырыбы: Қызықты биология
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушылардың сабақта алған білімдерін пысықтау.
Тәрбиелік: Оқушыларды табиғатты аялауға, қорғауға баулу, экологиялық тәрбие беру.
Дамытушылық: Оқушылардың пәнге қызығушылығын, танымдық көзқарастарын дамыту.
Сабақтың типі: сабақтан тыс сайыс сабағы
Сабақтың әдісі: ойын, сұрақ-жауап, топтық жұмыс.
Жаңа технологиясы: Климованың ақпараттық технологиясы
Сабаққа қажетті құрал-
жабдықтар: мультимедиялық жабдықтар, алдын ала дайындалған слайдтар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
1.Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.
- Сыныпты 2 топқа бөліп топтың атын, мақсатын таныстыру.
ІІ. Сайыс барысы.
Сайыс барысы 3 кезеңнен тұрады.
І кезең. «Жұмбақтар» сайысы.
2 топ мүшелері берілген жұмбақтардың шешуін тауып, ұпай жинайды.
Әрбір жұмбақтың дұрыс жауабы 10 ұпайға тең келеді.
- «Қарапайымдылар» тақырыбына берілген жұмбақтар.
- Тұщы су оның тұрағы,
Өзгеріп пішіні тұрады.
“Аяғының” саны көп,
Бірақ, жоқ оның құлағы.
(жауабы…)
- Жасушаны тұщы судан алып қара,
Ерінбей ядросын дұрыс сана.
Пішіндері әртүрлі болғанымен,
Саны олардың көп емес, … ғана.
(жауабы…)
- Левенгукке Алла сыйлап бір бақты,
Үлкейтетін құрал ойлап ол тапты.
Шынысы бар біреу ғана құрсаулы,
Бірнеше есе үлкейтеді ол затты.
(жауабы…)
- Жасушаның кей түрінде болады,
Бірте-бірте іші суға толады.
Артық суын сыртқа төгіп
болған соң,
Қайтадан ол тұщы суды сорады.
(жауабы…)
- Жасушаның кей түрінде болады,
Бірте-бірте іші суға толады.
Артық суын сыртқа төгіп
болған соң,
Қайтадан ол тұщы суды сорады.
(жауабы…)
- Қалың қабық жасушаны қаптайды,
Сол арқылы тіршілігін сақтайды.
Желмен, сумен басқа жерге таралар,
Түпкілікті бір орнында жатпайды.
(жауабы…)
- Көзшесімен жарықты ол сезеді,
Талшығымен судың ішін кезеді.
Ас қорыту вакуолі болмайды,
Тереңірек ойланып көр ол жайлы.
(жауабы…)
- «Ішекқуыстылар» тақырыбына берілген жұмбақтар.
- Бағана пішін, қалың табан – түр басқа,
Жылжымайды, бекінеді жартасқа.
Бір орнынан табылады керегі,
Өзі келіп ауызға түсер қорегі.
(жауабы…)
- Бұл жасуша қорек ұстар құралы,
Сыртқы қабат оның-дағы тұрағы.
Жауы келсе жақын тартып жанына,
Жіпшесімен дәлдеп тұрып “ұрады”.
(жауабы…)
- Тұщы суда мекен етіп тұрады,
Өзі жыртқыш, жемін аулар қырағы.
Табаны бар – бұл белгісі келесі,
Іші қуыс, қос қабатты денесі. (жауабы…)
- Жасушалар атпалы – өлтіреді өз жауын,
Бұдан басқа көп жасуша өз алдына бір қауым.
Неше түрлі жасушадан құралған,
Дәл тауып айт, сыртқы қабат атауын.
(жауабы…)
- Тітіркену – тіршіліктің өзегі,
Сол арқылы бәріне де төзеді.
Денесіне тиіп кетсе бір нәрсе,
Бұл жасуша оны бірден сезеді.
(жауабы…)
- Пішіні оның қолшатырға ұқсаған,
Еркін жүзу тән қасиет дәл соған.
Жиегінде бар көптеген шашағы,
Қуыстағы суын артқа шашады.
(жауабы…)
- Ұқсайды ол бұтағы көп ағашқа,
Көрінеді көзге ерекше оғаш та.
Бірақ тағы ағаш емес жануар,
Ойлан-дағы шешуін сен тауып ал.
(жауабы…)
ІІ кезең: Сөзжұмбақтар сайысы
Барлығы 4 сөзжұмбақ беріледі. 2 топтың әрқайсысы 2 сөзжұмбақтан шешеді. Әрбір дұрыс жауап 5 ұпайға тең.
“қарапайым біржасушалылар” сұрақтары:- Кірпікшелі кебісшенің ядро саны (екеу).
- Пішіні тұрақсыз біржасушалы қарапайым (амеба)
- Біржасушалылардың қолайсыз жағдай туғанда қорғану үшін түзетін заты (циста)
- Біржасушалылардың көбею жолы (бөліну)
- Бақа ішегінің артқы ұшында тіршілік ететін көп ядролы, біржасушалы қарапайым (опалина)
- Біржасушалы қарапайымдардың негізгі қорегі (бактерия)
- Амеба цитоплазмасының ішкі қабатының атауы (энтоплазма).
- “Ішекқуыстылар” сұрақтары:
- Гидраның мекен ортасы (тұщы су)
- Гидраның сыртқы және ішкі қабаттарының арасындағы қуысты толтырып тұратын желім тәрізді іркілдек зат (мезоглея)
- Гидра денесіндегі жиырылу қызметін атқаратын жасушаларының аты (етталшықты)
- Гидраның асқорыту қуысын астарлап жатқан қабаты (энтодерма)
- Гидра денесінің сыртын қаптап жауып жататын қабат (эктодерма)
- Гидраның жыныссыз көбею жолы (бүршіктену)
- Гидраның ауыз тесігінің айналасында орналасқан қорегін ұстауға қатысатын өсінділердің аты (қармалауыш)
- Алғашқы көпжасушалы ағзалар типінің атауы (ішекқуыстылар)
- “Гидра” сұрақтары:
- Гидраның дене пішіні сақталатын орта (су)
- Гидраның қорғануға, қорегін аулауға қолданатын жасушаларының аты (атпа)
- Ең алғашқы көпжасушалы ағзалар (гидра)
- Гидра денесінің затқа бекінетін жағының атауы (табан)
- Гидраны алғаш туысқа жатқызған ғалым (Линней)
- Ішекқуыстылардың пішіні қолшатырға ұқсайтын өкілі (медуза)
- Ішекқуыстылардың теңіздерде арал түзетін түрі (маржан)
- Маржан полиптерінің ішінде жеке тіршілік ететін өкілі (актиния)
- Гидраны ең алғаш тауып сипаттаған ғалым (Трамбле).
- “Мезоглея”сұрақтары:
- Ішекқуыстылардың бір тобының аты (медуза)
- Ішекқуыстылар денесінің сыртқы қабаты (эктодерма)
- Ішекқуыстылар денесінің ортаңғы қабаты (мезодерма)
- Ішекқуыстылар дамуының бір орынға бекініп тіршілік ететін кезеңі (полип)
- Ішекқуыстылардың тұщы суда кездесетін түрі (гидра)
- Ағзаның жүйке жасушалары арқылы сыртқы ортаның әсеріне қайтаратын жауап реакциясы (рефлекс)
- Ішекқуыстылар денесінің ішкі қабаты (энтодерма)
- Ішекқуыстылардың теңізде бір затқа бекініп тіршілік ететін түрі (актиния).
ІІІ кезең: Топтық жұмыс
2 тапсырма беріледі. 1- тапсырма кестені тотыру, 2-тапсырма суретпен жұмыс. Жеребе алу арқылы әр топ өзіне түскен тапсырманы орындайды.
Жауап толық дұрыс берілсе 20 ұпай, толық емес жауап 10 ұпайға тең.
Қорытынды. Сайыстың 3 кезеңі бойынша 2 топтың ұпай саны есептелініп, жеңімпаз анықталады. Сайысқа қатысқан оқушылар марапатталып, сабақ аяқталады.
(материалдың көрнекіліктері толығымен слайдта берілген